به گزارش پردیسان آنلاین/زهرا ملکوتی شاد؛ شهر مقدس قم دومین کلان شهر مذهبی کشور است که از مقاصد مهم گردشگری مذهبی و یا به عبارتی از آن به نگین گردشگری مذهبی کشور نام برده می شود که با توجه به برکت وجود بارگاه حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران جایگاه مهمی در بین جهان تشیع دارد.
قم سالانه میزبان ۲۰ میلیون گردشگر داخلی و خارجی از دیگر کشورهای اسلامی است علاوه بر آن با قرار گرفتن در حلقه اتصال بین ۱۷ استان کشور و شاهراه مهم مواصلاتی مرکز کشور، میزبان زائران و مسافران رهگذری ویا به عبارتی عبوری نیز می باشد.
در این شهر بافت های تاریخی مهمی وجود دارد که تاریخچه تاریخی طولانی و در آثار ملی کشور نیز ثبت شده اما چندین هکتار بافت فرسوده و ناکارامدی قرار گرفته است که با یک برنامه ریزی و طرح و برنامه و تغییر کاربری می توانست مسیری برای ورود گردشگران داخلی و خارجی درکنار زیارت باشد.
بافت های فرسوده این شهر که در مرکز شهر متمرکز شده به دلیل ناکارامدی و بی توجهی چهره این شهر مقدس را نازیبا جلوه داده در حالی که با توجه به اجرای طرح های بازآفرینی شهری با هدف بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده این بافت ها می توانست از جاذبه های مهم برای گردشگری قم باشد.
در تعریف بافت فرسوده باید عنوان کرد، به بافتی گفته می‌شود که در ابعاد مختلف دارای کیفیت بسیار پایین امکانات و نیز ناکارآمد برای زندگی است و مشکلات عدیده آن در زمان مخاطرات طبیعی همانند وقوع زلزله؛ بیشتر به چشم خواهد آمد و به همین دلیل ساماندهی این بخش بسیار ضروری است.
در حال حاضر از محدوده ۱۳ هزار هکتاری قم و محدوده حریم این شهر که حدود ۳۴ هزار هکتار است، حدود ۱۶۰۰ هکتار را بافت‌های دوره میانی، ۳۱۵ هکتار بافت تاریخی و ۳۰۰ هکتار نیز بافتی که نیازمند بازآفرینی شهری است تشکیل می‌دهد.
کارشناسان می‌گویند؛ نوع کالبد شهری، نفوذ ناپذیری، ریزدانگی، ناپایداری، قدمت بالای ساختمان‌ها و موضوع عدم ایمنی بناها از جمله مسائلی است که بافت فرسوده قم از آن رنج می‌برد و کمبود زیرساخت‌های شهری همانند فضای سبز، کاربری‌های فرهنگی و ورزشی، کمبود پارکینگ و عرض کم معابر از جمله مشکلات شهروندان قمی ساکن در بافت‌های فرسوده است.
از جمله مشکلات در راستای عدم پیشروی مناسب احیا و نوسازی بافت‌های فرسوده را می‌توان به مواردی همچون وضعیت نامناسب واحدهای مسکونی، وضعیت معابر و دسترسی نامناسب برای تردد خودرو، مالکیت خصوصی و وضعیت اقتصادی ساکنین و درآمد پایین افراد، تأسیسات شهری فرسوده و محدودیت در ارائه خدمات زیر بنایی اشاره کرد.
همچنین محدودیت ارتفاع، نبود سیاست‌های تشویقی مؤثر در سطح کلان کشور با توجه به مشکلات اقتصادی افراد ساکن در بافت فرسوده سبب شده تا کمتر شاهد بازآفرینی شهری و رونق در بافت فرسوده قم باشیم.
بررسی‌های صورت گرفته حاکی از آن است که شرایط تسهیلات به منظور بازسازی بافت فرسوده در سال‌های اخیر رضایت‌بخش نبوده و واقعیت این است که به لحاظ اقتصادی سرمایه‌گذاری در بافت‌های جدید سوددهی بیشتری دارد و سرمایه‌گذاران چندان از سرمایه‌گذاری در بافت‌های فرسوده استقبال نمی‌کنند، مگر اینکه دولت تسهیلات ویژه‌ای برای این منظور در نظر بگیرد.

عدم ایمنی بیش از ۳۶۰ هزار نفر در بافت فرسوده قم
مدیرکل راه و شهرسازی قم در گفتگو با خبرنگار پردیسان نوین با اشاره به بافت فرسوده و قدیمی در شهر قم عنوان کرد: بافت فرسوده مصوب به مساحت ۴۰/۱۵۸۷ هکتار با جمعیت ۳۶۸۶۴۰ نفر در استان قم داریم که بیشتر در خیابان های آذر،خاکفرج،چهل اختران،چهارمردان،نوبهار،دورشهر،بهشتی،هفت تیر،زاد،فهیمی،،سوم خرداد،امامزاده ابراهیم و توحید می باشد.
وی نوسازی بافت فرسوده توسط شهروندان را حائز اهمیت دانست و بیان کرد: عدم نوسازی و بازآفرینی بافت فرسوده ایمین شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهد و در معابر کم عرض در صورت وقوع حوادث غیر مترقبه، کمک رسانی توسط نیروهای امدادی را با مشکل روبرو می کند.
حسین زنجیرانی فراهانی به اقدامات اداره راه و شهرسازی استان برای کاهش بافت فرسوده و ایمنی شهر اشاره کرد و تصریح کرد: دریافت پروانه با ۵۰ درصد تخفیف، استفاده از تسهیلات مختلف نهضت ملی مسکن، ساخت یک طبقه تشویقی، استفاده از تسهیلات ویژه در خصوص پارکینگ و یک درب اضافه از جمله بسته تشویقی ویژه مالکان ساکن در بافت فرسوده است.
وی خاطر نشان کرد : جهت ایجاد انگیزه و تشویق ساکنان به ماندن در بافت و نوسازی ملک و به جهت ارتقاء سرانه های عمومی این اداره کل اقدام به مطالعه و ساخت درمانگاه، مدارس، کلانتری، خانه محله و بهسازی و کف سازی محلات و تملک و تعریض معابر می نماید.

توسعه امنیت شهری با ۷۷ پروژه جدید در پدافند غیرعامل شهرداری قم
مدیر مرکز پدافند غیرعامل و بحران شهرداری قم در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پردیسان نوین با توجه به الزام قانونی هزینه حداکثر یک درصد اعتبارات هر دستگاهی در حوزه پدافند غیرعامل گفت: چندین سال است با توافقنامه ای که با سازمان پدافند غیرعامل کشور منعقد می کنیم پروژه‌ها را معرفی می‌کنیم.
وی ادامه داد: در سال جاری ۷۷ عنوان پروژه که کد و ردیف بودجه برای آن تعریف شده است به عنوان پروژه پدافند غیرعامل در حوزه های مختلف شهرداری معرفی شده است. توسعه دوربین های شهری،دوربین های نظارتی، دوربین های کنترل ترافیک ، ایمن سازی فضاهای شهری مانند ایمن سازی تونل غدیر، ایمن سازی وسایل بازی در پارک‌ها از جمله برنامه های در حوزه حمل و نقل است.

خرید تجهیزات جدید مدیریت بحران
مهدی برزویی برنامه های پدافند غیرعامل در حوزه فنی را، احداث دو پایگاه چند منظوره مدیریت بحران در منطقه یک و شش ، احداث ایستگاه آتش نشانی قمرود شمالی، نوسازی ایستگاه شماره سه آتش نشانی،خرید تجهیزات CBRN برای آتش نشانی که بحث مواد خطرناک است ، خرید تجهیزات مدیریت بحران در هر هشت منطقه ، توسعه و تجهیز شیرهای هیدران در سطح مناطق هشت گانه دانست.
وی پدافند غیر عامل را رویکردی دانست و بیان کرد: درست است که در پدافند غیرعامل پروژه تعریف می شود اما بیشتر یک رویکرد است یعنی اینکه در عین فعالیت روزمره شهری همانند ساخت پل،فضای سبز و… یکسری اصول و ملاحظات را نیز رعایت می کنیم که در مواقع اضطراری بتوانیم از آن ها استفاده کنیم.

طراحی و اجرای دومنظوره فضاهای شهری
مدیر مرکز پدافند غیرعامل و بحران شهرداری قم افزود : در فضاهای شهری سعی می شود که به گونه ای طراحی و اجرا شود که در مواقع اضطراری و بحران بتوان از آن ها استفاده کرد برای مثال در طراحی و ساخت بوستان بگونه ای اجرا می شود که سکوی بوستان متناسب با استاندارد چادر های هلال احمر باشد .
وی به سایت های اسکان های اضطراری شهر قم اشاره کرد و ابراز داشت: مدیریت شهری برای مواقع اضطراری دو سایت اسکان اضطراری آماده کرده است اگرچه برای شرایط جنگی نیست ولی در شرایط اضطراری ما میتوانیم از دو سایت غدیر و فدک استفاده کنیم که در مجموع حدود ۱۰۰۰ سکو آماده شده است.
برزویی اظهار داشت: در سال جاری یک پروژه که هم در حوزه مدیریت بحران و هم پروژه پدافند غیرعامل محسوب می شود تعریف شده است اینکه مکان‌هایی که مناسب برای اسکان و پناهگاه می باشد را شناسایی می‌کنیم. مثل مدارس ،دانشگاه ها ، مدارس علمیه ، ورزشگاه های سرپوشیده که با همکاری دوستان هلال احمر اطلاعات کامل در کل شهر استخراج کردیم.

اقدامات مدیریت شهری قم ویژه هفته پدافند غیرعامل
وی افزود: برگزاری دو دوره آموزشی نظام مصون سازی برای کارمندان شهرداری و دوره اصول و مبانی پدافند غیرعامل با همکاری جمعیت هلال احمر در فرمانداری جعفریه، آموزش های عمومی در حوزه‌های مختلف پدافند شهری ،پدافند سایبری از طریق کانال‌های ارتباطی شهرداری ، اطلاع رسانی طرح های گرامیداشت هفته پدافند غیرعامل از طریق تلویزیون های شهری،نصب بنر، سامانه حمل و نقل عمومی برای عموم مردم به نمایش گذاشته شده است.
به گفته مدیر مرکز پدافند غیرعامل و بحران شهرداری قم؛ “طرح مدرسه آماده” ویژه دانش آموزان مقطع متوسطه است که در این طرح سه مهارت چادر زنی، اطفاء حریق و کمک های اولیه
به دانش آموزان آموزش داده می شود.
وی افزود: “مرکز آموزش های کام” که مورد استقبال دانش آموزان قرار گرفته است ظرفیت آن تا پایان اسفند ماه تکمیل شده است و این مرکز آموزشی ویژه دانش آموزان مقطع ابتدایی می باشد که هر روز در هر نوبت ۵۰ نفر از دانش آموزان با موضوعات مربوط به ایمنی، مدیریت بحران و پدافند غیر عامل به طور کلی برای دانش آموزان به صورت بازی و کارگاه آموزش داده می شود.

اختلال جدی امداد رسانی در بافت فرسوده
به گفته وی ؛ مساحت بافت فرسوده شهر قم بالغ بر ۱۶۰۰ هکتار است که عموما در هسته مرکزی شهر و عمدتا در محدوده مناطق ۱،۳،۷ قرار دارد. علاوه بر معضلات اجتماعی، ترافیکی و… در حوزه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران نیز در صورت بروز حوادث طبیعی مانند زلزله به دلیل عدم استحکام کافی بناها، عرض کم معابر و تراکم زیاد جمعیت، امداد رسانی را با اختلال جدی مواجه می کند، و این در حالی است که ۷۲ ساعت اولیه پس از وقوع بحران زمان طلایی امداد و نجات است و هر ثانیه از این زمان برای نجات افراد حیاتی است.
برزویی افزود: طی سال های گذشته شهرداری قم با ایجاد دسترسی های چندگانه، تعریض و ایمن سازی محدوده های بافت فرسوده تلاش نموده تا ضمن ایجاد تسهیلات برای زائرین و همشهریان عزیز، بستر های لازم برای امداد رسانی در شرایط اضطراری را نیز توسعه دهد، از جمله مصادیق اجرای این پروژه ها می توان به پروژه ادامه تونل غدیر و بلوار جعفر طیار، تملک و تعریض خیابان شهدای دروازه ری، شهید روحانی و خیابان شهیدان برقعی اشاره نمود.
وی ادامه داد: ایجاد فضاهای سبز و پارک های محله ای نیز از جمله ظرفیت های چند منظوره ای است که در شرایط بحران به عنوان جان پناه، محل تخلیه امن و اسکان اضطراری از آن استفاده می شود از جمله اقدامات شهرداری قم در بافت فرسوده است.
مدیر مرکز پدافند غیرعامل و بحران شهرداری قم خاطر نشان کرد: در اجرای پروژه های باز آفرینی شهری در مرحله طراحی اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل و مدیریت بحران به منظور استفاده چند منظوره از فضاهای احداثی در دستور کار شهرداری قم قرار دارد.