شاهین نجفی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین با اشاره به ریشه اختلافات ایران و آمریکا اظهار کرد: نخستین نکته آن است که باید ماهیت رویارویی ایران و آمریکا را به‌درستی تعریف کنیم. در واقع ما نیازمند یک تصویر دقیق و شفاف از این تقابل هستیم، ایران در برابر قدرت‌های فائقه بین‌المللی قرار دارد؛ قدرت‌هایی که در ذات خود بر سر بسیاری از مسائل جهانی تفاهم دارند.
وی افزود: پس از جنگ جهانی دوم، نظمی بین‌المللی شکل گرفت که مجموعه‌ای از هنجارها و قواعد را به وجود آورد. کشورهای صاحب قدرت این هنجارها را پذیرفتند و حتی اتحاد شوروی که قصد به چالش کشیدن این نظم را داشت در نهایت ناگزیر به پذیرش آن شد. پس از فروپاشی شوروی نیز کشورهایی همچون اروپا، چین و روسیه این نظم را زیر سوال نبردند و تا حدود زیادی آن را پذیرفتند.
این تحلیلگر مسائل غرب آسیا تصریح کرد: ریشه رویارویی ایران با قدرت‌های بزرگ از همین‌جا ناشی می‌شود، زیرا ایران این هنجارهای بین‌المللی را نمی‌پذیرد و در پی تغییر آن‌هاست. ایران حضور آمریکا در خاورمیانه را ظالمانه و استکباری می‌داند، در حالی که چین، روسیه و کشورهای اروپایی با این حضور مشکلی ندارند و حتی آن را بخشی از نظم موجود می‌شمارند. برای مثال، سازوکار تجارت جهانی و شبکه مالی بین‌المللی با محوریت آمریکا شکل گرفته و سایر قدرت‌ها چون از آن منتفع می‌شوند، مخالفتی با آن ندارند.
نجفی‌فر ادامه داد: نقطه اصلی اختلاف ایران و آمریکا همین‌جاست. سایر کشورها به‌طور اساسی با آمریکا مشکل جدی ندارند و به همین دلیل در تقابل ایران و آمریکا، در عمل در کنار واشنگتن قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به موضع اروپا گفت: کشورهای اروپایی حتی حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرده‌اند و تهدید به فعال کردن مکانیسم ماشه کرده‌اند. در واقع اروپا نیز همچون دیگر قدرت‌ها بر اساس همان هنجارهای بین‌المللی عمل می‌کند و مشروعیت اقدامات خود را از آن می‌گیرد، نه از اصول اخلاقی. از نگاه آن‌ها سه دهه مذاکره با ایران بدون نتیجه بوده و اکنون خود را محق می‌دانند که ایران را از مسیر دیپلماتیک یا امنیتی تحت فشار قرار دهند.
این تحلیلگر در ادامه یادآور شد: البته گسترش روابط ایران با کشورهایی چون چین، روسیه، آفریقا و پاکستان به‌خودی‌خود امری مثبت است، اما باید در نظر داشت که این روابط نمی‌تواند فشارهای غرب را به‌طور کامل مدیریت کند، زیرا چین و روسیه در بازی بزرگ‌تر خود با آمریکا، همچنان به همان هنجارهای بین‌المللی پایبندند و حاضر نیستند هزینه‌های سیاسی و امنیتی قابل توجهی برای ایران بپردازند.
نجفی‌فر افزود: در شرایط کنونی، اگر واشنگتن بخواهد پیش‌شرط برای مذاکره بگذارد همچون توقف غنی‌سازی چنین شرطی دخالت آشکار در امور داخلی ایران محسوب می‌شود و حتی متحدان آمریکا هم حاضر نیستند این‌گونه دخالت‌ها را علنی بپذیرند. از این‌رو، اگر ایران اعلام کرده که راه مذاکره بسته نیست، باید به‌دنبال یک مدل جدید باشد و از تجربه‌های گذشته عبور کند.
وی تأکید کرد: شاید یکی از این مدل‌ها حضور کشورهای ثالثی همچون عربستان در کنار ایران و آمریکا در مذاکرات باشد. چراکه نگاه عربستان به مسائل خاورمیانه به واقعیت‌های منطقه نزدیک‌تر است، با این حال نباید انتظار تضمین کتبی داشت، زیرا چنین تضمین‌هایی می‌تواند به ضرر ایران تمام شود. در مجموع، برای رسیدن به یک مذاکره معنادار، نیازمند چارچوبی تازه هستیم که با واقعیت‌های امروز منطقه و جهان تطابق داشته باشد.
