به گزارش خبرنگار پردیسان آنلاین، مناسب‌سازی معابر برای معلولان یکی از ابتدایی‌ترین مؤلفه‌های حقوق شهروندی است، شهر دسترس‌پذیر که در علوم شهرسازی به آن توجه ویژه‌ای شده، موضوع بسیار مهمی است که با وجود نیاز شهرهای امروزی آن‌گونه که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. شهرهای کشورهای توسعه یافته اقدامات خوبی در راستای مناسب‌سازی فضاهای سطح شهر انجام داده‌اند و در حال حاضر پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند؛ اقدامات مربوط به مناسب‌سازی در کشورهای توسعه یافته در دو بعد فرهنگی و کالبدی پیگیری شده است.
این مهم در شهرهای کشور ما با وجود اجرای طرح‌های مقطعی به خوبی پیش نرفته است. مناسب‌سازی نشدن شهر برای معلولان فرصت‌های اجتماعی گوناگونی را از این افراد دریغ می‌کند. معلولان همچون سایر افراد حق دارند که به راحتی در فضاهای شهری به ویژه معابر و پیاده‌روها تردد کنند و با مشکل و مانعی مواجه نباشند.
رعایت نکردن قوانین مناسب‌سازی و رفع موانع معماری در سطح شهر مشکلات عدیده‌ای را برای افراد معلول، جانباز، افراد کم توان و سالمندان ایجاد کرده است، در شرایط کنونی کم بودن سهم جامعه معلول از تمام جامعه در سرشماری‌ها، نبود کفایت منابع مالی شهرداری‌ها و درک نشدن ضرورت اجرای ضوابط و مقررات متناسب با نیاز جامعه معلولان از سوی مسئولان ذی‌ربط از مهم‌ترین دلایل منطبق نبودن فضاهای شهری با نیازهای معلولان است.
بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه معتقد هستند توجه نداشتن به نیاز معلولان در امور اجرایی از خلاهایی نشأت می‌گیرد که در تعاریف اجتماعی جامعه شهری ریشه دارد و تا زمانی که تنها انسان سالم به عنوان انسان پیش‌فرض تحت شناسایی نظام‌های شهرسازی قرار داده می‌شود، این معضل همچنان باقی است.
شهرهای امروز ما نیازمند مناسب‌سازی فرهنگی است
امیر مولوی، فعال و کارشناس حوزه معلولان به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: نگاه به محتوا و شیوه عمل کتاب‌های درسی، حمل‌ونقل عمومی، گردش اطلاعات در رسانه‌های سنتی و دیجیتال، ابزارهای تکنولوژیک و معماری فضاهای عمومی از دفاتر و ادارات گرفته تا فضاهای عمومی و همگانی، به خوبی نشان می‌دهد که نحوه طراحی بیشتر مبتنی بر توجه به گروه یا قشر خاصی بوده است.
این فعال حوزه معلولان با بیان اینکه هرچند این شکاف بیش از آنکه صرفاً محصول اندیشیدن باشد، بیشتر محصول نیندیشیدن است، تاکید می‌کند: ذهن طراحان اجتماعی، معماران و شهرسازان، متولیان نهاد آموزش، حقوق و حتی نهاد دین به گونه‌ای سامان یافته است که انسان پیش فرض را انسان مذکر سالم می‌داند و انسان‌های مونث و دارای نقص جسمی، حسی و کالبدی باید به این اصل ساختگی و بدلی الصاق شوند.
مولوی ادامه می‌دهد: زمانی که اطلاعات بر اساس فرضیه‌هایی جمع‌آوری می‌شود، ویژگی‌های جنسی و جسمی جمعیت بزرگی مورد بی توجهی قرار می‌گیرد، در این صورت شهر و زندگی بدون مانع برای افراد دارای معلولیت خواب و خیالی بیشتر نخواهد بود.
وی اضافه می‌کند: در حقیقت مسئله اصلی و بحث‌برانگیز این است که جهان ما، چنان طراحی و ساخته می‌شود که گویا همه انسان‌ها، کیفیت‌های یکسانی در این جهان را تجربه می‌کنند در حالی که افراد براساس جسمیت، جنسیت، طبقه و نژاد کیفیت‌های گوناگونی را در زیست خود تجربه می‌کنند که تا حد زیادی بدیهی به نظر می‌رسد.
این کارشناس حوزه معلولان تصریح می‌کند: نتایج مطالعات گسترده در حوزه جسمیت و جنسیت، بیانگر آن است که میان جنس و جنسیت تفاوت زیادی وجود دارد، مسئله معلولیت و جسم معلول نیز دارای تفاوت ماهوی است. جسم معلول یک امر فیزیولوژیکی است در حالی که معلولیت واجد معنایی اجتماعی و تاریخی بوده که محصول ساختارهای اجتماعی نه تولید بدن‌های ناقص است.
مولوی تاکید می‌کند: زمانی می‌توان نسبت به مناسب‌سازی محیط زندگی و طراحی شهری دسترس‌پذیر و همه شمول امیدوار شد که استدلال، شیوه‌های جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت فوری و جدی اصلاح شود؛ لذا باید روی علل شکاف‌های جسمیتی دست گذاشت و جسمیت‌زدگی بی‌حد را از طراحی این جهان زدود.
وی می‌گوید: تا زمانی که مناسب‌سازی فرهنگی انجام نشود و ذهنیت جامعه نسبت به این حد از جسمیت زدگی مورد اصلاح قرار نگیرد، زندگی عینی افراد دارای معلولیت دستخوش تغییر و تحول مثبت و بنیادین نخواهد شد.
ضرورت تهیه طرح جامع مناسب‌سازی شهر برای معلولان
علی‌اصغر غفاری، رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک می‌گوید: مناسب‌سازی معابر شهری برای معلولان از جمله مواردی که در سال جاری در جلسات شورای اسلامی شهر اراک دنبال شده است.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری طی سال‌های گذشته به منظور بهبود شرایط تردد معلولان یک اتوبوس را در اختیار انجمن معلولان قرار داده بود که تنها در یکی از انجمن‌ها استفاده می‌شد، از همین رو قرار شد با بهزیستی هماهنگی‌ای انجام شود تا تمام معلولان از این اتوبوس استفاده کنند.
رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک خاطرنشان می‌کند: پیشنهاد می‌شود تاکسی ویژه معلولان ایجاد شود تا مناسب‌سازی چندین دستگاه ون برای معلولانی که قصد تردد در شهر را نه به شکل گروهی بلکه به شکل فردی دارند انجام شود و افراد بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند.
غفاری تصریح می‌کند: قرار بر این شد شهرداری جلسه‌ای را با حضور مجموعه بهزیستی و انجمن‌های معلولان برگزار کند تا نیاز معلولان شهر، تعداد و نوع خودروها در این جلسه مشخص شود و پس از تصویب در شورای اسلامی شهر تاکسی‌های ویژه‌ای برای استفاده معلولان در سطح شهر در نظر گرفته شود.
وی تاکید می‌کند: مناسب‌سازی سکوهای ایستگاه اتوبوس از دیگر موارد پیگیری شده، در گذشته بعضی از این سکوها مناسب‌سازی شده است، اما با توجه به اینکه طرح سرپناه ایستگاه‌های اتوبوس در حال تغییر و استانداردسازی بوده و یکی از ردیف‌های بودجه به آن اختصاص یافته است، در طرح جدید حتماً شرایط برای استفاده معلولان مهیا خواهد شد.
رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اراک اظهار می‌کند: سال گذشته مصوبه‌ای داشتیم که براساس آن پیاده‌روها و عبور عرضی از خیابان باید به نحوی طراحی شود که معلولان به راحتی بتوانند از این گذرگاه‌ها استفاده کنند، مشاوری نیز تعیین شده است تا این طرح را به طور تخصصی اجرایی کند.
غفاری اضافه می‌کند: درصدد هستیم مناسب‌سازی بخش‌هایی که بیشتر مورد تقاضای معلولان بوده است را انجام دهیم، در وهله دوم طرح جامعی به این منظور در نظر گرفته خواهد شد تا در سال‌های مختلف بخشی از آن اجرایی شود و در نهایت طی افق زمانی چند ساله تمام معابر شهری برای استفاده معلولان مناسب‌سازی شود.
