به گزارش پردیسان آنلاین/هیفاء پردل؛انگار همین دیروز بود که در اواخر دهه ۶۰ به دلیل افزایش جمعیت کشور کارشناسان ما سیاست های کاهش جمعیت را در کشور اجرا کردند و این سیاست ها تا دو دهه ادامه یافت تاجایی که خروجی آن باعث شد تا این روزها شاهد پیر شدن جمعیت کشور باشیم.
از ابتدای دهه هفتاد، شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» از درون زایشگاه جلوی چشم ما بود تا خیابان و پارک و درمانگاه و مدرسه و تبلیغات و فیلم های تلوزیونی و سینما؛ از زمان آغاز این سیاست تا به الان، نرخ باروری از ۶تا ۷ فرزند به زیر ۲ فرزند کاهش پیدا کرد.
این همه تغییر رفتار که در مدت زمان کمتر از تغییر یک نسل اتفاق افتاده، مسلما باید دلیلی بیش از اعمال سیاست های تعدیل جمعیت داشته باشد و باید عوامل فرهنگی را دلیل مکمل و تمام‌کننده تغییر نگرش و رفتار ایرانیان دانست مخصوصا وقتی آمار کاهش فرزندآوری را در کنار کاهش ۴۰ درصدی ازدواج طی ۱۰ سال گذشته قرار دهیم.
شعار «فرزند کم تر؛ زندگی بهتر» باعث شد ترویج رفاه زدگی؛راحت طلبی در سبک زندگی ما ایرانیان شعله ور شود و دستاوردش هم آن شد که جامعه ای مصرف گرا، کالا زده و نسلی باشیم که تنها به دنبال سودآوری؛ فخر فروشی و به سمت رژه اشرافی گرانه و مسابقه منفت طلبی و حرص یک شبه پولدار شدن گام برداریم .
در حالی که روزی قناعت و وجود برکت فرزندان زیاد در خانواده از مولفه های مطلوب فرهنگ ناب ما ایرنیان بود به مرو زمان این سوغات غربی به قدری در عمق فرهنگ خانواده های ما ایرانیان رسوخ کرده است که دیگر خانواده محوری ؛ اهمیت به موضوع ازدواج و فرزندآوری از حافظه فرهنگی ما رخت بسته است.
اما اگر عواملی که بر پایین رفتن نرخ باروری خانواده ها را بررسی کنیم پی می بریم که طی ۲۰ سال اخیر عواملی هم چون ؛ تغییر در سبک زندگی، بالا بودن مولفه فردگرایی و پایین بودن مولفه مسئولیت‌پذیری بیشترین سهم تاثیرگذاری را داشته است هم چنین تورم؛ مسکن و عوامل اقتصادی هم از دیگر عواملی است که درپیری جمعیت نقش آفرین هستند.
اما اگر از خانواده ها دلیل بی توجهی به فرزندآوری را جویا شویم عدم وجود امنیت شغلی و معیشتی را عامل کاهش تمایل به فرزندآوری را عنوان می‌کنند اما باید پرسید چرا در دوران پس از انقلاب و شرایط سخت ۸ سال دفاع مقدس و جنگ و بحران هایی که کشور در گذشته ها با آن دست و پنجه نرم می کرده و درآمد خانواده ها کم تر بود میل به فرزندآوری بیشتر بود؟ چرا در وقت کنونی که همین بحران اقتصادی و اجتماعی در مناطق کم برخوردار نیز دیده می شود نرخ باروری در خانواده های محروم از خانواده های پولدار بیشتر است؟
حال فاجعه کاهش جمعیت و گرد و غبار پیری بر جمعیت کشور به قدری بحرانی است که به جرات می توان گفت که زنگ خطر آن حتی از « کرونا» هم خطرناک تر است. بر اساس نتایج یک پژوهش، ایران با نرخ رشد جمعیت حدود یک درصد که در سال‌های اخیر دارد در سال ۱۴۶۰ جمعیتی حدود ۴۶ میلیون نفری خواهد داشت حال با توجه به کاهش فرزند آورری و یا تک فرزندی همین نرخ رشد یک درصدی هم رو به کاهش یافته است و ایران در سال ۱۴۸۰ جمعیت به ۳۱ میلیون نفر خواهد رسید .
در کلانشهر قم نیز طبق آمارها نرخ فرزندآوری ۹/۱ دهم است.
مشکلات اقتصادی و مسکن سدی در برابر باروری
لیلا معتمدی آراسته بانوی ۳۶ ساله قمی که یک فرزند ۴ ساله دارد دلیل گرایش قمی ها و خانواده های ایرانی به سمت تک فرزندی را مشکلات اقتصادی می داند و می گوید: وقتی خانواده ها با مشکلات تورم و اقتصادی دست و پنچه نرم می کنند کدام خانواده دیگر به فکر فرزند می افتد ؟ وقتی ازدواج هم چیزی شبیع معجزه است چگونه جمعیت افزایش یابد ؟ اما فراموش نکنیم که تغییر سبک زندگی و دوری از قناعت هم در این امر تاثیر گذار است.
وی می افزاید: این روزها به قدری خانواده ها با مشکلات اقتصادی و تورم روبرو هستند که کم تر به فکر فرزندآوری می افتند خانواده ایی که گاها مرد خانه دو شیفت کار کند و بانوی خانه جدای از خانه داری باید در بیرون از خانه، هم دوش مرد خود شاغل باشد تا بتواند گوشه ایی از مشکلات اقتصادی را حل کند. صدرصد خیلی دیر به فکر مسئولیت پدر و مادر شدن می افتد به قدری جامعه غرق در گرانی و تورم است که کم تر کسی به فکر فرزند می افتد و یا اگر هم داشته باشد تک فرزندی را ترجیح می دهد.
اما محمد علی کریمی که یک شهروند ۶۷ ساله بازنشسته قمی است معتقد است وقتی خانه از ویلایی به سمت آپارتمانی رفت رفته رفته خانواده ها کوچک تر شد و در این خانه های قوطی کبریتی دیگر جایی برای بچه های زیاد نیست .من دو پسر دارم که هر دو بیش از ۳ سال هست که ازدواج کرده اند ولی هنوز در آرزوی داشتن نوه چشم انتظاری می کنم.
وقتی مستاجری مانع داشتن بچه می شود
یک زوج جوانی که دو هفته ای است در پی داشتن یک منزل استیجاری هستند در ارتباط به عدم تمایل خانواده ها به داشتن فرزند می گوید: کافی است با من به چند بنگاه املاکی بروید دلیل آن برای شما روشن می شود چرا که اولین سئوالی که مالک از من مستاجر می پرسد بچه که ندارید؟ اگر هم دارید فقط یک بچه؛ آیا زوجی جرات می کند در این آشفته بازار مسکن به فکر فرزندآوری بیفتد ؟
اما یک بانوی قمی نیز درگفت وگو با خبرنگار پردیسان آنلاین در ارتباط به علاقه بیشتر خانواده ها به تک فرزندی بیان می کند: سبک زندگی ما به کلی تغییر کرده و تبدیل به فرهنگ شده است در حالی که در گذشته داشتن بچه های بیشتر باعث اعتبار بین مردم بود . امروز حتی شیوه تربیت فرزندان از سوی مادران هم تغییر کرده است وقتی حاکمیت بر شعار«فرزند کم تر ؛زندگی بهتر» مانور می داد باید فکر چنین روزهایی می بود. به نظر دادن مشوق و تسهیلات به خانواده ها برای بچه دار شدن موثر است.
محدثه بهشتی می افزاید: به قدری شعار فرزند کم تر زندگی بهتر با زندگی ما ایرانیان عجین شده تا جایی که آثار آن هنوز که هنوز تا چند نسل قابل لمس است دولت باید مانند کشورهای دیگر به خانواده هایی که فرزند می آورند تسهیلاتی در حوزه مسکن، خرید خودرو و یا تسهیلات بیمه ای و درمانی ارائه کند تا این فرهنگ از خانواده ها حذف شود.
به گفته وی؛ برخی زوج ها هم مشکل ناباروری دارند و شاید هم به خود جرات ندهند به مراکز ناباروری برای درمان خود مراجعه کنند چرا که هزینه های درمانی این مراکز واقعا بالا است .
به سمت مرکز ناباروری استان قم روانه می شوم تا از نحوه ارائه خدمات به زوج های قمی نابارور مطلع شوم .
چتربیمه برای زوج های نابارور
مرکز درمان ناباروری استان قم زیر نظر جهاد دانشگاهی فعالیت دارد و در این راستا لیلا ناصر پور، معاون امور پژوهشی جهاد دانشگاهی استان از درنظر گرفتن سیاست های ابلاغی و مشوق هایی برای حمایت از زوج های نابارور با هدف مشوق برای سیاست افزایش جمعیت خبر می دهد و می گوید: بر اساس آمار کلی کشور بین ۱۰ تا ۲۰ درصد جمعیت کشور را زوج های نابارور تشکیل داده اند و با توجه به اهمیت سیاست افزایش جمعیتی از سوی دولت، قرار است از یکم بهمن ماه هزینه های درمان ناباروری زیر چتر حمایتی بیمه های پایه ایی ازجمله تامین اجتماعی و خدمات درمانی قرار گیرد.
وی می افزاید: حال با توجه به ابلاغ این سیاست ما به سمت بستن قرارداد با این بیمه ها رفتیم و بیمه ها هم در این زمینه همکاری خوبی داشتند، این ابلاغیه می تواند مشوق خوبی برای زوج‌های نابارور باشد تا از خدمات مراکز ناباروری استفاده کنند.
به گفته وی؛ در گذشته و قبل از ابلاغ این سیاست ما تسهیلاتی برای زوج های نابارور ارائه می کردیم از جمله اقساطی کردن هزینه های درمان و هم چنین تفاهم نامه با خیرین برای تحت پوشش دادن زوج های نابارور و علاوه بر آن وام های کم بهره ای هم به این زوج ها ارائه دادیم در همین ۷ ماهه نخست سال ۵۶۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت کردیم.
ناصرپور معتقد است سیاست های تشویقی زوج های نابارور با وجود هزینه‌های بالای درمانی برای درمان انگیزه پیدا کنند و این امر در سیاست افزایش جمعیت نقش مهمی داشته باشد.
کاهش ۷ درصد آمار زاد و ولد در قم
طبق برآورد مدیرکل ثبت احوال استان قم در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۴ هزار و۶۶۳ ولادت ثبت شده است این در حالی است که همین مدت مشابه در سال ۱۴۰۱ آمار ولادت ها ۱۳ هزار و۶۶۶ مورد ثبت شده است که نشان از کاهش ۷ درصد آمار زاد و ولد در استان دارد .
خلیل مرادی در ادامه می افزاید: آماز ازدواج در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ پنج هزار و۶۴۹ مورد و آمار طلاق نیز ۲ هزار و۵۰۳ مورد ثبت شده است همین آمار در مدت مشابه امسال در ارتباط با ازدواج ، ۵هزار و۳۵۷ را نشان می دهد که آمار ازدواج ۵ درصد کاهش و طلاق نیز ۹ درصد با کاهش روبرو بوده است .
گرد پیری برپیشانی جمعیت در قم
اما آمارهای معاونت بهداشت استان خبر از شتاب هرم پیری جمعیت قم می دهد به طوری که در سال ۱۳۵۵ آمار جمعیتی زیر ۱۵ سال استان بیش از ۴۴ درصد بوده اما در حال حاضر آمار جمعیت زیر ۱۵ سال به کم تر از ۲۵ درصد رسیده است و این نشان از زنگ خطر جمعیت سالمندی استان دارد که در طول این سال ها به سمت بالای ۶۵ سال رسیده است. به نظر جمعیت دست به عصا به سمت پیری در حال قدم برداشتن است.
به سراغ مدیر پژوهشکده علوم تولید مثل یزد که جزو مراکز مهم و علمی کشور و حتی دنیا است و با روش ها و تکنیک های به روز دنیا زوج ها را درمانی می کنند می رویم.
مدیرپژوهشکده علوم تولید مثل یزد که نخستین ابداع کننده تکنیک های مهم درمان ناباروری در کشور و دنیا است می گوید: فرزند روح زندگی زناشویی است نبودنش حرارت علاقه زوجین را خاموش می کند در حالی که وجود فرزند برای خانواده ایرانی امری مقدس به شمار می رفت ولی تغییر سبک زندگی در سال های اخیر فرزندآوری را با معضلاتی روبرو کرده است.
علی محمد عبدلی می افزاید: ناباروری عاملی است که ممکن است فرآیند فرزندآوری را به تعویق بیندازد هرگاه زوجی بعد از یک سال زندگی زناشویی موفق به باردار شدن نشوند دارای مشکل ناباروری هستند وباید اقداماتی را برای درمان خود انجام دهند. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زوج های که در سن باروری قرار دارند از مشکلات ناباروری رنج می برند ناباروری می تواند علت مردانه، زنانه یا یکی از دوعلت ناشناخته باشد.
به گفته وی؛ خوشبختانه همه علل ناباروری قابلیت درمان هستندو تمامی روش های درمان ناباروری در ایران اسلامی قابل انجام است. پژوهشکده علوم تولید مثل یزد در این زمینه همواره پیش گام می باشد و آن چه که باید زوجین بارور و نابارور توجه کنند این است که نباید سن فرزند آوری را به تعویق بیاندازند آن چه فعلا در جامعه ایرانی زیاد به چشم می خورد افزایش سن ازدواج و پس از ازدواج هم تعویق سن فرزندآوری است که نباید تاخیر کند.
وی عنوان می کند: متاسفانه امر تاخیر در فرزندآوری وتاخیر در درمان ناباروری مطلوب به زوجین گوشزد نشده است؛ رسانه ها ومراکز بهداشتی می توانند در این زمینه اطلاع رسانی کنند اگر زوجی نابارور بود باید آموزش های لازم در ابتدای راه به آنها داده شود و به سنین بالاتر نیندازند. با توجه به سیاست جوانی جمعیت وفرزندآوری دولت درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار گرفته وبا هزینه های پایین نسبت به قیمت واقعی در حال انجام است و این مرکز سیاست های دولت را برای زوج های نابارور ارائه می کند.