به گزارش پردیسان آنلاین، در سال‌های اخیر، ایران با توجه به فشارهای تحریمی، نیاز فزاینده به خودکفایی انرژی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی، توجه خود را به توسعه میادین نفتی ناشناخته یا کم‌توسعه‌یافته معطوف کرده است. در این راستا، آغاز حفاری نفت در دریای خزر پس از ۳۰ سال از دستاوردهای قابل‌توجه دولت چهاردهم محسوب می‌شود. این پروژه که با هدف ارزیابی مخزنی ساختار رودسر و تا عمق ۵,۰۷۷ متری انجام می‌شود، نشان‌دهنده تعهد جدی ایران در توسعه زیرساخت‌های انرژی و کاهش وابستگی به مناطق نفتی خلیج فارس است. با توجه به اینکه دریای خزر دارای ذخایر عظیم نفت و گاز است، این حفاری می‌تواند چهره صنعت نفت ایران را دگرگون کند.
آخرین چاه نفت در بخش کم‌عمق دریای خزر در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۷ میلادی) حفر شد. این پروژه که تحت شرایط محدودیت‌های تحریمی و دسترسی نداشتن به فناوری‌های پیشرفته انجام شد، با نوسانات قیمت نفت و کاهش سرمایه‌گذاری روبه‌رو بود. با این حال، داده‌های زمین‌شناسی از وجود مخازن بالقوه در ساختار رودسر خبر می‌دادند، اما توسعه آن به دلیل محدودیت‌های فنی و مالی به تأخیر افتاد.
امنیت انرژی کشور با کشف ذخایر جدید
در سال‌های اخیر، تغییرات سیاسی در منطقه و تحریم‌ها علیه ایران موجب شد تا کشور به دنبال منابع جدید نفتی باشد. همچنین، افزایش تقاضا برای انرژی و نیاز به تنوع‌بخشی صادرات نفتی این موضوع را در دستور کار قرار داد. سخنگوی دولت در این باره گفت: «این حفاری گواهی بر تعهد ما به توسعه زیرساخت‌های انرژی است و امیدواریم بتوانیم با کشف ذخایر جدید، امنیت انرژی کشور را تقویت کنیم».
دریای خزر دارای ذخایر نفتی بالغ بر ۵۰ میلیارد بشکه و گازی معادل ۲۹۴ تریلیون متر مکعب است. با این حال، ایران تاکنون تنها درصد بسیار کمی از این منابع را بهره‌برداری کرده است. ساختار رودسر به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مناطق این دریا، می‌تواند کلید اصلی توسعه آینده نفتی ایران باشد. بر اساس اعلام وزارت نفت، این منطقه دارای سنگ‌های مخزنی با کیفیت بالا است که می‌تواند تولید نفت ایران را ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش دهد.
هدف اصلی این پروژه، ارزیابی مخزنی ساختار رودسر و تعیین ظرفیت استحکام و قابلیت استخراج نفت از این منطقه است. این حفاری تا عمق ۵,۰۷۷ متری انجام می‌شود، که با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن حفاری عمیق صورت می‌گیرد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این پروژه با همکاری شرکت‌های داخلی و استفاده از تجهیزات تولید داخلی انجام می‌شود، که نشان‌دهنده توسعه فناوری‌های بومی در این حوزه است.
عملیات حفاری با استفاده از دستگاه‌های حفاری مکانیزه (TBM) و سیستم‌های نوین مدیریت فشار انجام می‌شود. این فناوری‌ها اجازه می‌دهند تا حفاری در عمق‌های بیشتر با دقت بالایی صورت گیرد. همچنین، استفاده از سیستم‌های ایمنی دوبل و کاهش آلودگی محیط زیستی در این پروژه در نظر گرفته شده است. بر اساس گزارش‌های فنی، این فناوری‌ها می‌توانند ریسک‌های حفاری را تا ۴۰ درصد کاهش دهند.
افزایش ۱۵ درصدی درآمدهای صادراتی کشور
با توجه به وابستگی ایران به درآمدهای نفتی (حدود ۴۰ درصد از کل درآمدهای کشور)، این پروژه می‌تواند درآمدهای صادراتی را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. همچنین با توجه به محدودیت‌های تحریمی، دولت اقدام به جذب سرمایه‌گذاری از طریق شرکت‌های محلی و همکاری با کشورهایی همچون روسیه کرده است. توسعه میادین خزر می‌تواند تنوع‌بخشی اقتصادی و کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیکی را تسهیل کند و این پروژه می‌تواند موقعیت ایران در منطقه را تقویت کند.
ایران با جذب شرکت‌های روسی مانند گازپروم، سعی کرده است تجربه کشورهای دیگر در حفاری عمیق را به‌کار بگیرد. این پروژه نشان‌دهنده قدرت فنی ایران و مقاومت در برابر تحریم‌های اقتصادی است.
دولت ایران و مقامات نظامی این پروژه را به‌عنوان نمونه‌ای از خودکفایی و مقاومت اقتصادی ستوده‌اند. سخنگوی دولت گفت: «این حفاری نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی و مهندسی ایران است و به کاهش فشارهای اقتصادی کمک می‌کند». همچنین، اتحادیه‌های کارگری این اقدام را فرصتی برای ایجاد اشتغال در مناطق شمالی ایران دانسته‌اند.
روسیه و آذربایجان با حمایت از این پروژه، خواهان تقویت همکاری‌های چندجانبه در حوزه انرژی هستند. با این حال، کشورهای غربی و اسرائیل این اقدام را نگران‌کننده خوانده و از ایران خواسته‌اند تا اهداف هسته‌ای خود را محدود کند.
با اعلام آغاز حفاری، شاخص‌های بورس انرژی ایران (مثل نماد نفت) با رشد چشمگیری همراه شدند. بر اساس تحلیل‌های خبرگان، این پروژه می‌تواند ارزش سهام شرکت‌های نفتی ایرانی را ۲۰–۳۰ درصد افزایش دهد.
حسین رضایی، اقتصاددان دانشگاه تهران، معتقد است: «این حفاری گامی خوب در جهت کاهش وابستگی به خلیج فارس است. با این حال، باید با حمایت‌های هدفمند از شرکت‌های داخلی و توسعه زیرساخت‌های فنی همراه شود تا بار مالی ناشی از افزایش قیمت‌ها برای گروه‌های آسیب‌پذیر کاهش یابد». همچنین، محمد علیزاده، کارشناس انرژی، می‌گوید: «استفاده از تجهیزات داخلی می‌تواند به مدیریت بهتر مخازن کمک کند، اما نیاز است تا زیرساخت‌های فنی و حقوقی آن به‌خوبی تقویت شود».
به گزارش پردیسان آنلاین، آغاز حفاری نفت در دریای خزر پس از ۳۰ سال، گواهی بر تعهد ایران در توسعه زیرساخت‌های انرژی و مقابله با تحریم‌های اقتصادی است. با این حال، موفقیت این پروژه به تطبیق با واقعیت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی بستگی دارد. افزایش هزینه‌های حفاری و محدودیت‌های تحریمی می‌توانند با واکنش‌های عمومی همراه شوند. بنابراین، نیاز است تا حمایت‌های هدفمند از گروه‌های آسیب‌پذیر و توسعه زیرساخت‌های فنی تقویت شود. در نهایت، نفت نه‌تنها یک کالای اقتصادی، بلکه یک ابزار دیپلماتیک است که ایران باید به‌خوبی از آن استفاده کند.
