دکتر سید عزیز آرمن روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین درخصوص تاثیر انتشار ویروس کرونا بر اقتصاد کشور افزود: در ایران در کوتاه مدت بانک مرکزی باید اطمینان حاصل کند که اقتصاد صدمه دیده کشور حتی با وخیم‌تر شدن وضعیت انتشار ویروس و استمرار شیوع آن، به کار خود ادامه دهد. در برخورد با التهاب موجود در بازارهای مالی و واقعی اقتصاد، دولت نقش حیاتی دارد. در حالی‌که کاهش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی پاسخ احتمالی تلقی می‌شود اما ایجاد شغل تنها از کانال مدیریت تقاضا ترمیم نمی‌شود این یک بحران چندلایه و نیازمند سیاست‌های پولی مالی و بهداشتی_درمانی ویژه است.
آرمن توضیح داد: سیاست قرنطینه اعمال شده در کشورها و انتشار آموزش‌های محافظتی لازم، سیاستی نسبتاً کم‌هزینه است که آثار مهمی در کاهش سطح تاثیر بحران بر اقتصاد و زندگی مردم خواهد شد. اما سیاست‌های بلندمدت از این هم مهمتر هستند.
وی ادامه داد: گذشته از مرگ و میر و درهم ریختگی زندگی بسیاری از مردم، بسیاری از کارشناسان به دولت‌هایی که تاکنون در سرمایه‌گذاری بر سیستم سلامت خود بی‌رغبت بوده اند،اخطار داده‌اند که امراض با منشاء حیوانات وحشی ادامه خواهد داشت و همواره زندگی میلیون‌ها مردم را تهدید می‌کنند و باعث اختلال در زندگی به هم پیوسته جهان فعلی خواهند شد.
این کارشناس حوزه اقتصاد بیان کرد: بسیاری از تحلیل‌های اقتصادی معمولاً به صورت “پس از وقوع” انجام میگیرند یعنی زمانی که داده‌ها و اطلاعات موردنیاز پژوهش، جمع‌آوری شده و در اختیار محقق قرار گرفتند اما این بدان معنا نیست که در حین وقوع یک شوک یا حادثه طبیعی هیچ تحلیل یا پیش‌بینی نمی‌توان ارائه داد، به دلیل شباهت رفتاری_ واکنشی در مقابل حوادث، از گذشته می‌توان تجربیاتی را آموخت و به حال و آینده تعمیم داد.
کرونا قطار اقتصاد جهان را از ریل توسعه خارج کرده‌است
دکتر آرمن با اشاره به خارج شدن قطار اقتصاد جهان از ریل توسعه توسط ویروس کرونا گفت: ویروس کرونا در حال انتشار است و قطعا معضلات اقتصادی گوناگونی در سطح جهان به وجود خواهد آورد.
وی ادامه داد: ویروس کرونا هم در بعد پزشکی و هم در بعد اقتصادی واگیردار است، پیش از ظهور کووید ۱۹ به نظر می‌رسید که اقتصاد جهانی در حال شکوفایی است، تجارت و تنش‌های سیاسی تقریباً در حال کنترل و بازارهای مالی نیز در موقعیتی مناسب بسر می‌بردند.
آرمن گفت: اکنون تمام خوشبینی‌ها به بدبینی تبدیل شده است و اقتصاد بر ریل سقوط افتاده است. یکی از بخش‌هایی که در چنین شرایطی تحت تاثیر واقع می‌شود، بخش صنعت و صنایع کارخانه‌ای است. صنایع کارخانه‌ای از سه جنبه تحت تاثیر قرار خواهند گرفت، نخست بخش عرضه کالا که مستقیماً و به دلیل قرنطینه خانگی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به دلیل قطع عرضه، تولید هم به تبع متوقف خواهد شد.
وی یادآور شد: در مرحله دوم، از طریق غیرمستقیم ، به دلیل نقصان در زنجیره تامین عرضه صنایع کارخانه‌ای، به خصوص برای کشورهایی که تاکنون از شیوع کرونا کمتر تاثیر پذیرفته‌اند، اما گرانی و کمبود دستیابی به مواد صنعتی مورد نیاز، تولید آنها را با اخلال مواجه کرده است که این مشکل را برای آنان بیشتر نیز خواهد کرد.
این استاد اقتصاد اظهار داشت: در مرحله سوم نیز به دلیل کاهش در سطح تقاضای کلان یا همان رکود و به دلیل حالت روانی انتظار کشیدن و تاخیر در هزینه کردن چه از سوی مصرف‌کنندگان و چه از جانب سرمایه‌گذاران، شاهد کاهش تقاضا خواهیم بود.
وی در پاسخ به تاثیر ویروس کرونا بر سطح اقتصاد استان خوزستان گفت: بنظر می رسد در شیوع ویروس کرونا استانهای دارای صنعت گردشکری بیش از استان های دیگر مانند خوزستان دچار خسارت و تغییرات اقتصادی می‌شوند.
وی افزود: اما بررسی دقیق اینکه استانهای مختلف در مواجهه با شرایط فعلی چقدر دچار تغییر و نوسان می‌شوند نیازمند اطلاعات جامع است که امیدواریم با ارائه این آمار بتوان تحلیل کاملی از میزان تغییرات ایجاد شده در اقتصاد مناطق مختلف به دست آورد.
کاهش تاب‌آوری اقتصادی کشور
آرمن درخصوص تغییرات پایدار ناشی از ویروس کرونا بر اقتصاد توضیح داد: شدت و عمق این صدمه به دلیل کاهش حجم روابط در سایه تحریم و قبل از این واگیری چندان بزرگ نبود اما ضعف بنیه اقتصادی کشور که سال‌هاست تحت تأثیر معضلاتی مثل رکود و تورم بسیار ناتوان شده است، توان تاب‌آوری آن را به شدت کاهش داده است.
وی ادامه داد: با این وجود، اقتصاد ایران بر خلاف اقتصاد کشورهایی که با یک “عطسه” در اقتصاد جهانی سردرد میگیرند و ممکن است فرو بپاشند، بعید است فرو بپاشد هر چند که متاسفانه به دلیل ضعف و خشکی روابط اجزای درونی آن، حتی در شرایط بهبود اقتصاد جهانی، ماندگاری مشکلات در آن طولانی‌تر خواهد بود.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: فارغ از تاثیر بیرونی واگیری اخیر در بعد اقتصادی، داستان دیگر مربوط به زمانی است که این واگیری به داخل کشور سرایت می‌کند. با ورود این ویروس به کشور که اعلام رسمی آن در اواخر بهمن ۱۳۹۸ اتفاق افتاد، موجی از نگرانی اقشار مختلف کشور را دربرگرفت.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا کرونا در حوزه اقتصاد یک پدیده بحران‌زا تلقی می شود یا خیر ادامه داد: کند شدن اقتصاد چین به دلیل اختلال در تولید و بهم ریختگی در کارکرد زنجیره تامین بین‌المللی منجر می شود که تمام شرکت هایی که در تولید خود وابسته به واردات از چین هستند با کاهش تولید مواجه شوند.
آرمن بیان کرد: همچنین کاهش حمل و نقل و حتی ممنوعیت آن بین برخی کشورها کاهش تولید را در پی دارد، مهمتر از آن بروز رفتار عصبی همراه با اضطراب شدید بین مصرف کنندگان و بنگاه‌های اقتصادی است که الگوهای مصرفی را تحت تاثیر قرار داده و بازار را مختل می‌کند.
به گفته وی شاخص های بازارهای مالی جهانی نیز در پاسخ به تغییرات مذکور با سقوط سنگین مواجه خواهند شد. در تحقیقی که در مورد کشورهای ۲۰-G و تاثیرپذیری آنها از کووید ۱۹ انجام شده سناریوهای مختلفی مطرح شده است از جمله آنکه بیش از ۱۵ میلیون مرگ و میر در سطح جهان به دنبال دارد و البته در سناریوهای بدبینانه‌تر به حدود ۷۰ میلیون هم میرسد.
این اقتصاددان عنوان کرد: در این شرایط بین ۱.۵ تا ۲ درصد کاهش در GDP (تولید ناخالص داخلی) کشورها نسبت به وضعیت قبل از کرونا پیش بینی شده است.
وی افزود: آمار حدود سه میلیون نفر بیکار قبل از کرونا در آمریکا، کمتر از پنج ماه بعد از شروع این اپیدمی به بیش از ۳۵ میلیون بیکار رسیده است. همچنین مطابق پیش بینی ها حدود ۶۰ میلیون نفر در سطح جهان به تعداد فقرا افزوده می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: با ظهور کووید۱۹مشخص شد تصور اینکه یک کشور بتواند در این دنیای به هم پیوسته و درهم تنیده فعلی به شکل جزیره ای و جدا از سرنوشت دیگر کشورها زندگی کند نادرست است. به نظر میرسد همکاری جهانی به ویژه در بحث سلامت عمومی و توسعه اقتصادی موضوعی اساسی خواهد بود.
وی ادامه داد: مواجهه ایران در مقابل ویروس کرونا در شرایطی که خود با معضل تحریم و بحران صدور نفت مواجه بوده است، تاثیر و تفسیری دوگانه دارد. از یک سو تجربه تحریم برای اقتصاد ایران به مثابه یک واکسن در مقابل شوک های شدید از نوع شوک کرونا عمل می‌کند و تا حدودی اقتصاد را از خطر فروپاشی ناشی از شوک دورتر می‌کند.
آرمن بیان کرد: از سوی دیگر با توجه به شرایطی که برای اقتصاد چین در شروع واگیری این بیماری بوجود آمد صدمه نسبتاً بزرگی به این غول اقتصادی وارد آمد، به دلیل حجم بالای روابطی که به طور نسبی با کشور ما داشته است، اقتصاد ما را نیز چه در صادرات و چه در واردات آهسته آهسته تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی ادامه داد: از زمان بروز و ظهور ویروس کرونا در ووهان چین در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۰ و شوک وارده بر اقتصاد چین، موج شیوع این بیماری به تدریج در کشورهای دیگر از جمله ایران وارد شد. این شوک تاکنون علاوه بر اینکه سیستم سلامت کشورها را تحت تاثیر قرار داده و مرگ و میر و صدمات جسمی و روانی زیادی را به دنبال داشته است، باعث بروز شوک اقتصادی در ابعاد مختلف نیز خواهد شد.
آرمن اظهار داشت: این شوک اقتصادی خود به دلیل درهم تنیدگی اقتصاد بین الملل، مشابه به شیوع ویروس کرونا، در سراسر کشورها منتشرشده است عمق و شدت این سرایت و نیز ماندگاری آن البته به مسائل مختلفی بستگی دارد.
وی ادامه داد: میزان در هم تنیدگی کشور مورد نظر در اقتصاد جهانی، استحکام درونی اقتصاد و تاب آوری، ظرفیت ذخیره شده اقتصادی- اجتماعی آن کشور در میزان تاثیر پذیری متفاوت است.
به گفته این اقتصاددان اقتصاد تحریم زده ایران خود قبل از ظهور این بیماری کم و بیش رشته های اندک خود با اقتصاد جهانی را از دست داده و یا بسیار ضعیف شده بود و جز در کانالهای خاص و محدودی جریان نداشت حتی کانال مهم ارتباط اقتصادی ایران با اقتصاد جهانی یعنی نفت نیز بسیار تنگ و کم رمق شده است.
وی یادآور شد: این شرایط به تدریج منجر به اعمال سیاست قرنطینه در سطح کشور شد و بازار و اکثر فعالیتهای اداری اقتصادی و فرهنگی را به تعطیلی کشاند. بر اساس برخی شواهد پراکنده، بیشترین صدمه در این میان به بخش خدمات و به ویژه زیر بخش جهانگردی، خدمات هتلداری، فرهنگی، هنری و صنعت هواپیمایی وارد شد.
آرمن گفت: این صدمه از یکسو به دلیل کاهش تقاضا از سوی مردمی و از سوی دیگر در بخش عرضه خدمات رخ داد، درواقع این شوک به دلیل بروز اختلال در زنجیره تامین و ارتباطات پیشینی و نیز به دلیل ترس از واگیری بیماری و اجرای سیاست قرنطینه و در خانه ماندن، رخداد داده است.
وی افزود: باگسترش این بیماری در سطح جهان و استمرار آن تا آینده ای نامعلوم، این صدمه می‌تواند تا اعماق اقتصاد نیز سرایت کند و به کاهش اشتغال، افزایش فقر و بیکاری بیشتر منجر گردد.
آرمن در پایان اظهار داشت: بدیهی است که ارایه تحلیل با جزییات بیشتر و در سطح مناطق و استانهای کشور نیاز به اطلاعات و آمار دارد که تا کنون جز اندکی آمار پراکنده در سایت ها و روزنامه‌های مختلف چیز دیگری در این خصوص مشاهده نشده است. امید است در آینده با انتشار اطلاعات لازم از سوی مراکز آماری کشور بتوان تحلیل‌های دقیقتری از آثار ظهور این ویروس در کشور عرضه کرد.
شیوع ویروس کرونا بر تمامی بخش های کشور و جهان تاثیر گذاشته است.خوزستان بر خلاف بسیاری از استان های دیگر ایران همچنان با سیر صعودی ابتلا به کرونا درگیر است و در پی شیوع این بیماری بازار و ادارات خوزستان با دستور شورای تامین استان در ۲ مرحله ۲۲ تا ۲۹ اردیبهشت ماه و یکم تا پنجم خرداد ماه تعطیل شدند.
به گفته قاسم جان بابایی معاون درمان وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی افزایش بیماران مبتلا به کرونا در خوزستان نشان می‌دهد که این استان همچنان در شرایط نگران کننده‌ای به‌سر می‌برد.
ویروس کرونا نخستین بار در شهر ووهان چین شناسایی شد و تاکنون به بیش از ۲۰۰ کشور سرایت کرده است که سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
