تاریخ معاصر ایران آینه ای روشن از آرمان ها و مطالبات مردم ایران است، تاریخ بیش از یکصد ساله آزادی و عدالت خواهی ملت ایران نمونه های پرافتخاری همچون نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی را به خود دیده است، در تمامی این دوران پرفراز و نشیب مردم ایران خواستار حرمت نهادن به کرامت و حیثیت والای انسانی و دستیابی به حقوق خود بوده اند.
دوام مشروعیت و قدرت حکومت در پناه رضایت شهروندان و ایفای حقوق آنان به دست می آید.
امر سیاسی در دوران مدرن به صورت امری زایا درآمده و برخی آن را بازتولید همیشگی دوست و دشمن می دانند، به طوری که کارل اشمیت نظریه‌پرداز در تبیین امر سیاسی، تقابل دوست/دشمن و همچنین تقابل ما دیگری را لازمه امر سیاسی می داند و رسیدن به یک دموکراسی گفت وگویی یا هر نوع دیگر آن را عبور تدریجی از این تقابل ها و در همان حال تحمل و پذیرش نسبی و همیشگی این تقابل ها در جامعه می داند.
این تقابل ها جزئی از سازوکار همیشگی امر سیاسی بوده و گریز از آن ناممکن است.
یکی از تهدیدهای بالقوه در امر سیاسی عمیق شدن تضادها و منتهی شدن آنها به انسداد بوده که امر گفت وگویی و تفاهمی را که لازمه همه دموکراسی ها در حداقل شکل ممکن است، به تعویق می اندازد.
حاصل چنین تخاصمی در بستر سیاسی و حتی فرهنگی شکل گیری یک زبان رادیکال علیه دیگری است که گفت وگو را بر نمی تابد و امکان بسط زبان سیاسی در جهت تعدیل شکاف ها را سد می کند
در چنین شرایطی زبانی که بازتولید می شود امر سیاسی را تحت الشعاع خود قرار می دهد. این نوع زبان، زبان رادیکال است، که اختلاف دو قوم یا دو حزب را به تخاصم دوست/دشمن یا ما/دیگری بدل می کند.
به نظر می رسد که هر موقع فضای باز سیاسی و گفت وگویی بیشتر بوده، دانشگاه ها بازتر و بی طرفانه تر به مساله قومیت ها و اقلیت پرداخته اند و یافته های آن ها هم اعتبار بیشتری نشان می دهد، چنین یافته هایی بر سیاست گذاری قومی و مذهبی تاثیر مطلوبی در جهت مردم سالاری خواهد گذاشت.
این مبحث به تفصیل در کتاب اقوام و اقلیت ها؛ منطق مشارکت اقوام برای اعتلای ایران در گفتمان اعتدال آمده است، این کتاب با تالیف و گردآوری عیسی عبدی عنوان کتابی است که به تازگی از سوی نشر جمهور (اداره کل پژوهش و اسناد ریاست جمهوری) راهی بازار نشر شده است.
مجموعه حاضر از منظر تاریخ فرهنگی و با تکیه بر گفتمان منشور شهروندی به طرح مفاهیم و دغدغه های قومی دولت یازدهم و رهیافت آن به اقوام و اقلیت ها می پردازد که از گذشته به صورت تئوریک و تاریخی جریان داشته و فراروی دولت های آینده هم خواهد بود. این کتاب شامل سه فصل، چهار پیوست و ضمیمه کتابشناسی است.
فصل اول به طور اجمالی به تعاریف و حوزه معنایی قومیت و اهمیت اقوام و اقلیت ها به عنوان اجرای لاینفک کلیت فرهنگی ایران و موضوعیت آنها در سیر تجدد و گفتمان جمهوری اسلامی اشاره دارد.
فصل دوم به بازنمایی اقوام و اقلیت ها در زبان اعتدال در قالب شهروند می پردازد. زبان اعتدال در هر دوره تاریخی به علت تباین با رادیکالیسم می تواند بستر ساز گفتمان شهروندی درون کلیت فرهنگی کشور باشد و امکانی برای گفت وگو، زایایی و همگرایی عناصر متکثر فرهنگی را طرح نماید امکانی که برای دولت های دیگر نیز اهمیت خواهد یافت.
دولت یازدهم با تدوین منشور حقوق شهروندی بر این طرح به عنوان امکان نظری تاکید و بستری برای مناسبات دولت با مردم معرفی کرد.
برآیند محتوایی این منشور نشان می دهد که اکنون دولتمردان ما فارغ از جناح و حزب به این باور کمابیش رسیده اند که مردم ایران از هر قوم و کیشی در موزائیک فرهنگی کشور در همان حال که پاره های لاینفک از ایران هستند در واقع در دنیای مدرن و متجدد امروز نیز در مسیر رشد جمهوریت مردم سالاری و عقلانیت مدنی قرار گرفته اند.
لذا مردم در قلمرو جغرافیایی ایران هویت خود را هم از روند تاریخی و تکوین تاریخ و فرهنگ ایران اسلامی می گیرند و هم از ضرورت های ایجابی دولت مدرن.
فصل سوم دیدگاه های رئیس جمهوری را با تکیه بر منشور حقوق شهروندی مقوله بندی می کند که درباره اقوام و اقلیت ها زیر عنوان مردم ایران ایراد شده است.
این مقوله های در هم تنیده تصویری کلی از رویکرد گفتمانی دولت به موزائیک فرهنگی کشور نگاه فراقومی و شیوه مفصل بندی مردم به عنوان شهروند را نشان می دهد.
بیانیه شماره ۳ ستاد دکتر حسن روحانی پیام رئیس جمهور درباره منشور حقوق شهروندی، متن حقوق شهروندی و ارجاعات قانونی مواد منشور حقوق شهروندی مجموعه پیوست هایی هستند که مبنای مطالعه حاضر بوده و اصل آنها در پایان کتاب آورده شده است.
در انتهای کتاب نیز کتابشناسی اثر ذکر شده است.
