به گزارش پردیسان آنلاین، بارش پدیده‌ای است که سبب انباشت آب‌های شیرین و زنده شدن سیاره زمین می‌شود و حیات کل اکوسیستم به میزان بارندگی سالانه بستگی دارد و هرگونه اختلال در این چرخه می‌تواند موجب خشکسالی و قحطی شود، اگرچه پاییز و زمستان، به‌عنوان پرباران‌ترین فصل‌های سال شناخته می‌شود، اما نداشتن تناسب بین الگوهای باران در مناطق مختلف جهان وجود دارد، بدین معنا که میزان بارش در بعضی از کشورها بسیار بالا است، در حالی که بعضی دیگر بارندگی بسیار کم را تجربه می‌کنند یا هیچ بارشی ندارند.
تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد وضعیت بارش‌ها و خشکسالی کشور در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین موضوعات زیست‌محیطی و اقتصادی تبدیل شده است، بر اساس آخرین داده‌ها با کم‌بارشی شدیدی روبه‌رو است که تأثیرات گسترده‌ای بر منابع آبی، کشاورزی و محیط زیست گذاشته است، به طوری که این کم‌بارشی به ویژه در مناطق غربی، مرکزی و جنوبی کشور مشهود است و استان‌هایی همچون چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان و فارس که از مناطق مهم تأمین آب کشور محسوب می‌شوند، با کاهش قابل توجه بارش‌ها روبه‌رو شده‌اند، این کم‌بارشی نه تنها بر منابع آب سطحی، بلکه بر آب‌های زیرزمینی نیز تأثیر منفی گذاشته است، به طوری که کاهش بارش‌ها سبب شده تا بسیاری از چاه‌ها و قنات‌ها خشک شوند و کشاورزان با مشکلات جدی در تأمین آب روبه‌رو شوند، علاوه بر این، کاهش بارش‌ها سبب افزایش گرد و غبار در مناطق غربی و جنوبی کشور شده است که تأثیرات منفی بر سلامت شهروندان دارد.
در این میان، کم‌بارشی‌های اخیر تأثیر مستقیمی بر حجم آب پشت سدهای کشور گذاشته است، بر اساس آخرین آمار وزارت نیرو، بیش از ۶۰ درصد ظرفیت سدهای کشور خالی است. این وضعیت در برخی از سدهای مهم کشور همچون سد زاینده‌رود، سد کرخه و سد دز به‌وضوح دیده می‌شود، به‌طور مثال، حجم آب سد زاینده‌رود که یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب فلات مرکزی است، تنها ۱۲ درصد گزارش شده است و در تهران نیز وضعیت سدها نگران کننده است، به طوری که سدهای لتیان، لار و ماملو که از منابع اصلی تأمین آب شرب پایتخت هستند، به ترتیب ۱۵، ۱۰ و ۸ درصد آب دارند، این کاهش حجم آب پشت سدها نه تنها بر تأمین آب شرب، بلکه بر تولید برق آبی نیز تأثیر منفی گذاشته است، به طور کلی، کاهش ذخایر آبی سدها نشان دهنده بحران جدی در مدیریت منابع آب کشور است.
تحقیقات نشان می‌دهد که با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی کشور، طی روزهای اخیر شاهد فعالیت سامانه‌های بارشی در برخی مناطق کشور خواهیم بود، بر اساس این پیش‌بینی‌ها، مناطق شمال غرب، غرب و جنوب غرب کشور همچون استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان، بارش‌هایی بیش از حد نرمال دریافت خواهند کرد با این حال، در مناطق مرکزی و شرقی کشور، بارش‌ها همچنان کمتر از حد نرمال پیش‌بینی می‌شود، استان‌هایی مانند یزد، کرمان، اصفهان و سیستان و بلوچستان با کم‌بارشی شدیدی مواجه خواهند بود.
کاهش ۵۰ درصدی بارش‌ها در کشور / کمبود بارش‌های زمستانه جدی است
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه از سال آبی تاکنون حدود ۵۰ درصد پایین‌تر از نرمال نسبت به بلند مدت بارندگی در کشور دریافت کرده‌ایم در گفت‌وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین، گفت: وضعیت بارش‌ها تا کنون خیلی خوشایند نبوده است.
وی با اشاره به اینکه بارندگی‌های اخیر در نقاط مختلف کشور، بارش‌های به درد بخوری نبوده است، افزود: بسیاری از نقاط به ویژه بعضی از استان‌ها همچون چهارمحال و بختیاری قالب بارش را دریافت نکردند، به طوری که میزان بارش نرمال این استان از ۳۰۰ میلی‌متر بارشی که باید دریافت می‌کرده است به ۱۰۰ میلی‌متر هم نرسیده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، کمبود بارش‌های زمستانه را در مهم‌ترین مناطق بارشی کشور بسیار جدی دانست و تصریح کرد: در حال حاضر مناطق غرب، شرق و شمال خوزستان، چهارمحال و بختیاری و لرستان، با کم بارشی شدیدی روبه‌رو هستند.
وی درباره پیش‌بینی وضعیت بارش کشور در روزهای اخیر، گفت: طی امروز تا فردا با گذر امواج بارشی به ویژه در فلات مرکزی تا حدودی دامنه‌های جنوبی البرز، سواحل شمالی، شمال شرق کشور و نیمه شرقی بارندگی‌هایی پیش‌بینی شده است، اما مناطق غربی به طوری تقریبی بارش چشمگیری ندارد یا کمتر از نرمال یا به هیچ‌وجه بارندگی نخواهد داشت.
وظیفه عنوان کرد: با فعالیت سامانه بارشی طی روزهای اخیر، مناطق شمال غرب و استان‌هایی همچون خوزستان، ایلام، کرمانشاه، آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل و کردستان، شرایط بارش‌ها بیش از نرمال پیش‌بینی می‌شود.
وی با بیان اینکه تا هفته آینده بارندگی‌ها در مناطق خاورمیانه به ویژه کشور پایین‌تر از نرمال خواهد بود، افزود: نیمه سال آبی کشور به پایان می‌رسد، اما بارندگی‌ها در حدی که نیاز داریم نیست و بارش‌ها بسیار کمتر از نرمال است. با توجه به کم بارشی‌هایی که طی سال‌های گذشته در کشور تجربه کردیم به هیچ‌وجه وضعیت مناسبی نداریم.
سدهای کشور وضعیت خوبی ندارد
وی با اشاره به اینکه سدهای کشور وضعیت خوبی ندارد، تاکید کرد: آخرین آمار اعلام شده از وزارت نیرو نشان می‌دهد که بیشتر سدهای کشور در محدوده کمینه آب قرار دارد و میزان حجم آب پشت بسیاری از سدها پایین‌تر از حد نرمال است.
وظیفه با بیان اینکه طی کاهش بارندگی‌ها شرایط خشکسالی شدیدی در قالب مناطق کشور حکم‌فرما است، خاطرنشان کرد: براساس آمارهای موجود هم اکنون ۶۰ درصد ظرفیت کل سدهای کشور خالی است و برخی از سدها همچون سد پانزده خرداد به هیچ‌وجه آبی ندارد و مطابق گفته‌ها مجموع حجم سدهای تهران تنها ۹ درصد آب دارد و سد مهم فلات مرکزی زاینده‌رود ۱۲ درصد ثبت شده است.
در نهایت، مقدار بارش هر منطقه‌ای به موقعیت جغرافیایی آن منطقه نسبت به گردش عمومی جو بستگی دارد، بنابراین مناطق خشک و پرباران دنیا بسته به موقعیت جغرافیایی آنها نسبت به گردش عمومی جو تعیین می‌شود، مقدار باران در هر منطقه‌ای نیز همواره ثابت نیست و دارای سیکل‌های افزایشی و کاهشی است، این سیکل‌ها نیز ارتباط نزدیکی با سیکل فعالیت‌های خورشیدی دارد، اما وضعیت بارش‌ها و خشکسالی در کشور به طور فزاینده‌ای نگران کننده است، کم بارشی‌های اخیر و کاهش حجم آب پشت سدها، ضرورت مدیریت بهتر منابع آب و برنامه‌ریزی بلندمدت را بیش از پیش آشکار می‌کند، برای مقابله با این بحران، نیاز به اقدامات فوری مانند توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن، بازیافت آب، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و صنعت، و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب وجود دارد، بنابراین همکاری بین‌المللی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آب نیز می‌تواند به کاهش اثرات خشکسالی در کشور کمک کند.
