به گزارش پردیسان آنلاین، زرشک، درختچه‌ای مقاوم و سازگار با شرایط سخت اقلیمی، از دیرباز در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران کشت می‌شده است. این گیاه، با ریشه‌های عمیق خود، نقش مهمی در حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش دارد و به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای جوامع محلی، به ویژه در استان خراسان جنوبی، شناخته می‌شود.
تولید زرشک در ایران، نه تنها به تأمین نیازهای داخلی کمک می‌کند، بلکه با صادرات این محصول به بیش از ۳۰ کشور جهان، ارزآوری قابل توجهی را برای کشور به ارمغان می‌آورد، با این حال، پتانسیل صادراتی این محصول هنوز به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است و با فراوری و بسته‌بندی مناسب، می‌توان ارزش افزوده آن را افزایش داده و سهم بیشتری از بازار جهانی را به خود اختصاص داد.
خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیر کشت محصول زرشک، تولید ۹۸ درصد از زرشک ایران را در اختیار دارد. سطح زیرکشت زرشک در این استان، بیش از ۱۹ هزار و ۴۸۵ هکتار است که از این میزان ۵۱۲ هکتار به صورت دیم کشت می‌شود و سالانه به طور میانگین بیش از ۱۰۰ هزار تن زرشک از این مزارع برداشت می‌شود. ایران با تولید ۱۲۵ هزار تن زرشک تر رتبه اول دنیا در تولید این محصول را دارد.
پنج شهرستان قائنات، زیرکوه، درمیان، سربیشه و بیرجند بیشترین سطح زیر کشت زرشک را در خراسان جنوبی دارند. قائنات با دارا بودن بیش از ۴۰ درصد از باغ‌های زرشک خراسان جنوبی، رتبه نخست تولید این محصول در جهان را به خود اختصاص داده است. روستای افین در شهرستان زیرکوه نیز با برخورداری از چند هزار هکتار مزرعه زرشک، یکی از بزرگترین مراکز تولید زرشک بی‌دانه در کشور محسوب می‌شود.
صادرات زرشک ایرانی
بیش از ۳۸ هزار خانوار به طور مستقیم تولیدکننده زرشک هستند و ۵۰ هزار خانوار به طور مستقیم و غیرمستقیم از این محل امرار معاش می‌کنند. در این استان ۸ واحد و کارخانه فرآوری زرشک با ظرفیت ۴ هزار و ۴۶۰ تن و ۲۸ واحد بسته‌بندی زرشک با ظرفیت ۱۰ هزار و ۴۴۰ تن در حال فعالیت هستند.
زرشک بی‌دانه و زرشک دانه دار ایرانی به ۳۰ کشور دنیا از جمله روسیه، آلمان، استرالیا، اتریش، هلند، امارات متحده عربی و آمریکا صادر می‌شود. با این حال، میزان صادرات این محصول در سال ۱۴۰۱ در خراسان جنوبی حدود ۵۰۰ تن بوده است که با توجه به جایگاه ایران به عنوان قطب تولید زرشک در دنیا، بسیار پایین است.
راهکارهای توسعه پایدار صنعت زرشک در ایران
– مدیریت منابع آب
-
استفاده از روش‌های نوین آبیاری: ترویج استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی در باغات زرشک، می‌تواند به کاهش مصرف آب و افزایش راندمان آبیاری کمک کند.
-
توسعه کشت دیم: با توجه به مقاومت بالای درختچه زرشک به کم‌آبی، توسعه کشت دیم این محصول در مناطق مستعد، می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش وابستگی به منابع آبی باشد.
-
استفاده از آب‌های نامتعارف: استفاده از آب‌های شور و نامتعارف برای آبیاری باغات زرشک، می‌تواند به حل مشکل کمبود آب کمک کند.
-توسعه صنایع فرآوری و بسته‌بندی
-
ایجاد واحدهای فرآوری مدرن: حمایت از ایجاد واحدهای فرآوری مدرن و مجهز به فناوری‌های روز دنیا، می‌تواند به افزایش کیفیت و تنوع محصولات زرشک کمک کند.
-
ارتقای بسته‌بندی: استفاده از بسته‌بندی‌های جذاب و استاندارد، می‌تواند به افزایش تقاضا برای محصولات زرشک ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی کمک کند.
-بازاریابی و توسعه صادرات
-
تدوین استراتژی بازاریابی: تدوین یک استراتژی بازاریابی جامع و هدفمند، می‌تواند به شناسایی بازارهای هدف و افزایش صادرات زرشک ایران کمک کند.
-
شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی: حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی مرتبط با صنایع غذایی، می‌تواند به معرفی محصولات زرشک ایران به بازارهای جهانی کمک کند.
-
ایجاد برند ملی: ایجاد یک برند ملی برای زرشک ایران، می‌تواند به افزایش شناخت و اعتماد مصرف‌کنندگان به این محصول کمک کند.
-حمایت از کشاورزان
- ارائه تسهیلات مالی: ارائه تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت به کشاورزان، می‌تواند به آن‌ها در خرید نهاده‌های کشاورزی با کیفیت و تجهیز باغات خود کمک کند.
- ارائه آموزش‌های تخصصی: برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی برای کشاورزان، می‌تواند به ارتقای دانش و مهارت آن‌ها در زمینه کشت و برداشت زرشک کمک کند.
- توسعه کشت قراردادی: توسعه کشت قراردادی بین کشاورزان و واحدهای فرآوری، می‌تواند به تضمین خرید محصولات کشاورزان و کاهش ریسک‌های مالی آن‌ها کمک کند.
به گزارش پردیسان آنلاین، تولید زرشک در ایران، یک فرصت بی‌نظیر برای توسعه اقتصادی مناطق روستایی، ایجاد اشتغال پایدار و افزایش صادرات غیرنفتی است. با توجه به مزیت‌های رقابتی ایران در تولید این محصول، و با اتخاذ راهکارهای مناسب برای رفع چالش‌های موجود، می‌توان به آینده‌ای روشن برای صنعت زرشک امیدوار بود.
حمایت از کشاورزان، توسعه صنایع فراوری و بسته‌بندی، و بازاریابی و توسعه صادرات، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به تحقق این هدف کمک کنند. با تلاش و همدلی، می‌توان یاقوت سرخ کویر ایران را به یکی از محصولات صادراتی ارزشمند و پرطرفدار در جهان تبدیل کرد و به رونق اقتصاد کشور کمک کرد.
