مسئله شیوع بیماری آنفولانزای فوق حاد طیور در باغ پرندگان قم، و معدوم کردن حدود ۶۹۰ پرنده به دلیل این موضوع، مسئله دردناکی بود که این روزها کام مردم قم را تلخ کرد. هر چند این موضوع در مقایسه با تلفات چند هزارتایی پرندگان در تالاب‌های کشور که همین الان در حال وقوع است یا تلفات چند میلیونی مرغداری‌ها در سالیان اخیر شاید از نظر عددی بزرگ نباشد، اما از نظر احساسی و اخلاقی اذهان را به خود درگیر می‌کند چرا که کشته شدن حتی یک موجود زنده امری دردناک است.

انتشار خبر این اتفاق موجب واکنش‌های متفاوتی شد. برخی رسانه‌ها و اشخاص به بیان انتقادات منطقی راجع این موضوع پرداخته و برخی دیگر اصل ایجاد باغ پرندگان را زیر سوال برده و سخن از عدم بازگشایی آن به میان آوردند.

در این میان هم البته انگیزه برای بیان انتقادات متفاوت بود. عده‌ای با سخت گیری های محیط زیستی ایجاد هر گونه باغ وحش و باغ پرندگان را مردود اعلام کرده و عده دیگری با سخت گیری‌های اجتماعی، تفکر ایجاد فضاهای تفریحی برای مردم را با کلماتی مانند «هوس بازی» و … توصیف کردند. عده‌ای هم با نیت مثبت به دنبال راهی بودند تا اشکالات موضوع برطرف شده و از تکرار این قبیل حوادث جلوگیری شود.

از طرفی مشکلاتی که در اطلاع رسانی مسئله وجود داشت، موجب برخی سوتفاهم‌ها شد. شهرداری منتظر تصمیم دامپزشکی به عنوان دستگاه تخصصی این امر بود. از طرفی به گفته مدیرکل دامپزشکی، سازمان مرکزی دامپزشکی اظهار نظر درباره این موضوع را به عهده گرفته و مدیریت استانی را از این کار منع کرده بود. برخی نهادها هم به اطلاع رسانی غیر مستقیم روی آوردند که البته حاوی اطلاعات غیر دقیقی بود. تمام این اتفاقات موجب یک تاخیر سه روزه در اطلاع رسانی شد که زمینه برخی گلایه‌ها و سوتفاهم‌ها را ایجاد کرد.

همین موضوعات موجب برگزاری نشست بررسی تخصصی موضوع توسط خانه مطبوعات استان شد تا مطالبی که به صورت پراکنده در رسانه‌ها و فضای مجازی از سوی اصحاب رسانه و شهروندان مطرح می‌شد در این نشست با حضور مدیرکل دامپزشکی استان قم، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان و معاون خدمات شهری شهرداری قم پاسخ داده شود.

مسائلی مانند مجوز داشتن باغ پرندگان قم، نبود مغایر قانونی برای استقرار آن، دلایل انتخاب اکوسیستم کنونی، دلایل احتمالی شیوع بیماری و دلایل تاخیر سه روزه در اطلاع رسانی از جمله موضوعاتی بود که در این نشست مطرح شد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم در این نشست گفت: باغ پرندگان قم، دارای طرح توجیهی و پروانه بهداشتی بوده است.

سید رضا موسوی مشکینی بیان کرد: از سال ۹۷ در جریان احداث باغ پرندگان قم قرار گرفتیم که از روند احداث باغ پرندگان، بازدیدها و بررسی‌هایی انجام شد و با حساسیت این سازمان در حوزه حیوانات به‌ویژه حیوانات وحشی، ارزیابی دقیقی در دستور کار قرار گرفت.

وی عنوان کرد: با بررسی‌های لازم، طرح توجیهی موقت سه‌ماهه برای این باغ صادر شد، در این راستا باغ پرندگان قم، دارای طرح توجیهی و پروانه بهداشتی بوده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم اظهار داشت: احداث باغ پرندگان و محل اجرای پروژه در قوانین دیده‌شده است که بر اساس این قوانین، مخالفت با احداث این باغ منتفی است.درواقع احداث باغ پرندگان در محدوده شهر مغایرتی با قوانین زیست‌محیطی نداشت و چون باغ پردگان رده یک خدماتی است و می‌تواند در داخل شهر هم مستقر شود.

موسوی مشکینی گفت: به‌طورمعمول موافقت همراه با اعلام ضوابطی است که مسئولان مرتبط ملزم به اجرای این ضوابط و دستورالعمل‌ها هستند و این موضوع، یک‌روند طبیعی به شمار می‌رود.

وی افزود: به‌طورکلی پیرامون اجرای ضوابط، دغدغه و نگرانی‌هایی از سوی محیط‌زیست وجود دارد و با توجه به نواقصی که وجود دارد باید این مسائل توسط متولیان و بهره‌بردار باغ پرندگان رفع شود تا مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی نداشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم با اشاره به تدوین طرح توجیهی بیان کرد: در این طرح توجیهی همه مسائل و موضوعاتی چون فضای مناسب، تعداد پرندگان، انواع گونه‌ها، نحوه نگهداری طیور و اقدامات ضروری برای پیشگیری از بیماری‌ها دیده‌شده است.

موسوی مشکینی تصریح کرد: سازمان محیط‌زیست در طول سال بالغ‌بر هزار استعلام و ارزیابی جهت احداث طرح‌های مختلف در حوزه خدماتی، صنعتی و معدنی در استان قم پاسخ می‌دهد و باغ پرندگان نیز ازجمله این طرح‌ها بوده است.

وی اظهار داشت: محل احداث این باغ و مسائل کلی طرح نیز به تأیید اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان رسیده و پروانه موقت محیط زیستی آن نیز بر اساس پروانه موقت بهداشتی صادرشده است و باید این مراحل تا صدور پروانه دائمی پیموده شود.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم خاطرنشان کرد: درهرصورت استعلام مربوط به باغ پرندگان روال طبیعی خود را طی کرد و استفاده از عبارت منوط به نیز در پاسخ به این استعلام عادی و طبق روال مشخص است و تأکید دارد اشکالات باید رفع شود.

وی گفت: باغ پرندگان قم مجوزهای لازم را اخذ کرده است اما باید بدانیم باغ پرندگان قم یک پروژه عادی نیست بلکه مهم و جدی است و باید توجه ویژه و همه جانب‌های از سوی همه نهادها و دستگاه‌ها اتفاق بیفتد.

وی عنوان کرد: متأسفانه به‌جای رفع ابهامات، پیرامون موضوع باغ پرندگان، حواشی و مسائل سیاسی مطرح شد و علی‌رغم اینکه بنا نداشتم دراین‌باره بیانیه‌ای صادر کنم اما بیانیه صادر شد.

موسوی مشکینی اظهار داشت: بنده در این بیانیه موضوعات فنی طرح و اینکه باغ پرندگان دارای طرح توجیهی سه‌ماهه است اعلام موضع کردم، اما برخی برداشت‌های نادرستی از آن شد.

باغ پرندگان به روزهای خوب بازمی‌گردد

مدیرکل دامپزشکی استان قم گفت: فعالیت باغ پرندگان قم پس از دوره اعلام ‌شده در ضدعفونی محیط و رعایت ضوابط از سر گرفته می‌شود.

مهدی رفیعی محمدی در نشست مشترک میان مسئولان دامپزشکی استان حفاظت محیط ‌زیست و معاونت خدمات شهری شهرداری قم با تشریح ماجرای باغ پرندگان قم اظهار داشت: مورخ ۱۹ اسفندماه تلفات غیرمتعارف از باغ پرندگان به دامپزشکی قم گزارش شد.

مدیرکل دامپزشکی استان قم افزود: از ۴ مورد از تلفات نمونه‌برداری شد و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت و در ۲۰ اسفندماه نتیجه آزمایشگاه مبنی بر مثبت شدن نمونه‌ها اعلام شد.

وی تصریح کرد: بلافاصله قرنطینه، جمع‌آوری و معدوم‌سازی پرندگان در دستور کار قرار گرفت آن‌ها در دستور کار قرار گرفت و در این مدت شهرداری در معدوم‌سازی باغ پرندگان، همراهی خوبی داشت.

رفیعی محمدی بیان کرد: طبق شیوه‌نامه‌های سازمان دامپزشکی کل کشور، اطلاع‌رسانی و گفت‌وگو پیرامون آنفلوآنزای حاد پرندگان فقط در اختیار رئیس سازمان است و اجازه اطلاع‌رسانی نداشتیم.

وی خاطرنشان کرد: پس از انتشار خبر شیوع آنفولانزای فوق حاد در باغ پرندگان قم، این مجوز برای استان قم صادر شد تا به ابهامات پاسخ دهیم.

مدیرکل دامپزشکی استان قم عنوان کرد: پس از شناسایی این بیماری، ۶۹۲ قطعه انواع طیور در باغ معدوم و دفن و صورت ‌جلسه شد، همچنین به ترتیب تا شعاع ۱۰ و ۵ و یک کیلومتری وضعیت مرغداری‌ها و کل استان رصد و پایش شد.

وی گفت: در حال حاضر در واحدهای روستایی و صنعتی استان هیچ‌گونه موردی از ابتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان مشاهده نشده است.

رفیعی اظهار داشت: علت تلفات و شیوع آنفلوآنزا در باغ پرندگان قم در دست بررسی است و ممکن است از راه‌هایی چون عدم رعایت مسائل بهداشتی، وسایل آلوده و طیور بیمار منتقل‌شده باشد.

وی گفت: بهره‌بردار باغ پرندگان وظیفه دارد مسائل امنیت زیستی و بهداشت قرنطینه و الزامات را به‌طور کامل رعایت کند، البته تمام اقدام‌های امنیت زیستی برای معدوم‌سازی پرندگان این باغ انجام‌ شده است و در این زمینه هیچ ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

مدیرکل دامپزشکی استان قم افزود: همچنین قیمت پرندگان و خسارت وارد شده ناشی از شیوع این بیماری در حال برآورد است که پس از تعیین قیمت، خسارت به بهره‌بردار پرداخت می‌شود.

وی تصریح کرد: در صورتی ‌که بهره‌بردار به رعایت مسائل بهداشتی توجه نداشته باشد، شیوع این بیماری قابل پیش‌بینی است و امکان تکرار وجود دارد.

رفیعی در مورد جانمایی باغ پرندگان عنوان کرد: اکوسیستم زاینده‌رود از جمله زیستگاه‌ها و کانون فعال برای نشست پرندگان مهاجر به شمار می‌رود و در کنار آن نیز باغ پرندگان اصفهان احداث ‌شده است، از این ‌رو قرار گرفتن در کنار زیستگاه دلیلی بر مخالفت نمی‌شود و فقط باید زنجیره ابتلا را قطع کرد.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به فصل سرما و ورود پرندگان مهاجر به کشور، اگر مسائل بهداشتی توسط متصدیان مرغداری‌ها و مراکز نگهداری طیور رعایت نشود، ویروس ممکن است به مرغداری‌ها منتقل شود، هر چند تاکنون هیچ موردی از شیوع این بیماری در استان مشاهده نشده است.

ایرادات باغ پرندگان رفع می‌شود

معاون خدمات شهری شهرداری قم هم با اشاره به اینکه باغ پرندگان بخشی از سند راهبردی شهرداری قم بود که در سال ۹۵ تدوین شد گفت: در جانمایی و طراحی باغ پرندگان ازنظر کارشناسان استفاده و تمام مراحل فنی آن با دقت و با مطالعات فراوان انجام‌شده و در طراحی باغ پرندگان قم از مسئولان اجراکننده طرح باغ پرندگان تهران و اصفهان بهره گرفته‌شده است.

سید امیر سامع خاطرنشان کرد: باغ پرندگان خود همه مسیرهای قانونی را پیموده و با توجه به اینکه نیاز به طرح توجیهی داشت، مراحل آن، پس از یک سال و نیم، اخذ شد.

وی گفت: در زمان افتتاح باغ پرندگان مجوز ۳ ماهه و موقت برای آغاز به کار طرح دریافت شد و در این مدت پیگیر رفع ایرادات اعلام‌شده فرعی هستیم تا مجوزهای نهایی را دریافت کنیم، هرچند در این مدت نیز ایرادات زیادی را رفع کرده بودیم.

سامع افزود: سخت‌گیری‌های فراوانی توسط نهادهای متولی برای صدور مجوز اعمال شد و تا جزئی‌ترین لوازم قرنطینه و لوازم موردنیاز برای نگهداری ایمن و بهداشتی این باغ تهیه نشده بود، سازمان محیط‌زیست مجوز لازم را برای قم صادر نکرد.

وی بیان کرد: تمام حساسیت‌ها در بهره‌برداری از این پارک رعایت شده و از نظر طبیعی، محل احداث این پارک در نقطه کارشناسی شده انجام‌شده است.

معاون خدمات شهری شهرداری قم تصریح کرد: متأسفانه عده‌ای تلاش می‌کنند، باغ پرندگان قم را منشاء شیوع آنفلوانزا در قم معرفی کنند درحالی‌که نظر دستگاه تخصصی این نیست.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۹۷ برخی از مرغداری‌های قم با شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان دست‌به‌گریبان شد و تلفات زیادی به ثبت رسید درحالی‌که خبری از باغ پرندگان نبود.

سامع اظهار داشت: ظرفیت این مجموعه تفریحی بیش از ۳ هزار پرنده است و بخشی از پرندگان توسط سرمایه‌گذار تأمین شد و باغ پرندگان پس از پیمودن دوره الزامات بهداشتی، فعالیت خود را آغاز می‌کند.

معاون خدمات شهری شهرداری قم عنوان کرد: در حال حاضر نیز بوستان یک هزار هکتاری در استان قم تعریف‌شده و اتصال مجموعه باغ‌موزه دفاع مقدس و باغ پرندگان با توجه به موقعیت فعلی در آن دیده‌شده است.

وی اظهار داشت: برنامه‌ریزی برای رفع مواقع این مجموعه بزرگ برای جلوگیری از تکرار چنین رویدادی در دستور کار است، شیوع این بیماری و تلفات انواع پرنده یک تجربه تلخ و ناگواری است و همه تلاش را برای جلوگیری از تکرار چنین اتفاقی به کار گرفته‌ایم.

معاون خدمات شهری شهرداری قم تصریح کرد: احداث مجموعه بالغ‌بر ۳۰ میلیارد تومان برآورد شد که بر عهده شهرداری بود و سرمایه‌گذار نیز موظف شد ۴ میلیارد تومان به تأمین پرنده و نگهداری از آن بپردازد.

سامع با اشاره به اینکه انتخاب این دره برای احداث باغ پرندگان به دلیل توان ایجاد چرخه آب و هوا بود افزود: بحث برکه‌ها یکی از دغدغه‌ها بود که در مسیرش زهکشی دیدیم تا فضله‌ها در پایین‌دست جمع شود، بنابراین ارتباط آب با فضای زیست‌گاه همه در طرح توجیهی دیده‌شده البته باید برای زمستان بخشی را برای استقرار پرندگان در نظر می‌گرفتیم که قسمتی از آن انجام شد.

معاون خدمات شهری شهرداری قم با اشاره به اینکه در اطراف شهر قم پرورش پرندگان زینتی امری طبیعی است تصریح کرد: در برخی از شهرها در حاشیه خلیج‌فارس باغ‌های گل در مناطق با شرایط اقلیمی و کمبود آب و درجه حرارت بالا ایجاد می‌کنند که برای سرگرمی و رونق انجام می‌گیرد، ما نیاز به چنین کارهای داریم.

وی افزود: ما طرح توجیهی داشتیم و جانمایی از شرایط لازمه است و بارها مکاتبات انجام دادیم و ایرادات را رفع کردیم و مسیر معابر مشخص شد، باید تجربه مثبتی بگیریم و به مباحث سخت‌گیرانه پایبند باشیم و نظر مسئولان را مدنظر قرار دهیم تا بعد از مدتی بتوانیم باغ پرندگان را به نتیجه برسانیم.

سامع اظهار داشت: به‌زودی آمار دقیق و خسارات اعلام و خسارات سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود تا کارهای بعدی را بتواند انجام دهد، در اینجا دامپزشک اختصاصی داریم و اگر شرایط اجاره دهد قطعاً بازگشایی انجام می‌شود.***