به گزارش پردیسان آنلاین، سفر تازه رئیس‌جمهور ایران به ایروان و مینسک، چیزی فراتر از یک جابه‌جایی دیپلماتیک است؛ این حرکت نشانه‌ای از عزم جمهوری اسلامی برای حضور فعال و اثرگذار در جغرافیای پرآشوب قفقاز و میدان همکاری‌های اوراسیایی است، مسعود پزشکیان با بدرقه رسمی در تهران راهی شد و نخستین گام خود را در ایروان، در لحظه‌ای حساس و تاریخی برداشت؛ لحظه‌ای که پس از سال‌ها تنش میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، سخن از راهگذر قفقاز به میان آمده است.
این سفر، تنها یک دیدار تشریفاتی نیست، بلکه امتداد همان راهبرد دیرینه ایران است؛ راهبردی که همواره بر تثبیت روابط با همسایگان و گشودن مسیرهای همکاری پایدار تکیه داشته است. حضور رئیس‌جمهور در ایروان پیامی روشن دارد: ایران نه‌تنها ناظر تحولات نیست، بلکه در مقام شریک و همراه، خود را در متن آینده قفقاز تعریف می‌کند.
پزشکیان پیش از پرواز گفته بود: «این سفر در امتداد سیاست همسایگی و تأکید رهبر انقلاب برای تقویت پیوندهاست.» اکنون معنای سخن او در بستر واقعی آشکار می‌شود. محور اصلی گفت‌وگوها، کریدور شمال-جنوب و مسیر شرق به غرب است؛ شریان‌هایی که می‌توانند جان تازه‌ای به اقتصاد دو کشور و حتی منطقه ببخشند. این، همان پیوند راهبردی است که از دل جغرافیا به سیاست می‌رسد و از سیاست به معیشت مردم.
اما سفر پزشکیان تنها به امضای توافق‌نامه‌های اقتصادی محدود نمی‌شود. او در ایروان، نخست به سراغ ایران‌شناسان ارمنی رفت و از زبان سعدی یاد کرد: «بنی آدم اعضای یکدیگرند…»؛ شعری که قرن‌هاست پلی میان دل‌ها ساخته و امروز می‌تواند شالوده‌ای برای روابطی انسانی‌تر باشد. او به صراحت از جایگاه ارامنه در ایران سخن گفت و بر محبوبیت و صداقت آنان در حافظه جمعی ایرانیان تأکید کرد. این سخنان، خود نشان می‌دهد که تهران در تعامل با همسایه شمالی‌اش، تنها به معاملات سیاسی بسنده نمی‌کند، بلکه عمق تمدنی و پیوندهای تاریخی را نیز به میدان می‌آورد.
پزشکیان البته از نگرانی‌ها نیز سخن گفت؛ نگرانی از حضور شرکت‌های آمریکایی در قفقاز. تجربه‌های گذشته نشان داده است که هر جا پای واشنگتن به میان آید، ثبات و اعتماد خدشه‌دار می‌شود. رئیس‌جمهور ایران هشدار داد که گفت‌وگوهای جدی در این باره در دستور کار قرار دارد؛ چراکه تهران اجازه نخواهد داد امنیت و آرامش مرزهای شمالی‌اش به بازیچه قدرت‌های فرامنطقه‌ای تبدیل شود.
ایران و ارمنستان هزاران سال همسایه بوده‌اند و در طول تاریخ چیزی جز دوستی و محبت میان دو ملت جریان نداشته است، امروز هم این دوستی می‌تواند به الگویی از صلح و همکاری منطقه‌ای بدل شود؛ الگویی که در برابر دیوارکشی‌ها و محاصره‌ها -آنچه اکنون مردم مظلوم غزه با آن روبه‌رو هستند- معنایی دوچندان پیدا می‌کند. پزشکیان در ایروان یادآور شد که زمین و انسان برای جنایت و تحریم آفریده نشده‌اند؛ این پیام اخلاقی، سفر او را از قالب یک مأموریت سیاسی فراتر می‌برد.
پس از ایروان، مقصد بعدی مینسک است؛ جایی که بلاروس در سال‌های اخیر همواره با صدایی رسا در کنار ایران ایستاده است. همکاری‌های فناورانه، صنعتی، کشاورزی و علمی می‌تواند این پیوند را به سطحی تازه برساند. بلاروس نشان داده که در مجامع بین‌المللی مواضعی همسو با ایران دارد و این همسویی می‌تواند تحریم‌ها و محدودیت‌ها را بی‌اثر کند.
از دیدار با ایران‌شناسان ارمنی تا امضای توافقنامه
احسان موحدیان، کارشناس مسائل قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار کرد: یکی از اقدامات مثبت این سفر، دیدار پزشکیان با ایران‌شناسان ارمنی بود، این اتفاق اهمیت زیادی داشت، زیرا به انتقال تصویر درست از ایران کمک می‌کند. شاید آن‌ها شناخت دقیقی از کشور ما نداشته باشند و چنین دیدارهایی می‌تواند سوءبرداشت‌ها و القائات نادرست طرف خارجی درباره ایران را برطرف کند.
وی افزود: اقدام مهم دیگر امضای سه توافق میان وزارت راه و شهرسازی ایران و همتای ارمنی بود. این توافق‌ها در حوزه‌های لجستیک و بندرها اهمیت زیادی دارد و به ارمنستان امکان می‌دهد از طریق بندر چابهار به آب‌های آزاد دسترسی پیدا کند، از طرف دیگر، ایران نیز می‌تواند از طریق این مسیر به گرجستان راه داشته باشد. این توافقنامه بسیار ارزشمند است و علاوه‌بر آن، تفاهم‌نامه‌هایی در زمینه‌های ترانزیتی، لجستیکی و ایجاد زیرساخت‌های مرزی نیز قرار است به اجرا درآید.
این کارشناس مسائل قفقاز مطرح کرد: گمرکی که میان ایران و ارمنستان وجود دارد نیازمند توسعه است. حجم تبادلات دو کشور از ۳۰۰ میلیون دلار به ۷۰۰ میلیون دلار افزایش یافته، اما ظرفیت یک پل و زیرساخت‌های موجود پاسخگوی این میزان مبادله نیست، بنابراین توسعه گمرک و ایجاد یک پل جدید بر روی رود ارس بسیار اهمیت دارد، همچنین در حوزه جاده‌ای نیز تلاش‌هایی در حال انجام است تا تبادل کالا و مسافر میان دو کشور افزایش پیدا کند.
موحدیان تصریح کرد: مشکل اصلی ما با ارمنستان، بحث توسعه کریدور شمال جنوب است. در این زمینه، تبادل نظر و امضای تفاهم‌نامه میان وزارت راه و شهرسازی ایران و همتای ارمنی اهمیت بالایی دارد. در کنار این مباحث، مسئله دیگر نگرانی‌های امنیتی ناشی از حضور آمریکایی‌ها در ارمنستان است. دغدغه ما این است که فعالیت‌های اقتصادی آمریکا در ارمنستان منجر به حضور امنیتی آن‌ها نشود و مزاحمتی برای رفت‌وآمدهای ترانزیتی ایجاد نکند.
وی بیان کرد: هرچند طرف ارمنی تضمین‌هایی داده است، اما با توجه به سابقه‌ای که از آمریکایی‌ها می‌شناسیم، نمی‌توان چندان به آن‌ها اعتماد کرد، بنابراین ضروری است که تبادل نظر صورت گیرد، دغدغه‌های ایران منتقل شود، تفاهم‌نامه‌ها به امضا برسد و پروتکل‌های امنیتی لازم تدوین شود. چنین اقداماتی می‌تواند خسارت‌های احتمالی را به حداقل برساند.
به گزارش پردیسان آنلاین، سفر پزشکیان را باید سفری برای استمرار و تعمیق دانست؛ استمرار پیوندهای دیرینه با همسایگان و تعمیق همکاری‌ها در افق‌های نو. این حرکت، گامی است برای رساندن پیام ایران:
ما نه‌تنها در قلب خاورمیانه، بلکه در قفقاز و اوراسیا نیز شریک ثبات، صلح و پیشرفت خواهیم بود
