به مناسبت هفته درختکاری و با هدف ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست و توسعه فضای سبز شهری، شهرداری قم اقدام به برگزاری برنامه‌های گسترده‌ای در سطح شهر کرده‌اند. این برنامه‌ها که هشتمین پویش “درخت دوستی بنشانیم” می باشد، شامل کاشت نهال، توزیع رایگان درختان و آموزش‌های محیط زیستی به شهروندان می‌شود. در این راستا، تلاش می‌شود تا با افزایش سرانه فضای سبز، گامی مؤثر در جهت بهبود کیفیت هوا، کاهش آلودگی و ایجاد محیطی سالم و بانشاط برای شهروندان برداشته شود.
به گزارش پردیسان آنلاین/زهرا ملکوتی شاد؛ توسعه سریع و مداوم شهرها یکی از بزرگترین تهدیدات محیط زیست به حساب می‌آید، که اثراتش به ساکنان خود شهرها منتقل خواهد شد و اثرات مثبت و منفی بسیاری بر روح و جسم انسان ها باقی میگذارد.
تحقیقات نشان داده است که افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی موجب تبدیل فضاهای سبز شهری به سطوح بتنی خشن و نفوذناپذیر و ساختمان هایی به عنوان زیستگاه جدید برای انسانهای تازه وارد شهرنشین می‌شود و این روند به ویژه در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم نمود جدیتری دارد. رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهای سوداگرانی منجر شده است که به موضوعات بهداشتی، تأمین نور کافی و هوای سالم و فضاهای گذران اوقات فراغت توجه کافی نمیکنند.
از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری برای پاسخ گویی به نیازهای روزافزون شهرنشینان کم کم باعث کاهش فضای سبز و باغهای شهری شده، که پیامد آن محدود شدن دسترسی انسان شهرنشین به طبیعت است. اما بنا به دلایلی، از اوایل قرن بیستم به بعد انسان شهرنشین توجهی دوباره به طبیعت و فضای سبز نشان داد، که نمود عینی آن ایجاد باغهای کاربردی به جای باغهای تفریحی است که به نیازهای جدید شهروندان پاسخ می‌دهد.
فضای سبز شهری خصوصاً پارک‌های شهری دارای نقش اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی هستند، با مزایایی چون درمان بیماری‌های روحی، محیطی مطلوب برای پرورش کودکان، ایجاد یکپارچگی اجتماعی، حفظ آسایش و…، که در عین حال شاخصی برای ارتقای کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب می‌شوند.
در سال‌های اخیر، افزایش سرانه فضای سبز به یکی از اولویت‌های مهم برنامه‌ریزی شهری تبدیل شده است. با رشد سریع شهرنشینی و توسعه فضاهای شهری، نیاز به ایجاد و حفظ محیط‌های سبز بیش از پیش احساس می‌شود. فضای سبز نه تنها به عنوان ریه‌های شهر عمل می‌کند، بلکه نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان، کاهش آلودگی هوا، تعدیل دمای محیط و افزایش نشاط اجتماعی ایفا می‌کند. در این راستا، بسیاری از شهرها ، برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه پارک‌ها، جنگل‌های شهری و کاشت درختان در دستور کار قرار داده‌اند.
شهر قم یکی از شهرهایی است که از نظر سرانه‌های فضای سبز دچار فقر جدی بوده است اما با عزمی که طی چند سال اخیر در تیم مدیریت شهری به وجود آمده گام بلندی در راستای رفع این مشکل برداشته شده است.
شهرداری قم برای توسعه فضای سبز و بهبود کیفیت محیط زیست شهری تلاش‌های بسیاری انجام داده است، هرچند که چالش‌هایی مانند عدم همکاری برخی نهادها، این مسیر را با دشواری‌هایی همراه کرده است.
نشاط اجتماعی بدون فضای سبز عمومی ممکن نیست
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد، شهردار قم با اشاره به قرار گرفتن شهر قم در رتبه سوم از نظر حجم و سرانه فضای سبز شهری اظهار می‌کند: در سال ۱۳۹۴ سرانه فضای سبز شهر قم به ازای هر شهروند ۱۳.۹ متر مربع بود اما امروز این عدد به نزدیک ۲۱ متر مربع رسیده است.
وی با اشاره به اینکه شهر قم پس از شیراز و اصفهان سومین شهر سبز کشور است، می‌افزاید: با توجه به اقلیم شهر قم، رسیدن به این میزان از فضای سبز کار سختی بوده و نگهداری آن نیز با چالش‌های مختلفی مواجه است.
شهردار قم به مسئله آلودگی هوا و ریزگردها اشاره و تاکید می‌کند: با توجه به شرایط اقلیمی شهر قم، شهرداری نمی‌توانست به موضوع توسعه سرانه سبز بی توجه باشد، چراکه زیست پایدار شهری به مسئله کیفیت هوا و فضای سبز شهری وابسته است.
سقائیان نژاد خاطرنشان می‌کند: از طرفی مسئله نشاط اجتماعی بدون پرداختن به فضای سبز و ایجاد پهنه‌های سبز عمومی در سطح شهر امکان پذیر نبود.
شهردار قم توجه به مدیریت بهینه منابع آبی در انتخاب گونه‌های گیاهی و انتخاب روش‌های آبیاری را از مسائل بسیار مهم در این زمینه می‌داند و عنوان می‌کند: میزان مصرف آب شرب در فضای سبز شهر قم بسیار کاهش یافته و آمادگی داریم این میزان را با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط بیش از گذشته کاهش دهیم.
لزوم آموزش شهروندان برای نگهداری از نهال ها
خانم احمدی، درباره توزیع نهال رایگان توسط شهرداری قم می گوید: این اقدام شهرداری بسیار خوب و مثبت است. ما در خیابان انقلاب فضای سبز کم داریم، و با کاشت این نهالها، هم زیبایی محله بیشتر می شود و هم هوای پاک تری خواهیم داشت. من در سال قبل دو نهال دریافت کردم و آنها را در حیاط خانه کاشتم. امیدوارم همه شهروندان در نگهداری از این نهال ها مسئولیت پذیر باشند.
وی ادادمه می دهد : این کار قطعا تاثیرگذار است، اما به شرطی که مردم همکاری کنند. متاسفانه بعضیها نهال ها را می گیرند، اما بعد از مدتی آنها را رها می کنند. شهرداری باید نظارت بیشتری داشته باشد و از مردم بخواهد که گزارش رشد نهال ها را ارائه دهند. همچنین، بهتر است نهال ها در مکان های عمومی هم کاشته شوند تا همه از آنها استفاده کنند.
آقای حسینی، ساکن محله باجک نیز عنوان می کند : این کار شهرداری باعث تشویق مردم به مشارکت در ایجاد فضای سبز می شود. پیشنهاد من این است که شهرداری باید آموزش هایی هم درباره نحوه نگهداری از نهال ها به مردم بدهد تا نتیجه بهتری بگیریم.
وی افزود: بهتر است برای کسانی که نهال ها را به خوبی پرورش می دهند، جوایزی در نظر گرفته شود تا مردم بیشتر تشویق شوند.
قم در رتبه سوم سرانه فضای سبز کشور؛ تلاش‌ها برای احیای هویت باغ‌شهری
پیام جوادیان، مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری قم با اشاره به همزمانی هفته درختکاری و ماه مبارک رمضان، این فرصت را مغتنم برای ارتقای فضای سبز شهری دانست و افزود: در فاز اول، ۵۰ هزار اصله نهال و در مجموع تا ۷۰ هزار اصله نهال مثمر مانند انجیر، انگور و پسته به صورت رایگان توزیع خواهد شد.
وی ادادمه داد : شهروندان می‌توانند با ارسال کلمه «نهال» به سامانه ۳۰۰۰۱۳۹۷، لینک ثبت‌نام را دریافت و پس از تکمیل اطلاعات، نهال خود را در کمتر از ۲۴ ساعت تحویل بگیرند. این سامانه که از سال ۱۳۹۷ فعال شده، امکان ارتباط مستقیم باغبانان، پاکبانان و فعالان فضای سبز با مدیرعامل سازمان را نیز فراهم کرده است.
طرح‌های ویژه برای توسعه فضای سبز
جوادیان از اجرای طرح‌های «کاشانه»، «بهارانه»، «باغچه» و «سبزینه» خبر داد و عنوان کرد : طرح «کاشانه» ویژه مجتمع‌های مسکونی بالای پنج طبقه است که در آن تیم اجرایی شهرداری از فضای باز مجتمع‌ها بازدید کرده و عملیات کاشت گیاهان را انجام می‌دهد. برای مجتمع‌های کوچک‌تر نیز طرح «بهارانه» پیش‌بینی شده است.
وی افزود : در طرح «باغچه»، شهروندان می‌توانند حداقل چهار تصویر از بام سبز یا حیاط منزل خود را در سامانه بارگذاری کنند تا توسط تیم متخصص بررسی شود و از ۱۲ شهروندی که در ایجاد فضای سبز مشارکت کرده‌اند، تقدیر خواهد شد.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری قم ابراز داشت : طرح «سبزینه» نیز با هدف آشنایی کودکان و نوجوانان با فضای سبز برگزار می‌شود. کودکان می‌توانند نقاشی‌ها و طرح‌های گرافیکی خود درباره محیط زیست ارسال کنند و به ۱۲ برگزیده جوایز نفیسی اهدا خواهد شد.
جشن بزرگ باغبانان و غبارروبی گلزار شهدا
جوادیان از برگزاری «جشن بزرگ باغبانان» با حضور ۱۵۰۰ باغبان شهری خبر داد و گفت: در این مراسم از ۱۴ باغبان نمونه تقدیر خواهد شد. همچنین مراسم غبارروبی گلزار شهدا همراه با افطاری به میزبانی باغبانان قم برگزار می‌شود.
فضاسازی شهری در ماه رمضان
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری قم با اشاره به فضاسازی شهری در ماه مبارک رمضان گفت: ۹۰ المان حجمی مرتبط با این ماه مبارک از دو روز قبل از آغاز رمضان در سطح شهر نصب شده است.
وی افزود: ۲۵ بیرق ۶ متری، ۲۵ بیرق دوطرفه، ۳۰ المان باغ شهر، ۵ المان جعبه نوری، ۱۰ المان فلزی ۳ متری و ۲۰ المان حجمی توسط هنرمندان قمی طراحی و اجرا شده است. همچنین تونل نوری در خیابان نیایش راه‌اندازی شده و ۴۵۰ سان‌لایت با مضامین مذهبی در ورودی‌های شهر نصب شده است.
رویدادهای هنری شهری
جوادیان از برگزاری دو رویداد مهم هنری در قم خبر داد و گفت : در رویداد قم‌نگار، بیش از ۸۲۰ طرح با مضامینی چون عفاف و حجاب، فرزندآوری، ایثار و شهادت و عید نوروز ارسال شد که ۶۰ طرح برتر انتخاب و در دیوارنگاره‌های سطح شهر استفاده شده است.
وی افزود: در رویداد «گنجشک بهاری» نیز ۷۹۰ طرح ارسال شد و ۶۰ المان با محوریت درخت طوبی، سرو و ماه توسط هنرمندان قمی طراحی و نقاشی شد.
قم رتبه سوم سرانه فضای سبز کشور
جوادیان با تأکید بر اهمیت توسعه پایدار فضای سبز گفت: قم با ۲۱.۵ مترمربع سرانه فضای سبز، پس از اصفهان و شیراز در رتبه سوم کشور قرار دارد. تمام اقدامات توسعه فضای سبز در قم بر اساس گونه‌های کم‌آب‌بر و روش‌های پایدار انجام شده است.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری قم اعلام کرد:المان های نوروزی در بوستان علوی تا ۲۵ اسفند ماه برای بازدید عمومی شهروندان و گرفتن عکس یادگاری آماده است و پس از این تاریخ به نقاط مختلف سطح شهر منتقل خواهد شد.
پیام جوادیان در ادامه با اشاره به برخی چالش‌های پیش روی توسعه فضای سبز در قم گفت: برخی انتقاد دارند که چرا در قم این میزان فضای سبز توسعه می‌یابد، اما باید توجه داشت که این شهر در گذشته یک باغ‌شهر بوده و ما در تلاش هستیم بخشی از این هویت تاریخی را احیا کنیم.
گلایه از عدم همکاری نهادها در توسعه فضای سبز
جوادیان از عدم همکاری برخی نهادها در حوزه توسعه فضای سبز گلایه کرد و عنوان کرد: اداره کل راه و شهرسازی زمین‌های مناسب را به شهرداری قم واگذار نمی‌کند، در حالی که مطابق قانون، این اراضی باید به رایگان برای ایجاد پارک‌ها در اختیار شهرداری قرار بگیرد.
وی افزود: شهرداری قم و سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری با استفاده از روش‌های نوین، توانسته‌اند تصفیه و استفاده از پساب شهری را برای آبیاری فضای سبز بهینه‌سازی کنند. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش ما برای توسعه پایدار و حفظ منابع آبی است.
احیای هویت باغ‌شهری قم
جوادیان با تأکید بر اهمیت احیای هویت باغ‌شهری قم گفت: قم در گذشته به عنوان یک باغ‌شهر شناخته می‌شد و ما در تلاش هستیم با توسعه فضای سبز، بخشی از این هویت تاریخی را بازگردانیم. این اقدامات نه تنها به زیبایی شهر کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان دارد.
وی خاطرنشان کرد: با وجود چالش‌های موجود، شهرداری قم مصمم است تا با استفاده از روش‌های پایدار و کم‌آب‌بر، توسعه فضای سبز را ادامه دهد و این شهر را به یکی از الگوهای موفق در این حوزه تبدیل کند.
