به گزارش سرویس ترجمه پردیسان آنلاین، فرهنگ شهروندی به معنای مجموعه رفتارها، باورها و ارزش‌هایی است که افراد جامعه را به مشارکت فعال، احترام متقابل و همکاری در جهت توسعه پایدار شهری تشویق می‌کند. ارتقای فرهنگ شهروندی یکی از کلیدهای موفقیت مدیریت شهری و توسعه جامعه است و شهرهای برتر جهان نمونه‌های شاخصی در این زمینه دارند.
سیاست‌ها و رویکردهای مدیریت شهری که بر ارتقای فرهنگ عمومی تمرکز دارند، با ایجاد ساختارهای حمایتی و فرصت‌های مشارکت مردمی، بستر مناسبی برای تقویت هویت جمعی و افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی فراهم می‌کنند. این اقدامات با بهره‌گیری از برنامه‌ریزی جامع شهری، توسعه فضاهای عمومی فرهنگی و گسترش دسترسی به منابع فرهنگی، زمینه‌های رشد آگاهی‌های فرهنگی، تعامل میان گروه‌های مختلف و ارتقای سطح آموزش شهروندان را فراهم می‌آورند.
توجه به تنوع فرهنگی و تقویت همبستگی اجتماعی از طریق سیاست‌های فراگیر، موجب افزایش انسجام اجتماعی و کاهش تبعیض‌ها می‌شود و حس تعلق به جامعه را در افراد تقویت می‌کند. تلفیق فرهنگ با اهداف زیست‌محیطی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، موجب شکل‌گیری اکوسیستم‌های شهری پایدار و پویا می‌گردد که مشارکت فعال شهروندان را در فرایندهای توسعه فرهنگی و اجتماعی تضمین می‌کند.
از جمله ویژگی‌های مشترک سیاست‌های مدیریت شهری موفق در ارتقای فرهنگ عمومی می‌توان به تمرکز بر سیاست‌های فرهنگی مردمی‌محور، ادغام فرهنگ در برنامه‌ریزی شهری، حکمرانی مشارکتی، استفاده از فرهنگ به‌عنوان ابزار همبستگی اجتماعی و توسعه زیرساخت‌های فرهنگی اشاره کرد.
مینیاپولیس و سنت پل؛ الگوی فرهنگ شهروندی و مدیریت شهری
شهرهای مینیاپولیس و سنت پل در ایالات متحده آمریکا که با نام «شهرهای دوقلو» شناخته می‌شوند، از دیرباز به‌عنوان نمونه‌ای برجسته در زمینه فرهنگ شهروندی و مدیریت شهری فراگیر و مشارکتی شناخته شده‌اند. این دو شهر با تکیه بر مشارکت فعال شهروندان، شفافیت در اداره امور و همکاری مستمر میان ساکنان و سیاست‌گذاران، توانسته‌اند یک فرهنگ مدنی پویا و فراگیر ایجاد کنند. برنامه جامع ۲۰۴۰ مینیاپولیس و طرح جامع سنت پل نقش مشارکت عمومی را به‌عنوان پایه و اساس مدیریت شهری و توسعه فرهنگی تقویت می‌کنند و در آن‌ها توجه ویژه‌ای به حق همه شهروندان، از جمله گروه‌های حاشیه‌ای و مهاجران، برای مشارکت در فرایندهای تصمیم‌گیری شده است.
یکی از اصول اساسی این سیاست‌ها، ایجاد کانال‌های باز و شفاف برای مشارکت شهروندان در شکل‌دهی به آینده شهر و چشم‌انداز فرهنگی آن است. برنامه مشارکت مدنی مینیاپولیس تلاش می‌کند صدای همه گروه‌ها جامعه را به‌طور مساوی بشنود و مورد توجه قرار دهد و روش‌های مشارکت را به‌گونه‌ای طراحی کند که پاسخگوی تنوع فرهنگی و جمعیتی باشد. سنت پل با برگزاری جلسات عمومی، کارگروه‌های تخصصی و مشورت با ذی‌نفعان مختلف، ارتباط نزدیک محلات با اهداف کلان فرهنگی شهر را تضمین می‌کند.
شهرهای دوقلو از لحاظ تنوع فرهنگی، جمعیت چشمگیری از مهاجران و پناهندگان دارند که حضور فعال آن‌ها به‌عنوان بخش مهمی از سرزندگی و تنوع فرهنگی شهرها تلقی می‌شود. سیاست‌های مربوط به ادغام مهاجران شامل ترویج مناطق فرهنگی ویژه، ارائه خدمات چندزبانه، برنامه‌های پیام‌رسان قابل اعتماد و تشویق تعاملات بین‌فرهنگی از طریق رویدادها و گردهمایی‌های محلی است. این اقدامات به افزایش انسجام اجتماعی و شکل‌گیری هویتی مشترک و فراگیر کمک می‌کند.
فرهنگ به شکل ملموسی در طراحی فضاهای عمومی و توسعه شهری مینیاپولیس و سنت پل ادغام شده است. طرح جامع سنت پل به بهبود مناطق ساحلی با ایجاد مسیرهای پیاده‌روی، هنرهای عمومی و توسعه‌های چندکارکردی توجه ویژه دارد که فرهنگ محلی را در بستر طبیعی و تاریخی شهر تقویت می‌کند. مینیاپولیس نیز سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در زیرساخت‌های فرهنگی متنوع از جمله تئاترها، مراکز فرهنگی، موزه‌ها و گالری‌ها انجام داده است که همه گروه‌ها جامعه را پوشش می‌دهد و تلاش می‌کند دسترسی به فرهنگ به‌صورت عادلانه در سراسر شهر پراکنده شود.
در کنار این موارد، عدالت و دسترسی برابر به آموزش و منابع فرهنگی نیز از اولویت‌های سیاست‌های شهری این دو شهر است. برنامه‌های شهرهای دوقلو تلاش می‌کنند موانع موجود برای گروه‌های اقلیت و کم‌درآمد را کاهش دهند و از جمله اقدامات آن‌ها می‌توان به فراهم کردن دسترسی به خدمات بهداشتی فرهنگی، آموزش زبان و مسکن مقرون‌به‌صرفه اشاره کرد. ارائه مسیرهای شهروندی برای مهاجران، برگزاری کارگاه‌های آموزش کارآفرینی و تسهیل دسترسی به منابع حقوقی و فرهنگی، زمینه نهادینه شدن فرهنگ مشارکتی در جوامع متنوع را فراهم می‌آورد.
نتایج این سیاست‌ها در قالب افزایش داوطلب‌محوری، مشارکت سیاسی گسترده در میان گروه‌های مختلف، تقویت شبکه‌های اجتماعی و ارتقای درک و احترام متقابل فرهنگی نمایان شده است. هویت‌های فرهنگی متنوع به‌عنوان سرمایه‌های ارزشمند اجتماعی و اقتصادی شناخته شده‌اند و فرصت‌های فرهنگی به‌صورت فراگیر و مشارکتی در سطح شهر گسترش پیدا کرده‌اند. مینیاپولیس-سنت پل به‌عنوان الگوی موفقی در زمینه مدیریت شهری و فرهنگ شهروندی فراگیر شناخته می‌شود که می‌تواند الهام‌بخش دیگر شهرها باشد.
کیپ‌تاون؛ تجلی فرهنگ متنوع و مدیریت شهری فراگیر
کیپ‌تاون یکی از شهرهای برجسته جهان در حوزه فرهنگ است و با تاریخ پیچیده‌ای روبه‌رو بوده که تأثیر عمیقی بر ساختار فضایی و اجتماعی آن گذاشته است. این تاریخچه موجب تقسیمات نژادی و محدودیت دسترسی بسیاری از ساکنان به خدمات و مشارکت فرهنگی شده بود، اما در سال‌های اخیر، مدیریت شهری کیپ‌تاون به‌طور فعالانه بر رفع این شکاف‌ها تمرکز کرده و سیاست‌هایی را برای ایجاد فرهنگی فراگیر و عادلانه به کار گرفته است.
یکی از سیاست‌های محوری شهر در این زمینه، استراتژی توسعه مرکز شهر است که در سال ۲۰۰۸ آغاز شده و هدف آن تبدیل مرکز شهر به محلی زنده، دمکراتیک و پایدار از نظر فرهنگی و اقتصادی است. این استراتژی بر توسعه فشرده و چندمنظوره تأکید دارد تا تعاملات اجتماعی و سرزندگی فرهنگی را افزایش دهد. علاوه‌بر این، رشد اقتصادی مرکز شهر برای ایجاد فرصت‌های اقتصادی در مناطق اطراف به کار گرفته شده و سیاست‌هایی برای تأمین مسکن مقرون به صرفه و فراگیر در راستای جبران تبعیض‌های تاریخی تصویب شده است. این طرح همچنین محیطی را برای دسترسی آسان به حمل‌ونقل عمومی و فضاهای پیاده‌روی دوستانه ایجاد می‌کند که نقش مهمی در افزایش تعاملات فرهنگی دارد.
مدیریت این برنامه به شکل مشارکتی انجام می‌شود و همکاری میان شهرداری، دولت استانی، بخش خصوصی و جامعه مدنی در آن به‌وضوح دیده می‌شود که هدفش ایجاد تعادل میان توسعه اقتصادی، عدالت اجتماعی و برابری فرهنگی است. استراتژی حفاظت از میراث فرهنگی، بخشی جدایی‌ناپذیر از سیاست‌های محیط زیستی و توسعه شهری کیپ‌تاون است. این استراتژی متعهد به حفظ و ارتقای دارایی‌های فرهنگی و تاریخی متنوع شهر از جمله سنت‌ها، مکان‌های تاریخی و مکان‌های مذهبی برای جوامع مختلف است و از مشارکت فعال مردم در شناسایی و حفاظت از میراث فرهنگی خود حمایت می‌کند.
کیپ‌تاون به نقش فرهنگ در تقویت همبستگی اجتماعی و تعاملات میان فرهنگی به ویژه در جامعه‌ای متکثر و متأثر از نژادپرستی تأکید ویژه دارد. سیاست‌های فرهنگی این شهر، فرهنگ را به‌عنوان ابزاری برای ایجاد درک متقابل، همبستگی و رویارویی با چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، کاهش ریسک و تاب‌آوری شهری می‌بینند. حمایت از خلاقیت فرهنگی در زمینه‌های مختلف همچون موسیقی، هنر، داستان‌سرایی و جشنواره‌ها، هویت شهری مشترک و امید به آینده را تقویت می‌کند.
سیاست‌های کیپ‌تاون در طراحی شهری، کیفیت و فراگیری فضاهای عمومی را در مرکز توجه قرار داده‌اند. این سیاست‌ها فضاهای عمومی همچون خیابان‌ها، پارک‌ها و محله‌ها را به‌گونه‌ای طراحی می‌کنند که محل تجمع‌های فرهنگی غیررسمی و تبادلات فرهنگی باشند. توسعه‌های چندمنظوره که شامل فضاهای فرهنگی، کسب‌وکارها و مناطق مسکونی است، ترویج داده می‌شود و پیاده‌روی و ارتباطات میان فضاها افزایش پیدا می‌کند تا زمینه‌ساز تعاملات فرهنگی روزمره شود.
مدیریت شهری کیپ‌تاون با وجود چالش‌هایی همچون محدودیت منابع و دینامیک‌های سیاسی، تلاش می‌کند با به‌کارگیری روش‌های مشارکتی همچون مشورت‌های عمومی، همکاری با سازمان‌های مردمی و تعامل چندجانبه، صدای شهروندان را در برنامه‌های توسعه فرهنگی و شهری منعکس کند. این رویکردها توانسته‌اند نتایج قابل‌توجهی در ارتقای گردشگری فرهنگی، افزایش دسترسی و تنوع فرهنگی در مرکز و اطراف شهر، تسهیل آشتی اجتماعی و تقویت پروژه‌های میراث فرهنگی مردمی به همراه داشته باشند. ایجاد رویکردهای نوآورانه در همکاری‌های چندبخشی که فرهنگ را به اهداف پایداری محیط زیست و تاب‌آوری شهری پیوند می‌زند، از دیگر دستاوردهای این سیاست‌هاست.
استکهلم؛ رویکرد جامع به فرهنگ شهروندی و مدیریت شهری
شهر استکهلم بر اساس برنامه جامع ۲۵ ساله خود و چهارچوب چشم‌انداز ۲۰۴۰، مدیریت شهری خود را هدایت می‌کند که با عنوان «استکهلم برای همه» شناخته می‌شود. این چشم‌انداز اولویت‌هایی چون فراگیری، پایداری، همبستگی اجتماعی و دسترسی آسان را در بر می‌گیرد. در این برنامه چالش‌های نابرابری اجتماعی و تفکیک سکونتی که به‌واسطه رشد شهری و توسعه اقتصادی افزایش پیدا کرده‌اند، به‌صراحت مورد توجه قرار گرفته است.
طرح شهری استکهلم چهار محور استراتژیک را دنبال می‌کند: شهری در حال رشد که توسعه را در کنار کاهش شکاف‌های اجتماعی می‌پذیرد، شهری همبسته که رویارویی گروه‌های مختلف را تشویق می‌کند و تفکیک را کاهش می‌دهد، فضاهای عمومی با کیفیت که تعاملات اجتماعی و زنده بودن فرهنگی را تقویت می‌کنند و شهری با هوشمندی اقلیمی و مقاومت بالا که پایداری محیط زیست را در زندگی شهری ادغام می‌کند. این طرح بر مفهوم «شهر ۱۵ دقیقه‌ای» تأکید دارد تا همه ساکنان بتوانند به‌سادگی به خدمات، امکانات و فضاهای فرهنگی دسترسی داشته باشند.
برنامه راهبردی فرهنگی استکهلم در سال ۲۰۲۱، به‌منظور گسترش دسترسی و مشارکت به ویژه در میان گروه‌های کمتر برخوردار همچون سالمندان و افراد دارای معلولیت معرفی شد. این برنامه رویکردی کلان و بین‌بخشی به فرهنگ و زندگی شهری است که فرهنگ را به‌عنوان محرکی برای پویایی اجتماعی، فراگیری و ارتقای کیفیت زندگی می‌بیند. برنامه «فرماندهان فرهنگی» که با همکاری مالکان املاک اجرا می‌شود، به پیدا کردن فضاهای مناسب و مقرون‌به‌صرفه برای فعالیت‌های هنری و اجتماعی کمک می‌کند و فرصت‌های فرهنگی در محلات رو به توسعه را افزایش می‌دهد.
استکهلم با بهره‌گیری از ابزارهای نوآورانه همچون «بازی شهری» که پلتفرمی برای گفت‌وگو و آگاهی‌بخشی میان سطوح مختلف دولتی درباره مسائل اجتماعی و تفکیک سکونتی است، به دنبال افزایش همکاری میان نهادهای منطقه‌ای، شهری و ملی است. همکاری‌های گسترده با جوامع محلی، کسب‌وکارها و سازمان‌های آموزشی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که توسعه شهری پاسخگو به نیازهای متنوع باشد و تعاملات بین فرهنگی را تقویت کند. مشارکت مستمر شهروندان در برنامه‌ریزی شهری به افزایش دموکراسی و حساسیت به فرهنگ محلی منجر شده است.
فضاهای عمومی در استکهلم جایگاه محوری در زندگی فرهنگی و مدنی دارند و این شهر به سرمایه‌گذاری در خیابان‌ها، میدان‌ها و پارک‌ها به‌عنوان مراکز زنده و پویا برای تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های فرهنگی می‌پردازد. برنامه‌ای با عنوان «خیابان آینده» نمونه‌ای از این تلاش‌هاست که خیابان‌ها را با هزینه کم، به محیط‌هایی چندمنظوره، فراگیر و زیبا تبدیل می‌کند تا کیفیت زندگی شهری ارتقا پیدا کند. طراحی شهری انسان‌محور استکهلم که بر پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و ایمنی فضاهای عمومی تأکید دارد، مشارکت فرهنگی آسان و دسترسی روزمره به آن را تضمین می‌کند و وابستگی به خودرو را کاهش می‌دهد.
ادغام سیاست‌های زیست‌محیطی با سیاست‌های فرهنگی در استکهلم مشهود است. اقداماتی نظیر برقی‌کردن سامانه حمل‌ونقل، توسعه مسیرهای دوچرخه و ترویج سبک زندگی کم‌مصرف انرژی با تلاش‌هایی همراه شده است که مسئولیت‌پذیری فرهنگی در برابر محیط زیست را در شهروندان پرورش می‌دهند. پروژه‌های مشارکتی همچون پایش مصرف انرژی به‌صورت زنده و سیستم‌های هوشمند بازیافت، پیوند فرهنگی عمیقی میان ساکنان و حفاظت از محیط زیست ایجاد می‌کنند.
شهر استکهلم به‌طور مداوم نیازهای زیرساخت فرهنگی از جمله صحنه‌های نمایش، گالری‌ها، فضاهای ملاقات و استودیوها را ارزیابی می‌کند و با تسهیل مجوزها، حمایت از زندگی شبانه و پرورش فضاهای نوآورانه فرهنگی، اقتصاد خلاق را تقویت می‌کند. این شهر نمونه‌ای برجسته از مدیریت شهری جامع و آینده‌نگر در حوزه فرهنگ عمومی است که فرهنگ را به‌عنوان اولویتی میان‌بخشی در کنار عدالت اجتماعی و پایداری محیط زیست قرار داده است.
