به گزارش پردیسان آنلاین، یکم شهریور در تقویم ایران به نام شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا مزین شده است؛ دانشمندی که مرزهای علم و اندیشه را درنوردید و در تاریخ به‌عنوان فیلسوف، پزشک، ریاضی‌دان و حکیم جامع‌الاطراف شناخته شد. نام او نه‌تنها در جهان اسلام، بلکه در اروپا و شرق نیز تا سده‌ها طنین‌انداز بود و آثارش همچنان مرجع پژوهشگران است.
زندگی‌نامه و دوران شکوفایی
ابن‌سینا در سال ۳۵۹ هجری قمری (۹۸۰ میلادی) در روستای افشنه بخارا چشم به جهان گشود. پدرش عبدالله از مردم بلخ و کارمند دستگاه سامانیان و مادرش ستاره اهل بخارا بود. نبوغ او از همان کودکی آشکار شد؛ در نوجوانی قرآن و ادبیات عرب را آموخت، در منطق و ریاضیات تبحر یافت و با آثار افلاطون و ارسطو انس گرفت.
او در شانزده سالگی وارد طبابت شد و در مدت کوتاهی چنان مهارتی به دست آورد که پزشک دربار سامانیان شد. نبوغ پزشکی او سبب شد امیر بخارا را از بیماری خطرناکی نجات دهد. پس از سقوط سامانیان، ابن‌سینا به ری، گرگان، همدان و اصفهان سفر کرد و همزمان با مسئولیت‌های سیاسی و وزارت، به تألیف و تدریس پرداخت. وی در سال ۴۲۸ هجری قمری (۱۰۳۷ میلادی) در همدان درگذشت و آرامگاهش در این شهر امروز یکی از نمادهای فرهنگی ایران است.
فیلسوفی که نظام فکری آفرید
بوعلی‌سینا در فلسفه ادامه‌دهنده سنت مشایی بود، اما با تلفیق اندیشه‌های ارسطویی و مبانی اسلامی، نظام فلسفی مستقلی ایجاد کرد. نظریه‌های او درباره وجود و ماهیت، واجب‌الوجود، نفس و عقل فعال تا امروز در فلسفه اسلامی مورد توجه است. کتاب‌های الشفاء و الاشارات و التنبیهات از مهم‌ترین آثار فلسفی اوست که قرن‌ها در حوزه‌های اسلامی و سپس در دانشگاه‌های اروپایی تدریس می‌شد.
پزشکی که جهانی شد
بیشترین شهرت ابن‌سینا در جهان به سبب دانش پزشکی اوست. کتاب پنج‌جلدی قانون در طب بزرگ‌ترین دایرةالمعارف پزشکی قرون وسطی بود و تا قرن هفدهم میلادی در اروپا تدریس می‌شد. او در این اثر مبانی نظری طب، داروشناسی، بیماری‌ها و درمان‌های مختلف را بررسی کرد و با نگاهی تجربی و نظام‌مند، پزشکی را از قالب سنتی به مرحله‌ای علمی‌تر رساند.
گام‌های استوار در ریاضیات و نجوم
ابن‌سینا در ریاضیات به مباحثی چون جبر، هندسه و حساب پرداخت و در نجوم دیدگاه‌هایی درباره حرکت سیارات، پدیده‌های آسمانی و کرویت زمین مطرح کرد. هرچند برخی نظریات او بعدها اصلاح شد، اما تلاش‌هایش در انتقال دانش یونانی و اسلامی به غرب نقشی بنیادین داشت.
پژوهش در علوم طبیعی
در طبیعیات، ابن‌سینا به بررسی عناصر، کانی‌ها، گیاهان و جانوران پرداخت. او همچنین در مباحث مربوط به نفس و روان‌شناسی پیشرو بود و نظریاتی درباره ادراک، قوای نفسانی و ارتباط جسم و روح ارائه کرد که هنوز الهام‌بخش مطالعات فلسفه ذهن است.
آثار ماندگار
از بوعلی‌سینا حدود ۲۴۰ اثر باقی مانده که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: قانون در طب؛ مرجع اصلی پزشکی تا سده‌ها. الشفاء؛ دایرةالمعارف فلسفی و علمی در چهار بخش منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات. النجاة؛ خلاصه‌ای از مباحث شفا. الاشارات و التنبیهات؛ یکی از مهم‌ترین متون فلسفه اسلامی. رسالات متنوع در موسیقی، نجوم، هندسه و روان‌شناسی.
بوعلی‌سینا الگویی از دانشمند جامع در تاریخ علم است. او توانست میان فلسفه و تجربه، عقل و معنویت، و دانش و اخلاق پلی برقرار کند. بزرگداشت او یادآور این حقیقت است که تمدن اسلامی سهمی بنیادین در شکل‌گیری دانش بشری داشته و اندیشه‌های چنین حکیمی می‌تواند همچنان الهام‌بخش آینده باشد.
