به گزارش پردیسان آنلاین، گردشگری در دهههای اخیر بهعنوان یکی از مهمترین و گستردهترین صنایع خدماتی جهان مطرح شده است؛ این صنعت نهتنها بهعنوان منبع مهم درآمد و اشتغالزایی شناخته میشود، بلکه نقشی اساسی در رونق اقتصادی، ارتقای فرهنگ عمومی و بهبود کیفیت زندگی دارد.
امروزه شهرها بهعنوان یکی از جاذبههای کلیدی گردشگری، محور توجه برنامهریزان این صنعت قرار گرفتهاند؛ گردشگری شهری با ایجاد فرصتهای اقتصادی جدید، کارآفرینی، درآمدزایی و حتی تغییرات مثبت در سیمای شهرها، به ابزاری قدرتمند برای رشد و توسعه پایدار تبدیل شده است؛ تجربه موفق بسیاری از کشورهای پیشرو در این صنعت نشان میدهد که شهرها میتوانند به پایگاههای اصلی توسعه گردشگری بدل شوند.
یکی از مهمترین عوامل در جذب گردشگران به شهرها، وجود فضاهای عمومی مناسب و دلپذیر است؛ فضاهایی همچون پارکها، مبلمان شهری مدرن، مراکز اقامتی باکیفیت، مراکز خرید بزرگ، موزهها و مجموعههای فرهنگی و هنری، نقش کلیدی در شکلگیری تجربهای خوشایند برای گردشگران ایفا میکند، بنابراین ساماندهی و زیباسازی این فضاها نهتنها به جذب گردشگران کمک خواهد کرد، بلکه با ایجاد حس آرامش و امنیت شهروندان را نیز به حضور و استفاده از این امکانات ترغیب میکند.
ساماندهی فضاهای عمومی، زیباسازی معابر، بازآفرینی فضاهای متروکه و تاریخی و ایجاد چشماندازهای جذاب، همگی گامهایی مؤثر در توسعه گردشگری شهری محسوب میشود؛ این اقدامات نهتنها به بهبود چهره شهر کمک میکند، بلکه به تقویت حس تعلق و پیوند عاطفی شهروندان با محیط زندگیشان میانجامند؛ هنگامی که شهری زیبا، امن و با هویت باشد، خاطرات جمعی و تجربیات مثبت در ذهن گردشگران و شهروندان ثبت میشود و تصویر ذهنی ماندگاری از شهر شکل میگیرد.
مبلمان شهری و عناصر طراحی شهری همچون نیمکتها، چراغهای خیابانی، ایستگاههای اتوبوس، تابلوهای راهنما و سایر جزئیات محیطی، نقشی فراتر از کارکردهای عملکردی دارد؛ این عناصر باید علاوه بر کارآمدی با زیبایی بصری و هویت شهری هماهنگ باشد؛ یک مبلمان شهری مناسب میتواند حس امنیت، آسایش و آرامش را القا و گردشگران را به تعامل بیشتر با محیط ترغیب کند.
درک هویت، معنا و کیفیت فضاهای شهری از سوی گردشگران، عامل مهمی در موفقیت یک مقصد گردشگری است؛ ایجاد هماهنگی میان اجزای مختلف شهر، از طراحی معابر گرفته تا رنگآمیزی ساختمانها و نورپردازی شبانه، میتواند تأثیر مستقیمی بر تجربه گردشگران داشته باشد.
بسیاری از شهرهای موفق در حوزه گردشگری شهری توانستهاند با ایجاد پیوندی عمیق میان مردم و فضای شهر، از جاذبههای منحصربهفرد خود بهرهبرداری کنند و به مقاصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شوند؛ سرمایهگذاری در زیباسازی، بهبود زیرساختهای شهری و تقویت هویت بصری، کلید موفقیت در جذب گردشگران و رونق پایدار شهرها است.
لزوم طراحی بستههای چندگانه متناسب با نیازهای گردشگران
علی صالحی، رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار پردیسان آنلاین میگوید: گردشگری بهعنوان یکی از مهمترین افقهای اقتصادی استان اصفهان، همراستا با ظرفیتهای فرهنگی، جغرافیایی، زیستمحیطی و منابع انسانی این منطقه تعریف شده است.
وی با بیان اینکه برای دستیابی به این چشمانداز توجه به مقدمات و الزامات این حوزه ضروری است، میافزاید: نخستین گام در این مسیر ایجاد یک باور جمعی در میان سیاستگذاران، مدیران، سرمایهگذاران و مردم نسبت به گردشگری بهعنوان صنعتی پولساز و تأثیرگذار است.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح میکند: گردشگری میتواند همچون صنایع بزرگ نظیر فولاد و پالایشگاهها ارزآوری داشته باشد، با این تفاوت که تأثیرات زیستمحیطی آن بسیار کمتر است؛ این باور باید تقویت شود که گردشگری فرصت ارزشمندی برای توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اصفهان است.
صالحی با اشاره به اینکه در گام بعدی ایجاد و تقویت زیرساختهای گردشگری باید در اولویت قرار گیرد، بیان میکند: حوزههایی نظیر حملونقل، اسکان، تنوع غذایی، اطلاعرسانی و تبلیغات، همچنین خدمات مرتبط با آژانسهای گردشگری نیازمند بهبود و توسعه است؛ این زیرساختها باید متناسب با نیازهای متنوع گردشگران از مناطق مختلف جهان، بهویژه شرق آسیا، آسیای مرکزی و اروپا، طراحی و تأمین شود.
وی ادامه میدهد: علاوهبر آن تعاملات بینالمللی اصفهان با شهرها و کشورهایی که بیشترین سازگاری فرهنگی و تاریخی را دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ ایجاد دفاتر همکاری مشترک و تقویت ارتباطات دوسویه میتواند جذابیت اصفهان را بهعنوان مقصدی برجسته در عرصه گردشگری افزایش دهد.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان میگوید: مزیت اصلی شهر اصفهان در گردشگری خارجی، تمرکز بر گردشگری فرهنگی، مذهبی و تاریخی است؛ این شهر با پیشینه غنی تاریخی خود از مساجد تاریخی تا فرهنگ ایثار و شهادت، ظرفیتهای بینظیری برای جذب گردشگران خارجی دارد.
صالحی خاطرنشان میکند: استفاده از فناوری اطلاعات و رسانه برای معرفی بهتر این ظرفیتها و تطبیق آنها با انگیزهها و علایق گردشگران یک ضرورت است؛ برندسازی از طریق رویدادهای مختلف نظیر جشنوارههای فرهنگی و هنری، نمایشگاههای فناوری و دیگر برنامههای شاخص میتواند جذابیت این شهر را دوچندان کند، همچنین ایجاد زنجیره خدماتی منسجم و طراحی بستههای گردشگری جذاب میتواند تجربهای ماندگار برای گردشگران داخلی و خارجی رقم بزند.
وی تاکید میکند: برای گردشگری داخلی اصفهان باید به حوزههای تفریحی نوین و گردشگری طبیعتمحور توجه ویژهای داشته باشد؛ طراحی بستههای چندگانه متناسب با نیازهای گردشگران داخلی و تنوعبخشی به خدمات تفریحی میتواند سهم این بخش را افزایش دهد؛ در فصلهای بهار و پاییز که بهترین شرایط آبوهوایی برای سفر به اصفهان فراهم است، تمرکز برنامهها و رویدادهای ویژه میتواند انگیزه سفر را در این بازه زمانی افزایش دهد.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر اصفهان عنوان میکند: یکی دیگر از محورهای کلیدی استفاده از فناوری اطلاعات در حوزه گردشگری است؛ اتصال زیرساختها، خدمات و پهنههای گردشگری از طریق پلتفرمهای دیجیتال، معرفی بهتر جاذبهها و ارائه پیشنهادهای متنوع به گردشگران از جمله اقدامات ضروری است، برگزاری رویدادهای شهری و بینالمللی نیز به تقویت جایگاه اصفهان در عرصه گردشگری کمک میکند.
صالحی تصریح میکند: تحقق این چشمانداز نیازمند همکاری و مشارکت همه ارکان جامعه است؛ مردم، بخش خصوصی، بخش عمومی و دولتی باید بهطور هماهنگ عمل و میان نگرش و اجرای برنامهها انسجام ایجاد کنند که با وجود تلاشهای اخیر مدیریت شهری در ارتقای زیرساختها و توسعه تعاملات بینالمللی، عزم جدیتر و برنامهریزی دقیقتری لازم است.
وی میافزاید: اگر این اقدامات بهدرستی انجام شود، گردشگری میتواند به یکی از ارکان اصلی اقتصاد اصفهان تبدیل شود و آیندهای روشن را برای این شهر رقم بزند.
احیا و ساماندهی پهنههای گردشگری، موتور پیشران اقتصادی شهر اصفهان
وحید مهدویان، مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری به خبرنگار پردیسان آنلاین میگوید: گردشگری به مجموعه فعالیتهایی گفته میشود که فرد یا افراد به مقاصد داخلی یا خارجی، به صورت فردی یا گروهی، بیش از ۲۴ ساعت و بهمنظور غیر از کسبوکار سفر میکنند.
وی میافزاید: ایران غنی از جاذبههای طبیعی، فرهنگی و تاریخی است که باید با برنامهریزی بهسوی گردشگری پایدار (ecotourism) در راستای توسعه ظرفیتها و ارتقای قابلیتهای موجود در زمینههای میراث فرهنگی (ملموس و غیرملموس)، میراث طبیعی، دانشها و هنرهای سنتی، فناوری بومی و صنایع دستی گام بردارد؛ موضوعی که در برنامههای پنجساله ششم و هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران، همچنین در قوانین و آئیننامههای ابلاغی طی یک دهه اخیر با هدف حرکت کشور به سمت اقتصاد بدون اتکا به نفت مشهود است.
مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری با اشاره به جایگاه ممتاز اصفهان در کشور اظهار میکند: اصفهان بهعنوان ششمین استان پهناور و سومین استان پرجمعیت ایران، جایگاه نخست شهرنشینی را در اختیار دارد. این استان از جنبههای مختلف گردشگری، غنی و پربار است و دارای جاذبههای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی بیشماری است.
وی با بیان اینکه اصفهان با دارا بودن حدود ۴۱۲ هزار هکتار جنگل، ۹۷۶ هزار هکتار منطقه حفاظتشده، سه میلیون هکتار کویر و بیش از ۲۲ هزار و ۱۰۰ بنای تاریخی شناساییشده، بهعنوان خاستگاه بیش از ۱۹۰ رسته صنایع دستی، گنجینهای گرانبها از جاذبههای گردشگری را در خود جای داده است، خاطرنشان میکند: شهر اصفهان با ۱۹۰۰ هکتار بافت تاریخی و فرهنگی مصوب و بیش از شش کیلومتر محور تاریخی، بهعنوان یک شهر موزهای، ظرفیتهای بینظیری برای توسعه گردشگری دارد.
مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری تأکید میکند: احیای بافت تاریخی و فرهنگی این شهر، فرصتی ارزشمند برای ایجاد تعادل میان حفظ میراث فرهنگی، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و توسعه اقتصادی است؛ با برنامهریزی دقیق، طراحی بر پایه اصول علمی و مشارکت همهجانبه ذینفعان، میتوان این فضاها را به نقاط عطف گردشگری و اجتماعی تبدیل کرد.
مهدویان بیان میکند: احیا و ساماندهی پهنههای گردشگری با تمرکز بر بافت تاریخی شهر، اکوسیستمی خلق میکند که علاوهبر تقویت هویت شهری و ایجاد حس تعلق در شهروندان، موجب جذب گردشگر، توسعه اقتصادی و پایداری محیط زیست میشود؛ اصفهان با بهرهگیری از این ظرفیتها میتواند به یکی از قطبهای مهم گردشگری در سطح ملی و بینالمللی تبدیل شود.
وی ادامه میدهد: طی ربع قرن اخیر، شهرداری اصفهان در هماهنگی و همکاری با سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان و با رویکرد انسانمحوری، بازآفرینی پایدار و طراحی چندعملکردی اقدام به شناسایی، دستهبندی، طراحی و احیای آنها پرداخته است که مهمترین آنها، پهنه بازار بزرگ اصفهان و پهنه ۳۲ هکتاری میدان امام علی (ع) است که بهعنوان پروژههای شاخص کشوری مطرح میشود.
مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری میگوید: با توجه به تعدد و پیچیدگی مسائل بافتهای تاریخی، مدیریت شهری برای احیای پهنههای گردشگری با چالشهای متعددی همچون چالشهای اقتصادی از جمله برای تأمین منابع مالی اجرای پروژهها، چالشهای اجتماعی ناشی از مخالفت برخی گروهها و نیز چالشهای زیستمحیطی ناشی از تخریب اکوسیستمها در فرایند اجرای پروژهها روبهرو است، در نتیجه ایجاد بستر مناسب از جمله تدوین و اجرای قوانین و مصوبات تشویقی و حمایتی از بخش خصوصی برای مشارکت و جذب سرمایهگذاران برای اجرای طرحهای برآمده از مطالعات فرهنگی اجتماعی محلات بر پایه اصول پایداری، از جمله راهکارهای پایهای برای توسعه اجرای پروژههای مرتبط با احیا و ساماندهی پهنههای گردشگری است.
مهدویان اضافه میکند: طی سالهای گذشته قوانین و بستههای تشویقی متعددی در سطح ملی به تصویب رسیده است که از جمله مهمترین آنها میتوان به قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی فرهنگی (مصوب تیر ۱۳۹۸)، سند ملی راهبردی توسعه گردشگری ایران (مصوب شهریور ۱۳۹۹)، ماده ۸۳ قانون برنامه پنجساله هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران (ابلاغی تیر ۱۴۰۳) و مصوبه مرداد ۱۴۰۳ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در حوزه ساختوساز اشاره کرد.
وی ادامه میدهد: این قوانین و مصوبات با هدف حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی، توسعه صنعت گردشگری و ساماندهی ساختوساز در مناطق تاریخی و فرهنگی تصویب شده است و اجرای آنها میتواند نقش مهمی در حفظ میراث فرهنگی، رشد اقتصادی و جذب گردشگر ایفا کند.
مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری عنوان میکند: در اصفهان علاوه بر بسته تشویقی مصوب اسفند ۱۴۰۲ کمیسیون ماده ۵، شورای اسلامی شهر حدود ۱۲۰۰ بنای تاریخی و ۳۲۰۰ قطعه مجاور در حریم آنها را از هزینه پروانه ساختمان معاف کرده است؛ این مصوبه از ابتدای سال ۱۴۰۳ اجرایی شد.
مهدویان بیان میکند: علاوهبر اقدامات اجرایی مدیریت شهری در احیا و ساماندهی پهنههای تاریخی با رویکرد گردشگری که طی یک دهه اخیر بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال هزینه داشته است، آگاهیبخشی از قوانین و مصوبات مرتبط میتواند به توسعه این پهنهها بهعنوان موتور محرکه رشد اقتصادی شهر کمک کند.
احیای فضاهای متروک برای جذب گردشگران
علیرضا امجدی، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری که معتقد است گردشگری شهری یکی از پیچیدهترین و پرچالشترین فعالیتهای فضایی انسان در جوامع شهری است، به خبرنگار پردیسان آنلاین میگوید: پهنهبندی و شناسایی فضاهای شهری با ظرفیت بالقوه گردشگری و معرفی این فضاها بهمنظور تأثیرگذاری بر نگرش گردشگران، از مهمترین سیاستهای مدیریتی در شهرها بهشمار میرود.
وی با تاکید بر اینکه جلب رضایت و وفاداری گردشگران میتواند بهعنوان برگ برنده شهرها در این صنعت بهشمار رود، میافزاید: گردشگری شهری بهعنوان یکی از حوزههای اصلی در دنیای مدرن، فرصتهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زیادی برای کلانشهرها و مادرشهرهای جهانی فراهم میآورد؛ این صنعت میتواند نقش مؤثری در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در ابعاد مختلف ایفا کند و بهعنوان یک فعالیت چهارم در زندگی شهرنشینی، بهویژه در بخشهای تفریحی، میراثی و تاریخی، اهمیت فراوانی پیدا کند.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری عنوان میکند: بهطور کلی گردشگری شهری امروزه تأثیر زیادی بر ساختارهای فضایی، اجتماعی و اقتصادی شهرها دارد و بر اثر رفتوآمد گردشگران داخلی و خارجی به این شهرها، تغییرات مثبت و منفی بسیاری در این ساختارها ایجاد میشود.
امجدی بیان میکند: گردشگری شهری بهویژه در دوران پسامدرنیته بخشی از اوقات فراغت شهروندان را شامل میشود؛ این نوع گردشگری به فضایی در داخل شهر اشاره دارد که میتواند شامل پارکها، شهربازیها، مراکز خرید و مراکز فرهنگی و تاریخی باشد؛ رشد این صنعت در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران، بهویژه در کلانشهرها در حال گسترش بوده و توانسته است بخش قابلتوجهی از نیازهای فراغتی و تفریحی مستمر شهروندان را برآورده کند.
وی خاطرنشان میکند: امروزه گسترش فضاهای باز جمعی و ایجاد مراکز فراغتی و تفریحی مدرن، یکی از اهداف مهم برنامهریزیهای شهری است؛ گسترش این نوع گردشگری در سطح محلی با ایجاد تعادل میان توسعه اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی، تأثیرات زیادی در جذب توریسم داخلی و خارجی دارد؛ این امر بهویژه در شهرهای بزرگ که با نیازهای پیچیدهای در زمینه تفریحات و فراغت روبهرو هستند، نقش بارزی در تحقق اهداف شهری ایفا میکند.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری با بیان اینکه گردشگری شهری بهعنوان یک صنعت چندوجهی به بخشی از خدمات ضروری شهری تبدیل شده است که بهطور مستمر و پایدار در ارتباط با نیازهای شهروندان قرار دارد، میگوید: فضاهای شهری از دو جهت در صنعت گردشگری اهمیت دارد، از یکسو شهرها بهعنوان کانونهای تجمع جمعیت و در پی فشارهای ناشی از کار و فعالیتهای روزمره، بهعنوان مبدا مسافرتهای گردشگری شناخته میشود، از سوی دیگر شهرهایی که دارای ویژگیهای اقتصادی، سیاسی، ارتباطی و جاذبههای تاریخی هستند، بهعنوان مقصدهای گردشگری برجسته انتخاب میشود.
امجدی تصریح میکند: نواحی شهری بهدلیل دارا بودن جاذبههای تاریخی و فرهنگی، بیشتر مقاصد گردشگری مهمی محسوب میشود؛ این جاذبهها شامل موزهها، بناهای یادبود، سالنهای تئاتر، استادیومهای ورزشی، پارکها، شهربازیها، مراکز خرید و مناطقی با معماری تاریخی است که گردشگران زیادی را جذب میکند؛ بهعلاوه با توسعه گردشگری در مناطق شهری، خدمات حمایتی همچون رستورانها و محلهای اقامت نیز ایجاد میشود.
وی ادامه میدهد: این خدمات نهتنها برای گردشگران خارجی، بلکه برای مردم شهر نیز مفید و ضروری است؛ شهرهایی همچون پاریس، لندن، نیویورک، تهران، اصفهان، تبریز، مشهد و شیراز نمونههایی از این شهرها هستند که هر سال میلیونها گردشگر را برای بازدید از جاذبههای خود جذب میکنند.
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری با بیان اینکه ساماندهی و زیباسازی فضاهای عمومی شهری، از اهمیت ویژهای برخوردار است، میگوید: فضای شهری بهدلیل ارتباط مستقیم با مردم و تأثیر آن بر ذهن گردشگران، میتواند تأثیر زیادی در جذب و جلب نظر گردشگران داشته باشد، در نتیجه طراحی و زیبا سازی این فضاها، علاوهبر ایجاد حس آرامش و امنیت، میتواند به ارتقای کیفیت زندگی و جذابیت شهر کمک کند.
امجدی با بیان اینکه طراحی خلاقانه فضاهای عمومی در راستای معرفی تاریخ و فرهنگ شهر به گردشگران، میتواند زمینهساز معرفی هویت فرهنگی آن نیز باشد، عنوان میکند: با توجه به انواع مختلف گردشگری شامل گردشگری ساحلی، کوهستانی، روستایی و شهری، میتوان گفت که گردشگری شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ این نوع گردشگری بهعنوان پرمشتریترین نوع گردشگری در بسیاری از کشورهای موفق در این صنعت، پایه و اساس توسعه گردشگری محسوب میشود.
وی اضافه میکند: ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب و زیبا و بازسازی فضاهای متروک، میتواند ضمن کمک به احیای جنبههای تاریخی و فرهنگی شهر نقش مهمی در جذب گردشگران ایفا کند.
به گزارش پردیسان آنلاین، پهنههای گردشگری بهعنوان نقاط کلیدی در جذب بازدیدکنندگان و توسعه اقتصادی شهرها شناخته میشود؛ این مناطق نهتنها بهعنوان مکانهایی برای تفریح و سرگرمی عمل میکند، بلکه نقش مهمی در فرهنگ، تاریخ و هویت شهری ایفا خواهد کرد.
رسیدگی به پهنههای گردشگری نهتنها برای جذب بازدیدکنندگان ضروری است، بلکه تأثیرات مثبت زیادی بر اقتصاد، فرهنگ، کیفیت زندگی ساکنان و محیط زیست دارد، بنابراین برنامهریزی دقیق و سرمایهگذاری مناسب در این حوزه باید یکی از اولویتهای اصلی مدیران شهری باشد تا بتوانند شهری پویا، جذاب و پایدار بسازند که برای ساکنان و بازدیدکنندگان ارزشمند باشد.