به گزارش پردیسان آنلاین، با ورود به دوران سالمندی، بدن انسان دچار تغییرات فیزیولوژیکی متعددی می‌شود که از جمله این تغییرات می‌توان به کاهش متابولیسم پایه، ضعف در عملکرد دستگاه گوارش، کاهش جذب مواد مغذی و افت عملکرد سیستم ایمنی، اشاره کرد که این تغییرات باعث می‌شود که تغذیه سالم در این دوره از زندگی اهمیت ویژه‌ای پیدا کند، سالمندان بیشتر در معرض بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان قرار دارند و تغذیه مناسب می‌تواند نقش پیشگیرانه و حمایتی در برابر این بیماری‌ها ایفا کند، همچنین تغذیه صحیح به حفظ انرژی، توان جسمی و کیفیت زندگی روزمره سالمندان کمک و از وابستگی زودهنگام به دیگران جلوگیری می‌کند.
سلامت روانی در دوران سالمندی به‌شدت تحت تأثیر تغذیه قرار دارد و کمبود بعضی مواد مغذی مانند ویتامین B12، اسید فولیک، ویتامین D و امگا -۳ می‌تواند منجر به بروز علائم افسردگی، اضطراب، اختلالات خلقی و حتی زوال شناختی شود و از دیدگاه روان‌شناسی، تغذیه مناسب می‌تواند به تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین کمک کند که نقش مهمی در ایجاد احساس شادی، آرامش و انگیزه دارند؛ سالمندانی که رژیم غذایی متعادل دارند، به طور معمول از روحیه بهتری برخوردار هستند، کمتر دچار نوسانات خلقی می‌شوند و توانایی بیشتری در مقابله با استرس‌های روزمره دارند.
تغذیه سالم در سالمندان نه‌تنها از بروز بیماری‌های مزمن جلوگیری می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد اندام‌های حیاتی نیز کمک می‌کند و مصرف کافی پروتئین برای حفظ توده عضلانی، کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها و فیبر برای بهبود عملکرد گوارشی از جمله موارد ضروری در رژیم غذایی سالمندان به شمار می‌رود، همچنین مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C و E می‌تواند از آسیب‌های سلولی جلوگیری و روند پیری را کندتر کند و تغذیه مناسب باعث افزایش سطح انرژی، کاهش خستگی مزمن و بهبود توانایی حرکت و فعالیت‌های روزانه می‌شود.
سلامت روحی سالمندان به‌طور مستقیم با تغذیه در ارتباط است؛ احساس توانایی در انتخاب غذاهای سالم و مراقبت از خود، حس کنترل و استقلال را در فرد تقویت می‌کند که این احساسات باعث افزایش عزت نفس، رضایت از زندگی و کاهش احساس بی‌ارزشی یا وابستگی می‌شود و از سوی دیگر، تغذیه نامناسب می‌تواند منجر به احساس ضعف، ناتوانی و کاهش انگیزه شود، روان‌شناسان معتقدند که تغذیه سالم می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای تقویت روحیه، افزایش امید به زندگی و کاهش علائم افسردگی عمل کند و این موضوع به‌ویژه در سالمندانی که با چالش‌های روانی مانند تنهایی یا از دست دادن عزیزان مواجه هستند، بیشتر نمود پیدا می‌کند.
تأثیرگذاری بی‌بدیل تغذیه بر سلامت و کیفیت زندگی سالمندان / کاهش دریافت مواد مغذی در دوران سالمندی
سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دکترای علوم تغذیه با بیان اینکه سن سالمندی به دلیل افزایش کیفیت زندگی افراد رو به افزایش است و باید سعی داشته باشیم توجهی ویژه نسبت به تغذیه سالمندان وجود داشته باشد، به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: تغذیه در دوران سالمندی یکی از نکاتی است که می‌تواند بر سلامت سالمندان و کیفیت زندگی آنها تأثیرگذار باشد و سالمندان و اطرافیان آنها باید توجهی ویژه به این امر داشته باشند.
وی با بیان اینکه انتخاب غذا برای سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است، می‌افزاید: سالمندان ممکن است با مشکلاتی از جمله سالم نبودن دندان‌ها، بروز حالت نفخ، مشکلات گوارشی و پوکی استخوان مواجه باشند و با توجه به اینکه افزایش سن نیاز افراد به انرژی را کم می‌کند، تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دکترای علوم تغذیه با بیان اینکه در صورت صحیح نبودن انتخاب غذا، میزان دریافت مواد غذایی مغزی در سالمندان پایین‌تر از حد مطلوب قرار می‌گیرد، تصریح می‌کند: افزایش سن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماری‌های مزمن همراه است و بهبود تغذیه سالمندان و توجه به تغذیه صحیح برای آنها می‌تواند تا حد زیادی از این مشکل پیشگیری کند یا علائم این مشکلات را کاهش دهد.
چه نکاتی در رژیم غذایی سالمندان باید مد نظر قرار داشته باشد؟ / ضرورت رعایت اصل تنوع در رژیم غذایی سالمندان
صفوی با بیان اینکه یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل بهداشتی و پزشکی و به ویژه تغذیه است، ادامه می‌دهد: در صورتی که سالمندان انتخاب‌های صحیحی برای تغذیه نداشته باشند، در پی کاهش دریافت مواد مغذی، سلامت سالمندان آسیب می‌بیند و توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیازهای تغذیه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی با بیان اینکه رعایت اصول تغذیه سالمندان باعث می‌شود فرد سال‌های سالمندی را با راحتی و نشاط بیشتر طی کند و کمتر در معرض بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون، چربی خون بالا و پوکی استخوان قرار گیرد، می‌گوید: بیماری‌های مزمن، بی‌اشتهایی، کاهش دریافت غذا، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی‌های جسمی، تداخلات دارویی و غذایی، از جمله موضوعاتی است که باید در تغذیه سالمندی مورد توجه قرار گیرد.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دکترای علوم تغذیه با بیان اینکه تغییرات روحی و روانی مانند افسردگی، تنهایی و از دست دادن عزیزان نیز در امر تغذیه سالمندان تأثیرگذار است، اضافه می‌کند: در سنین سالمندی، رعایت اصل تنوع در رژیم غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است و عادت‌های غذایی و شیوه زندگی سالمندان باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
تأثیر تغذیه بر سلامت روان سالمندان / تنظیم خلق‌وخو و کاهش نوسانات احساسی دوران سالمندی با داشتن تغذیه‌ای صحیح
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه با افزایش سن، بدن انسان دچار تغییراتی در متابولیسم، جذب مواد مغذی و عملکرد اندام‌ها می‌شود، به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: تغذیه مناسب در دوران سالمندی نه‌تنها برای حفظ سلامت جسمی ضروری است، بلکه نقش مهمی در سلامت روانی دارد و کمبود مواد مغذی مانند ویتامین‌های گروه B، امگا -۳ و منیزیم می‌تواند منجر به اختلالات خلقی، اضطراب و افسردگی شود و روان‌شناسان تغذیه را یکی از عوامل کلیدی در پیشگیری از اختلالات روانی در سالمندان می‌دانند.
وی با بیان اینکه مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد که تغذیه مناسب می‌تواند عملکرد شناختی سالمندان را بهبود بخشد، می‌افزاید: مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین D با کاهش خطر ابتلاء به زوال عقل و آلزایمر مرتبط است و تغذیه سالم باعث حفظ تمرکز، حافظه و توانایی تصمیم‌گیری می‌شود که این موارد نقش مهمی در حفظ استقلال و عزت نفس سالمندان دارد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه رژیم غذایی سالم می‌تواند به تنظیم خلق‌وخو و کاهش نوسانات احساسی کمک کند، تصریح می‌کند: مصرف بیش از حد قند و چربی‌های اشباع‌شده با افزایش تحریک‌پذیری و افسردگی مرتبط است، در حالی که رژیم‌های غذایی غنی از سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل باعث افزایش سطح سروتونین و دوپامین در مغز می‌شود و این انتقال‌دهنده‌های عصبی نقش کلیدی در احساس شادی و آرامش دارند.
تأثیر رژیم غذایی مناسب بر افزایش انرژی و انگیزه سالمندان / تغذیه سالم می‌تواند احساس کنترل، هدف‌مندی و امید به زندگی را در سالمندان تقویت کند
طاهری با اشاره به اینکه سالمندانی که تغذیه مناسبی دارند، انرژی و انگیزه بیشتری برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی خواهند داشت، ادامه می‌دهد: از دیدگاه روان‌شناسی، تعاملات اجتماعی یکی از عوامل محافظت‌کننده در برابر افسردگی و انزوای روانی است و تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود ظاهر فیزیکی، سطح انرژی و اعتماد به نفس کمک کند و تمام این موارد در افزایش تعاملات اجتماعی مؤثر است.
وی با بیان اینکه خواب کافی و با کیفیت برای سلامت روانی سالمندان حیاتی است، می‌گوید: بعضی مواد غذایی مانند تریپتوفان که در شیر و موز موجود است و منیزیم که در بادام و سبزیجات برگ‌دار وجود دارد، به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند و خواب ناکافی یا بی‌کیفیت می‌تواند منجر به اضطراب، تحریک‌پذیری و کاهش توانایی مقابله با استرس شود و تغذیه مناسب به تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن کمک می‌کند و آرامش روانی را افزایش می‌دهد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه از دیدگاه روان‌شناسی مثبت‌گرا، تغذیه سالم می‌تواند حس کنترل، هدف‌مندی و امید به زندگی را در سالمندان تقویت کند، اضافه می‌کند: وقتی فرد سالمند احساس کند که با انتخاب‌های غذایی می‌تواند بر سلامت خود تأثیر بگذارد، احساس ارزشمندی و رضایت بیشتری تجربه می‌کند که این حس کنترل درونی یکی از عوامل مهم در کاهش اضطراب و افزایش کیفیت زندگی روانی است.
رژیم غذایی مناسب برای سالمندان باید متعادل، متنوع و متناسب با نیازهای خاص این گروه سنی باشد و مصرف روزانه میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب مانند ماهی، مرغ و حبوبات، لبنیات کم‌چرب و چربی‌های مفید مانند روغن زیتون و آووکادو توصیه می‌شود، همچنین کاهش مصرف نمک، قندهای ساده و چربی‌های اشباع‌شده برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا ضروری است، نوشیدن آب کافی و پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین و گازدار نیز اهمیت دارد و توجه به نیازهای خاص مانند کنترل قند خون، سلامت استخوان‌ها و عملکرد مغز باید در طراحی رژیم غذایی سالمندان لحاظ شود.
خواب یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت روانی و جسمی سالمندان است و بسیاری از سالمندان با مشکلاتی مانند بی‌خوابی، خواب سبک یا بیدار شدن‌های مکرر در طول شب مواجه هستند، اما در این بین، تغذیه می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت خواب ایفا کند؛ مصرف مواد غذایی حاوی تریپتوفان مانند شیر، موز و بادام و مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم می‌تواند به آرام‌سازی سیستم عصبی و تنظیم ریتم خواب کمک کند و خواب کافی باعث کاهش اضطراب، بهبود خلق‌وخو و افزایش توانایی ذهنی در سالمندان می‌شود و تغذیه مناسب این فرایند را تسهیل می‌کند.
سالمندانی که تغذیه مناسبی دارند، به طور معمول از انرژی و انگیزه بیشتری برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی برخوردار هستند، تغذیه سالم باعث بهبود ظاهر فیزیکی، افزایش سطح انرژی و تقویت اعتماد به نفس می‌شود و این عوامل موجب افزایش تعاملات اجتماعی، کاهش احساس تنهایی و بهبود سلامت روانی خواهد شد، از سوی دیگر، تغذیه نامناسب می‌تواند منجر به ضعف جسمی، خستگی و انزوا شود و شرکت در وعده‌های غذایی گروهی مانند دورهمی‌های خانوادگی یا برنامه‌های تغذیه جمعی در مراکز سالمندان، می‌تواند به تقویت روابط اجتماعی و احساس تعلق کمک کند.
به طور کلی، تغذیه سالم در دوران سالمندی نه‌تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر روانی و روحی نیز اهمیت فراوانی دارد، چراکه رژیم غذایی متعادل می‌تواند به سالمندان کمک کند تا زندگی فعال‌تر، شادتر و سالم‌تری داشته باشند و توجه به تغذیه در این دوران، سرمایه‌گذاری برای حفظ کرامت، استقلال و کیفیت زندگی سالمندان است؛ خانواده‌ها، مراقبان و متخصصان سلامت باید نقش تغذیه را در سلامت جامع سالمندان جدی بگیرند و با آموزش، حمایت و فراهم‌سازی امکانات لازم، به ارتقای سطح زندگی این گروه ارزشمند جامعه کمک کنند.
