به گزارش پردیسان آنلاین، هفته گذشته، دوحه قطر میزبان مذاکرات آتش بس جنگ غزه با میانجی‌گری سه کشور آمریکا، مصر و قطر بود، اولین نشستی که پس از ترور اسماعیل هنیه، مذاکره کننده ارشد جنبش حماس برگزار شد و حماس از ابتدا اعلام کرد در این نشست نماینده‌ای نخواهد داشت اما دورادور نتایج آن را دنبال خواهد کرد؛ پس از آن بود که سلسله سفرهای «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده در منطقه آغاز شد و پای او را به سرزمین‌های اشغالی، مصر و قطر باز کرد.

وزیر امور خارجه آمریکا روز یکشنبه هفته گذشته برای دیدار و گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، اسحاق هرتزوگ رئیس و یوآو گالانت، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی، وارد سرزمین‌های اشغالی شد؛ او در تل‌آویو اعلام کرد که رژیم صهیونیستی شروط آتش بس را پذیرفته است و افزود اگر حماس به جان مردم خود اهمیت می‌دهد «باید» این توافق را بپذیرد اما جنبش حماس که متوجه شروط جدیدی در دست پخت آمریکایی‌ها برای توافق شده بود، اعلام کرد سندی که برای مقاومت قابل مذاکره است همان سندی است که در ماه می ۲۰۲۴ از سوی بایدن ارائه شده است و تغییر در آن را نمی‌پذیرد.

مخالفت جنبش حماس از این روز بود که پیشنهاد جدید آمریکا کاملاً با پیشنهادی که ۲ طرف قبلاً بر سر آن توافق کرده بودند، مغایرت داشت؛ این پیشنهاد جدید بر اساس پیشنهاد ارائه شده در ماه می است و به شروط و مطالبات جدید رژیم صهیونیستی پاسخ می‌دهد. در این پیشنهاد برقراری دائمی آتش‌بس مطرح نشده است و آتش‌بس دائمی را در مرحله دوم ضمن یک سقف مشخص بررسی می‌کند، همچنین در آن ذکر شده که «تا زمانی که حماس با خواسته‌های اسرائیل موافقت نکند، اشغالگر در مرحله دوم به جنگ بازمی‌گردد.»

این پیشنهاد آمریکا شامل خروج همه‌جانبه رژیم صهیونیستی از نوار غزه نمی‌شود و اشغالگری این رژیم بر محور «فیلادلفیا» هم ادامه دارد و تنها حضور ارتش رژیم صهیونیستی کاهش می‌یابد؛ در مورد محور «نتساریم» در مرکز نوار غزه هم آمریکا پیشنهاد داده است اشغالگری رژیم صهیونیستی بر این محور و نظارتش بر تردد مردم و کنترل این ترددها ادامه یابد. آمریکا در این پیشنهاد خود مطرح کرده است که رژیم صهیونیستی «حق دارد» با آزادی دست‌کم ۱۰۰ اسیر فلسطینی مخالفت کند و تعداد زیادی از اسرای فلسطینی آزاد شده در توافق مبادله را به خارج از فلسطین تبعید کند، همچنین شرط شده است که امدادرسانی به غزه و انتقال کمک‌های انسانی به این باریکه با موافقت حماس با تمامی بندهای توافق پیشنهادی صورت بگیرد. در این پیشنهاد مذاکره در مورد بازسازی نوار غزه و لغو محاصره این باریکه به بعد از نتیجه مرحله اول موکول شده است‌.

بنابراین مطابق شروط جدید اسرائیل به دنبال حفظ حضور نظامی خود در منطقه حائل معروف به کریدور فیلادلفیا در امتداد مرز غزه – مصر، و همچنین در منطقه‌ای موسوم به کریدور نتساریم است که شمال غزه را از جنوب آن جدا می‌کند و به دلیل اهمیت بالای این دو محور، این موضوع به یکی از اصلی‌ترین دلایل مخالفت حماس با شروط جدید آمریکایی‌ها تبدیل شده است. در همین راستا برای بررسی بیشتر وضعیت مذاکرات آتش بس و اهمیت دو محور ذکر شده با منصور براتی، کارشناس مطالعات اسرائیل به گفت‌وگو نشستیم.

پردیسان آنلاین: مهم‌ترین علت عدم حضور حماس در مذاکرات آتش بس آمریکا، قطر و مصر را چه می‌دانید؟ آیا مخالفت حماس به دلیل پا فشاری صهیونیست‌ها بر حضور در دو محور فیلادلفیا و نتساریم است؟

براتی: علت عدم حضور حماس این است که ما مدتی قبل در اوایل ماه ژوئیه ۲۰۲۴ شاهد انتشار طرح جو بایدن برای آتش بس در نوار غزه بودیم، طرحی که حماس قبل از اسرائیل آن را پذیرفت. در این طرح به عقب نشینی اسرائیلی‌ها از بیش‌تر مناطق غزه و آتش بس غیر موقت اشاره شده بود که البته تاکید نشده بود آتش بس قرار است دائمی باشد اما موقتی بودن آن هم مورد تاکید قرار نگرفته بود، به همین دلیل گامی رو به جلو محسوب می‌شد و می‌توانست باعث برقراری آرامش بشود و تبادل اسیران اسرائیلی با زندانیان فلسطینی را در پی داشته باشد.

طرح بایدن به کلیاتی اشاره می‌کرد که حماس با آن موافقت کرد اما نتانیاهو با آن مخالفت کرد. درواقع اسرائیلی‌ها تاکید کردند که با چند مورد مخالف هستند، یکی خروج کامل از نوار غزه و بیرون رفتن نیروهای رژیم صهیونیستی و برگشت آنها به مرزها بود که آنها اعلام کردند می‌خواهند در محور فلادلفیا در امتداد مرز غزه و مصر و همچنین در محور نتساریم باقی بمانند.

اما مسئله دیگری که مورد تاکید قرار گرفته بود درخواست حماس برای آزادی زندانیان فلسطینی بود که در مقابل جواب اسرائیلی‌ها این بود که خودمان مشخص می‌کنیم چه افرادی آزاد شوند و دست کم ۱۰۰ نفر را خودمان معین می‌کنیم، همچنین گفته بود تعدادی از این افراد وقتی که آزاد می‌شوند نباید به سمت غزه بروند بلکه به تبعید در خارج از فلسطین فرستاده می‌شوند و این از شروطی است که اسرائیل به طرح بایدن اضافه کرده است که باعث شده است حماس این شروط را در دور جدید مذاکرات نپذیرد.

پردیسان آنلاین: دو محور فیلادلفیا و نتساریم چه اهمیت استراتژیکی برای مقاومت دارند و در حال حاضر وضعیت این دو محور از نظر استقرار نیروهای نظامی به چه صورت است؟

براتی: دو محور نتساریم و فلادلفیا هر کدام اهمیت ویژه‌ای دارند، محور فلادلفیا در جنوب نوار غزه و در امتداد مرز غزه و مصر را شامل می‌شود که اسرائیلی‌ها ادعا دارند در این منطقه حماس تونل‌های زیادی ایجاد کرده است و از طریق این تونل‌ها اقلام مورد نیاز حماس وارد می‌شود، چه در حوزه تسلیحات نظامی و چه در سایر ابزارهایی که حماس برای مقاومت در برابر اسرائیل نیاز دارد از جمله خوراک، پوشاک و امکانات دیگر؛ به همین دلیل اسرائیلی‌ها اینگونه درباره فیلادلفیا اظهار نظر می‌کنند که اگر نیروهایشان برگردند و از محور خارج شوند مجدداً مسیرهای تنفس حماس و تونل‌هایی که اسرائیل به آنها رگ‌های حیاتی حماس می‌گوید باز می‌شود.

محور نتساریم نیز به این دلیل که شمال نوار غزه را به دو قسمت تقسیم کرده است، از دست دادن آن این امکان را به حماس می‌دهد که بتواند با بازسازی نیروهای خودش و گسیل کردن این نیروها به منطقه، کل غزه را تحت کنترل خود بگیرد و این موضوع از طرف اسرائیلی‌ها بیان می‌شود که اسرائیل بعد از جنگ می‌خواهد همچنان محور نتساریم را در کنترل خودش قرار دهد تا بتواند نظارت بیش‌تری بر روی غزه داشته باشد؛ پیش از طوفان الاقصی اسرائیلی‌ها در بیرون نوار غزه حضور داشتند که از این طریق حماس توانست برنامه‌ریزی کند و موانعی که آنها گذاشته بودند را کنار بزند و وارد سرزمین‌های اشغالی و شهرک‌ها شود، حالا اگر اسرائیل بخواهد از بیرون غزه این دفاع را انجام دهد ممکن است برای بار دیگر این اتفاق و درگیری شکل بگیرد و به همین دلیل از دست دادن دو محور نتساریم و فلادلفیا برای اسرائیل ضربه بزرگی محسوب می‌شود.

پردیسان آنلاین: دستیابی به آتش بس را با شرایط فعلی چقدر محتمل می‌دانید؟

براتی: در این دور از مذاکرات، مصر و قطر رایزنی می‌کنند و حماس مستقیماً در این دور از مذاکرات حضور ندارد و اینکه به نتیجه برسد یا خیر به این بستگی دارد که آمریکایی‌ها چقدر به اسرائیل برای بهتر شدن اوضاع فشار می‌آورند؟ این فشار باید به حدی برسد که اسرائیل امتیازات را بپذیرد و در آن صورت است که امکان دارد حماس تا حدی سازش بیش‌تری از خود نشان دهد که با شرایط فعلی چنین چیزی بعید است.

پردیسان آنلاین: بلینکن در سفر اخیرش به تل‌آویو اعلام کرد که صهیونیست‌ها شروط آتش بس را پذیرفته‌اند و انتظار می‌رود که حماس هم این کار را بکند و به نظر می‌رسد سعی دارند تا حماس را مقصر عدم توافق معرفی کنند، به نظر شما آیا واقعاً حماس مسئول عدم توافق است؟

براتی: وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا اعلام کرده است که اسرائیل درخواست را پذیرفته است، اما وقتی به آنچه اسرائیل پذیرفته است نگاه می‌کنیم می‌بینیم اسرائیلی‌ها حرف متفاوتی نمی‌زنند و اینجا فقط بلینکن است که لحن خودش را نسبت به گذشته و طرح بایدن تغییر داده است. در شروط جدید، فقط در بعضی مباحث یک نیم بند امتیازاتی به حماس داده شده، برای مثال گفته شده بخشی از اسرائیلی‌ها از فلادلفیا و نتساریم خارج شوند و بخشی از آنان در داخل این شهرها نگه داشته شوند و یا گفته شده که تعداد زندانیانی که اسرائیل می‌خواهد درباره آنان حق وتو داشته باشد فقط محدود به صد نفر باشد، زیرا اسرائیلی‌ها می‌گویند می‌خواهیم خودمان تصمیم بگریم که چه افرادی آزاد شوند و در بین آزادی‌ها نباید از مقامات ارشد نظامی و امنیتی فلسطین کسی حضور داشته باشد، همچنین گفته شده که گذرگاه‌های رفح باز باشد، در نتیجه می‌بینیم بلینکن تغییرات محدودی در مواضع اسرائیلی‌ها ایجاد کرده است که معلوم نیست آیا مورد پذیرش قرار گرفته شود یا خیر. او گفته که اسرائیل پیشنهادات را قبول کرده است، اما نظر طرف اسرائیلی اینگونه نیست و کاملاً مخالف حرف‌های بلینکن است، نتانیاهو هم می‌گوید توافق میان ما شانس کمی دارد و حتی دیگر مقامات آنان هم همین نظر را دارند، بنابراین نمی‌توان نگاه خوش‌بینانه‌ای به مسئله توافقات میان حماس و اسرائیل داشت.

پردیسان آنلاین: آیا استراتژی جنبش حماس بعد از رهبری یحیی سنوار در مذاکرات و در تقابل با رژیم صهیونیستی تفاوتی کرده است؟

براتی: بله، استراتژی جنبش حماس بعد از ترور اسماعیل هنیه و به قدرت رسیدن یحیی السنوار تغییر می‌کند. دوگانه‌ای در حماس وجود دارد که به دو شاخه دفتر سیاسی و شاخه‌ی نظامی تقسیم می‌شود و این دو بخش تا حدودی اختلاف نظر دارند. بخش نظامی با جدیت بیش‌تری با اسرائیل مقابله دارد و بخش دفتر سیاسی کمی عمل‌گرا حرکت می‌کند و حاضر به دادن کمی از امتیازات به اسرائیل است، اما با وجود وضعیت فعلی و انتقال قدرت از بخش نظامی به بخش سیاسی، آن دوگانگی قبل بین حماس کم‌تر شده است و انتظار می‌رود که میزان مقاومت حماس در برابر خواسته و انتظارات اسرائیل در مذاکرات، بیش‌تر از قبل شود.