رابطه علم و دین و لوازم ترویج علوم دینی در عرصه بین الملل

به گزارش پردیسان آنلاین از اصفهان، کلیات بحث چیستی علم و دین و ارتباط و عدم ارتباط این دو با هم در زمان معاصر بسیار مهم و ضروری است، به این علت که صدها چالش در این دو حوزه اتفاق افتاده است و هزاران سوال و شبهه به صورت طبیعی یا مصنوعی ایجاد شده است. ما باید روشن سازیم که قلمرو دین و علم تا کجاست و جایگاه این دو کدام است؟ آیا در موضوعاتی مثل کرونا باید علم پیشتاز باشد یا دین و یا هر دو؟؛ حل آن فقط باید در نهاد علم صورت بگیرد یا دین هم در بخشی از آن یا تمام آن نظر و ایده دارد؟ آیا علم اقتصاد اسلامی یا سیاست اسلامی داریم یا اینها علم محض و علوم انسانی و اجتماعی هستند. کدام نهاد علمی حوزه یا دانشگاه باید به اینگونه علوم بپردازند.؟

برای پاسخ به این سوالات، شبهات و ابهامات باید اول این دو (دین و علم) را به صورت امروزی تعریف و جایگاه و نهاد مربوطه را مرزبندی کنیم. در همین رابطه با حجت الاسلام رسول ملکیان اصفهانی، پژوهشگر حوزوی گفتگو کردیم که در ادامه می‌آید:

حوزه / تعریف علم و دین به صورت مجزا چیست؟

در تعریف علم چیست، ما با سه دیدگاه کلان روبرو هستیم، تعریف علم از دیدگاه فلاسفه؛ از دیدگاه دانشمندان دینی و تعریف علم از از نگاه علوم معاصر مثل تجربی یا طبیعی یا …در حقیقت مجموعه دانستنی‌های بشر را علم می‌گویند.

اما در تعریف دین باید گفت، دین نیز علم است و علم به معنای عام شامل دین نیز می‌باشد اما منبع آن وحی بوده؛ پس دین مجموعه‌ای برگرفته از اعتقادات و باورها؛ و رفتارها و عملکردها و اخلاق است.

تقسیم بندی علم به چه صورت است؟

در تقسیم و دسته بندی علوم، معیارهای مختلفی را می‌توان مد نظر قرار داد که مهمترین آنها از این قرار هستند، تقسیم بر اساس اسلوب و روش تحقیق؛ بر اساس هدف و غایت و بر اساس موضوع است.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، علوم را به دوازده گروه تقسیم کرده است مثل گروه علمی و کاربردی؛ گروه دامپزشکی؛ گروه علوم اجتماعی؛ گروه علوم انسانی؛ گروه علوم پایه و… همچنین می‌توان علم را بر اساس رده بندی کتابخانه‌ای کنگره (LCC)، به ۲۱ رده و یا بر اساس دیویی به ده رده اصلی تقسیم کرد.

تعداد رشته‌های علمی در دانشگاه‌های کشور حدود ۵۷۲۵ رشته می‌باشد؛ که حدود ۳۵۰ رشته آن علوم حوزوی و اسلامی است ولی در جهان حدود ۱۵ هزار رشته علمی ثبت شده است.

جایگاه علم از منظر قرآن چیست؟

در قرآن از علم ستایش و تمجید شده است و حدود ۷۷۵ آیه درباره علم گفت‌وگو کرده است.

در حوزه علمیه رشته‌های تخصصی سطح دو، سه و چهار حدود ۴۰ رشته است. بر اساس درختواره جدید حوزه‌های علمیه، علوم را به ۱۶ حوزه دانشی و به حدود ۴۰۰ رشته و گرایش تقسیم شده است که البته نیاز به تولید کتاب‌های تخصصی در این رشته‌ها و تربیت خاص اساتید است.

وظیفه ما در قبال علم چیست؟

علم به معنای عام در زمان ما گسترش و پیشرفت شایانی کرده است و هرروز شتاب بیشتری می‌گیرد، ما باید به همه علوم احترام بگذاریم و همه علوم نزد ما معتبر باشد، نمی‌توان با مارک‌ها و برچسب‌های مختلف بخشی از علوم را بی اعتبار بشماریم.

همچنان که از علوم مهندسی، پزشکی، کشاورزی و هوافضا و… استفاده می‌کنیم، باید از علوم انسانی و اجتماعی و هنر نیز بهره مند شویم. برای اینها ارزش علمی قائل شویم. بخصوص حوزویان باید به این علوم بها و ارزش لازم را بدهند، نقد و بررسی و بومی سازی به جای خود محفوظ است.

دانشگاهیان باید بدانند که تا حدود یک قرن قبل اکثر این علوم در حوزه‌های علمیه بوده و در این نهاد علمی بحث و تولید می‌شد چرا که مهد اولیه این علوم با فراز و نشیب حوزه علمیه بود.

جایگاه علوم اسلامی در میان علوم چگونه است؟

علوم اسلامی در حوزه‌های علمیه باید توسط مراکز علمی و دانشگاهیان به رسمیت شناخته شود و بدانند تا هم اکنون مرجعیت این علوم الهی و دینی و اسلامی حوزه‌های علمیه است.

به نظر می‌رسد علوم حوزوی و اسلامی در دانشگاه‌ها (حدود ۳۵۰ رشته علوم اسلامی از کارشناسی تا دکتری) باید با هماهنگی و مجوز حوزه جای علمیه باشد و این مسئله‌ای است که اتفاق نیافتاده است. بنابراین آینده علوم اسلامی و حوزوی در دانشگاه‌ها در هاله‌ای از ابهام است. آیا با اینکه علوم نجوم و طب درگذشته نزدیک (تا ۵۰ سال قبل) در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شد امروز دانشگاه‌ها اجازه چنین امری را می‌دهند.

حوزه / چه راهکاری برای حل مشکل عدم هماهنگی با حوزه‌های علمیه در رابطه با علوم اسلامی در دانشگاه‌ها دارید؟

مسائل و چالش‌های حکمرانی و جمهوری اسلامی در حوزه‌های مختلف انسانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاست، فرهنگ، نظم، امنیت و… بخصوص مسائل مشترک علم و دین تا حد ممکن احصا گردد؛ باید با راهبردهایی توسط نهاد علم حوزه و دانشگاه طراحی و مدیریت گردد چرا که باید دانست نظام سلطه‌ای در جهان وجود دارد که امکان رشد علمی را در جهان کنترل و مدیریت می‌کند و با انواع توطئه‌ها و ابزارها جلوی پیشرفت علم را در بعضی از کشورها می‌گیرد، نمونه‌های واضح انرژی هسته‌ای؛ علم هوا فضا و…

طلاب و اساتید برای نشر علم دینی در عرصه بین‌الملل چه باید بکنند؟

طلاب و دانشجویان و اساتیدی که می‌خواهند علم دینی را در حوزه بین‌الملل نشر دهند باید چند گام را در نظر داشته باشند، گام اول؛ اسلام شناسی جامع عمومی و تخصصی، گام دوم؛ فهم زبان و فرهنگ ملت‌ها، گام سوم: آشنایی جامع و کامل و نگاه بین‌الملل و گام چهارم: جهانی سازی علوم اسلامی است.

کنش و واکنش‌های علمی و روحی و روانی و درجات و مراتب علمی در حوزه علوم اسلامی به خصوص در حوزه علوم تخصصی و فوق تخصصی علوم اسلامی بسیار مهم است، زیرا افراد بسیاری سعی داشتند علوم اسلامی را تطبیق بدهند که در این راه مغلوب شدند.

انتهای پیام