به گزارش پردیسان آنلاین، در سال‌های اخیر نحوه مدیریت مواد دورریختنی و زائد در یک برنامه‌ریزی دقیق و با تدوین استراتژی‌های لازم به تولید زباله کم‌تر و جمع‌آوری صحیح با توجه به وجود انواع پسماندهای خطرناک حمل و به دفع صحیح آن ختم می‌شود.
بازیافت برنامه‌ای است که از نظر هزینه منجر به صرفه‌جویی شده و با توجه به مقررات زیست‌محیطی و کاهش بودجه شهرداری‌ها، تمایل به بازیافت می‌بایست در سیستم‌های مدیریتی بیش از بیش در افکار عمومی هدایت شود. طبق آمارها بخش عمده‌ای از پسماندهای شهری در ایران دفن شده و بخش بسیار ناچیز آن بازیافت می‌شوند، درحالی‌که مدیریت پسماندهای شهری در دیگر کشورهای درحال‌توسعه به سمت تفکیک از مبدأ و بازیافت حرکت کرده است.
برای استفاده اقتصادی از پسماندهای شهری در کلان‌شهری مانند قم باید مشارکت عمومی مردم با فرهنگ‌سازی و یک برنامه حمایتی برای برنامه‌های بازیافت برای افزایش فرهنگ استفاده از پسماند شهری و بازیافت تدوین شود.
طی سال جاری ۲ هزار میلیارد ریال صرفاً برای جمع‌آوری پسماند شهری و رُفت‌وروب در شهر قم در نظر گرفته‌شده است که با توجه به اینکه شهر قم یک شهر گردشگر پذیر و زائر سرا است، مشارکت مردم در جمع‌آوری مناسب زباله و آن‌هم در ساعات مشخص برای حفظ سیما و منظر شهر قم امری ضروری است.
حال جدا از چالش کلان‌شهر قم با دفع پسماند شهری و یا صنعتی، قم مانند دیگر استان‌های کشور و شهرهای مختلف کشور حدود دو سالی است که درگیر یک بیماری اپیدمی و کرونا است که زمینه تولید زباله‌های خطرناک عفونی را فراهم کرده است؛ اما طبق گفته‌های مدیران شهری، قم تنها کلان‌شهری است که توانسته پسماندهای بیمارستانی را در دوران کرونا مدیریت سالم‌سازی کند.
کلان‌شهری مانند قم که هم مقصد گردشگری است و هم جایگاه ویژه‌ای در زمینه صنعتی دارد و از سویی با توجه به وجود مراکز درمانی متعدد میزبان گردشگرانی است که برای گرفتن خدمات درمانی و پزشکی به این شهر سفر می‌کنند و آن روی سکه در کنار بحران کرونا که پایان آن مشخص نیست، توجه مدیریت خدمات شهری و دفع بهداشتی مواد زائد تولیدی و بهداشتی است.
سالم‌سازی پسماندهای پزشکی در قم
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم معتقد است که شهر قم تنها کلان‌شهری است که در کشور توانسته پسماندهای خطرناک پزشکی را مدیریت و به سمت سالم‌سازی آن قدم بردارد و در این زمینه بیان می‌کند: در حال حاضر قم تنها شهری بوده که همه پسماندهای پزشکی آن بی‌خطر سازی و سپس دفن می‌شود. زباله‌های ویژه و عفونی و پزشکی از طریق ناوگان جداگانه‌ای جمع‌آوری و در کلیه مراحل، پسماندها بیدارسازی و دفع می‌شود.
سید عبدالله میرابراهمی عنوان می‌کند: بخشی از این پسماندها درون بیمارستان‌ها سالم‌سازی می‌شوند که در حال حاضر ۹ بیمارستان از ۱۰ مجموعه درمانی قم تجهیزات بی‌خطر سازی دارند و ناوگان جداگانه‌ای این زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کنند؛ هم‌چنین بخشی از درمانگاه‌ها و مطب‌ها که تجهیزات بی خطرسازی ندارند، پسماند آن‌ها نیز پس از جمع‌آوری بی خطرسازی می‌شود، در حال حاضر نیز تنها شهری هستیم که همه پسماندهای پزشکی را بی‌خطر سازی و سپس دفن می‌کنیم.
جمع‌آوری ۶ تن زباله پزشکی و عفونی در روزگار کرونایی
وی در ادامه به بحران کرونا و افزایش پسماندهای پزشکی در شهر قم اشاره و می‌گوید: بیش از ۶ تن پسماند پزشکی در ایام پیک کرونا به‌طور روزانه جمع‌آوری می‌شود، در شرایط کرونا گاهی این میزان به ۱۱ تن نیز رسیده است.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم تأکید می‌کند: در حال حاضر با برنامه‌ریزی صورت گرفته، پسماندهای بی‌خطر بیمارستان‌ها مانند بخش آشپزخانه که نگرانی بهداشتی نداشته جداگانه دفن می‌شوند و بخش‌های آزمایشگاهی و درمانی تفکیک‌شده تا مدیریت بهتری روی آن انجام شود.
وی از شهروندان قمی درخواست دارد که پسماند دارویی ناشی از درمان کرونا هرکدام از اعضای خانواده خود را جداسازی کنند و در این زمینه می‌افزاید: در روزهای گذشته با شیوع پیک کرونا و به‌تبع آن افزایش استفاده از داروها و اقلام پزشکی به‌ویژه در منازل، شهروندان باید این پسماندها را دیگر پسماندها جداسازی کنند، افرادی که در منزل بیمار دارند باید مراقب پسماندهای خطرناک و ویژه باشند و با رعایت مسائل بهداشتی این زباله‌ها را در کیسه‌های دربسته تحویل دهند.
اما از این نکته هم غافل نشویم هرچند دست‌اندرکاران امر جمع‌آوری و دفع پسماندهای شهری و پزشکی در شهرداری در امر سالم‌سازی پسماندهای عفونی و پزشکی تلاش و مدیریت خوبی دارند، اما هستند شهروندانی که ماسک و دستکش را در شهر را رها می‌کنند که آلودگی اقلام بهداشتی زیاد بوده و متأسفانه رهاسازی و بی خطرسازی این اقلام می‌تواند منجر به درگیری کارکنان مدیریت شهری شود.
۴۹ غرفه پسماند خشک در قم فعالیت دارند
میرابراهیمی با اشاره به فعالیت‌های غرفه‌های دریافت پسماند خشک اظهار داشت: این غرفه‌ها مراکز ثابتی برای شهروندان هستند تا پسماندهای خشک در منازل را به‌صورت تفکیک‌شده در ساعات ۸ تا ۱۲ و ۱۵ تا ۱۹ عصر تحویل دهند.
وی با بیان اینکه سعی شده تا با پراکندگی مناسب این غرفه‌ها، همه جغرافیای محیط شهری را پوشش دهیم و این غرفه‌ها در دسترس شهروندان باشد گفت: در حال حاضر ۴۹ غرفه پسماند خشک در سطح شهر فعال است.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم ادامه داد: امیدواریم در سال جاری ۷ غرفه سیار و ۳ غرفه پسماند خشک ثابت به مجموعه اضافه کنیم که درمجموع به ۵۹ مورد می‌رسد.
وی با بیان اینکه این غرفه‌ها بر اساس تقاضا و مشارکت شهروندان در مسیرهای دسترسی ایجاد می‌شود خاطرنشان کرد: تلاش‌های زیادی در سال‌های گذشته برای فرهنگ‌سازی تفکیک از مبدأ در شهر قم انجام‌شده است که خوشبختانه میزان مشارکت مردمی در این زمینه افزایش‌یافته است.
هزینه سالانه ۲ هزار میلیارد ریالی برای جمع‌آوری پسماند و رفت‌وروب کلان‌شهر قم
مدیرکل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری شهرداری قم با اشاره به میزان اعتبارات و بودجه‌ای که برای جمع‌آوری زباله و پسماند شهری هزینه می‌شود می‌گوید: روزانه ۷۰۰ تُن زباله با ۱۵۰ ماشین‌آلات از سوی بخش خصوصی از سطح مناطق ۸ گانه و ۲۶ ناحیه شهری قم جمع‌آوری می‌شود و برای این امر سالانه ۲ هزار میلیارد ریال هزینه می‌شود.
سید محسن میرهادی می‌افزاید: جمع‌آوری زباله‌های شهری از ساعت ۲۱ آغاز و تا ساعت ۶ روز بعد توسط ناوگان مکانیزه پسماند جمع‌آوری و برای دفع به سایت البرز در ۱۵ کیلومتری قم منتقل می‌شود. طی سال جاری ۲ هزار میلیارد ریال صرفاً برای جمع‌آوری پسماند شهری و رُفت‌وروب در شهر در نظر گرفته‌شده است.
به گفته وی، دراین‌بین بیرون گذاشتن زباله‌های خانگی در خارج از نوبت جمع‌آوری سبب برهم خوردن سیما و منظر شهری و نارضایتی مردم می‌شود و تا پایان سال ۹۷ و به دلیل وجود چنین معضلی ۲۰ درصد زباله‌های شهری در حدود ۱۴۰ تُن در ساعت روز جمع‌آوری می‌شد که از همان زمان مبحث فرهنگ‌سازی در بین ۲۰۰ هزار تَن از شهروندان آغاز و هم‌اکنون نیز جمع‌آوری زباله‌ها در طول روز به ۱۲ درصد و ۸۴ تُن کاهش‌یافته است.
اما وجود یک منطقه ۱۸ هکتاری در شهر قم و در نزدیکی سلفچگان برای دفع پسماند از چالش‌های زیست‌محیطی مهمی است که شهر قم با آن روبرو است و با توجه به بی‌نظمی‌هایی که اخیراً در آن ایجادشده است برخی پسماندها از دیگر استان‌های کشور هم در این منطقه دفع می‌شود .
منبع:نشریه پردیسان نوین
