مواد شوینده و ضدعفونی کننده حاوی ترکیبات شیمیایی است و استفاده از این مواد همواره با مضراتی همراه است که مشکلات پوستی و تنفسی شایعترین عوارض استفاده از این مواد است.
در این میان استفاده نادرست از این مواد و ترکیب چند ماده شیمیایی و شوینده منجر به آزادشدن کلر و ترکیبات شیمیایی می‌شود که عوارض مرگبار به همراه دارد.
وجود ۹ دسته ماده شیمیایی قابل اشتعال
مدرس ایمنی و مواد شیمیایی خطرناک سازمان آتش‌نشانی مشهد در خصوص نحوه استفاده از مواد شیمیایی و عوارض استفاده نادرست از این مواد به خبرنگار پردیسان نوین گفت: بیش از ۹ دسته انواع مواد قابل اشتعال وجود دارد که در صورت وقوع حریق، هر یک باید به نحو خاص اطفا شود و ترکیب بسیاری از این مواد با آب وضعیت را بدتر می‌کند.
آتشیار دوم سید امیر استانستی افزود: در شهر مشهد اولین تیم عملیات شیمیایی آتش نشانی در سال ۹۰ راه‌اندازی شد و علاوه بر انجام عملیات مربوط به حوادث ناشی از استفاده مواد شیمیایی، آموزش‌های لازم نیز برای ارتقای سطح دانش شهروندان در زمینه استفاده درست از این مواد در فرهنگسراهای سطح شهر ارائه می‌شود.
وی ادامه داد: شهروندان هنگام استفاده از مواد شوینده و مواد ضدعفونی‌کننده باید طبق دستورالعمل درج شده روی بطری و شیشه مواد عمل کنند و از ترکیب چند ماده با یکدیگر خودداری نمایند.
کشندگی گاز کلر
مسوول تیم عملیات ویژه مواد شیمیایی آتش نشانی مشهد با اشاره به کشندگی گاز کلر گفت: این گاز در صورت نشت بسیار کشنده است بطوریکه در جنگ جهانی یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر با گاز کلر کشته شدند.
وی افزود: مواد شوینده نظیر تیرک و وایتکس به هیچ عنوان نباید با یکدیگر ترکیب شوند، وایتکس یا آب ژاول در ترکیب خود کلر دارد و وقتی با ماده دیگری ترکیب می‌شود، کلر آن آزاد و به صورت بخار از سطح مایع بلند و پخش می‌شود.
استانستی ادامه داد: کلر به ریه آسیب می‌رساند و منجر به سوخته شدن مجاری تنفسی و حتی در موارد حاد خفگی می‌شود به طوریکه حدود ۲ سال قبل در ایام خانه تکانی ۱۹۸ نفر در مشهد به دلیل ترکیب مواد و استنشاق گاز کلر مصدوم شدند و ۹ نفر نیز جان خود را از دست دادند.
وی گفت: کلر هنگامی که با رطوبت ترکیب می‌شود، حالت اسیدی در مجاری تنفسی و همچنین روی پوست ایجاد می‌کند.
مسوول تیم عملیات ویژه مواد شیمیایی آتش نشانی مشهد افزود: در مجموع از بهار سال ۹۵ تا آبان سال ۹۸ در مشهد ۱۶۷ شهروند و ۱۲ آتش‌نشان با مواد شیمیایی مصدوم شدند و ۷ نفر نیز جان خود را از دست دادند.
نکات ضروری
وی در خصوص نحوه امدادرسانی به مصدوم با گاز کلر نیز اظهار داشت: مصدوم را باید به سرعت به فضای باز منتقل و دکمه لباس وی را باز کنید.
استانستی گفت: اگر مصدوم هنوز هوشیار است مقداری شیر سرد یا چای سرد به او بخورانید اما اگر بی‌هوش بود بدون خوراندن هیچ نوع مایعاتی، فرد را باید به سرعت به مراکز درمانی منتقل کنید.
وی افزود: همچنین هنگام استفاده از مواد شوینده باید تهویه محیط روشن باشد و فرد استفاده کننده هر ۱۰ دقیقه یکبار از فضا خارج شود، همچنین استفاده از دستکش حین استفاده از این مواد ضروری است.
مسوول تیم عملیات ویژه مواد شیمیایی آتش نشانی مشهد ادامه داد: مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده باید از دسترس کودکان دور نگه‌داشته شود، کودکان از روی کنجکاوی یا به اشتباه ممکن است این مواد را بنوشند که این اتفاق باعث سوختگی سیستم ریوی، گوارشی و حتی مرگ می‌شود.
اشتعالزایی الکل
وی در خصوص استفاده از الکل نیز هشدار داد و گفت: الکل تحت شرایط خاص خاصیت اشتعالزایی پیدا می‌کند لذا قبل از استفاده از الکل باید با روش‌های صحیح استفاده از آن آشنا بود.
استانستی افزود: با تابش نور خورشید به الکل یا رسیدن جرقه به آن آتش سوزی و انفجار رخ می‌دهد لذا هنگام ضدعفونی کردن خودرو با الکل باید درب و پنجره خودرو باز باشد تا بخار الکل داخل خودرو جمع نشود.
وی ادامه داد: الکل به خودی خود قابل اشتعال نیست اما تحت شرایط خاص و قرار گرفتن در معرض نورخورشید یا حرارت زیاد قابلیت انفجار و آتش سوزی دارد.
مسوول تیم عملیات شیمیایی سازمان آتش‌نشانی مشهد گفت: به هیچ عنوان نباید ظرف الکل را روی صندلی یا داشبورد خودرو قرار داد زیرا با تابش خورشید و انجام عمل ذره‌بینی، آتش‌سوزی رخ می‌دهد، در محیط خانه نیز مواد حاوی الکل باید از حرارت دور نگه داشته شود.
تفاوت بین اتانول و متانول
وی در ادامه در خصوص تفاوت اتانول و متانول نیز افزود: اتانول و متانول تفاوت‌های بسیار با یکدیگر دارند و اشتباه گرفتن این دو به جای یکدیگر عوارض مرگبار در پی دارد.
استانستی ادامه داد: اتانول یا الکل اتیلیک ترکیب شیمیایی با بوی خاص و خاصیت آتش‌گیری است، این الکل همان ماده‌ای است که در نوشیدنی‌های الکلی با درصدهای مختلف پیدا می‌شود و در صنایع مختلف کاربرد فراوان دارد.
وی گفت: اتانول به دلیل نقطه انجماد پایین در صنعت ضدیخ‌سازی استفاده می‌شود، حلال بسیار خوبی است و در صنعت عطرسازی، رنگسازی و غیره نیز استفاده میگردد، محلول ۷۰ تا ۸۵ درصد آن نیز به عنوان محلول ضدعفونی‌کننده کاربرد دارد.
مسوول تیم عملیات شیمیایی سازمان آتش‌نشانی مشهد افزود: اتانول با تغییر دادن پروتئین و حل کردن چربی، میکرو ارگانیسم‌های آن‌ها را از بین می‌برد که این عمل فقط در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها و قارچ‌ها مؤثر است.
وی ادامه داد: متانول در مقابل به صورت محدود به عنوان سوخت در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی استفاده می‌شود، متانول اثرات مخربی بر روی سیستم بینایی دارد و از راه پوست جذب می‌شود.
استانستی گفت: متانول فوق‌العاده قابل احتراق بوده، اما در دمای محیط آتش نمی‌گیرد، متانول ماده‌ای سمی است و نوشیدن آن موجب نابینایی و حتی مرگ می‌شود، هنگام استفاده از متانول باید از ماسک و دستکش استفاده کرد، چون از طریق تنفس و پوست و آشامیدن نیز می‌تواند جذب شود.
وی افزود: متانول در بین الکل ها، ضعیف‌ترین خاصیت میکروب کشی را دارد، لذا به ندرت بدین منظور استفاده می‌شود، همچنین متانول از طریق پوست، دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی می‌تواند جذب شود و در بدن انسان به متابولیت‌های سمی تبدیل شود.
این مسوول ایمنی ادامه داد: متانول نه تنها به شدت سمی است بلکه کمترین خاصیت ضدعفونی را بین الکل‌ها دارد که می‌تواند سبب بروز عوارضی همچون التهاب پوست، آسیب چشمی از جمله کوری، نارسایی کلیه، کما و مرگ شود.
وی گفت: مسمومیت، اغلب به دلیل مصرف تصادفی محصولات حاوی متانول رخ می‌دهد یا زمانی که آن را به عنوان یک جایگزین اتانول به صورت غلط مصرف کنند ایجاد می‌شود لذا متانول را نباید برای ضدعفونی سطوح استفاده کرد.
استانستی افزود: مردم به دلیل هراسی که از ابتلا به ویروس کرونا پیدا کرده‌اند، برای شستشوی دست‌ها وسواس به خرج می‌دهند و گاهی از الکل سفید یا همان اتانول استفاده می‌کنند در حالی که صابون‌های معمولی و شوینده‌هایی که در گذشته هم استفاده می‌شد، می‌تواند تا حد زیاد به پیشگیری از شیوع کرونا کمک کند.
مسمومیت ۴۸ نفر در مشهد
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین از مسمومیت ۴۸ نفر در مشهد از اول اسفند پارسال تا نیمه فرودین ماه امسال بر اثر مصرف الکل تقلبی و دست ساز خبر داد و گفت: این افراد در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد بستری شدند.
دکتر حمیدرضا رحیمی افزود: این تعداد مربوط به شهرستان‌های زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که سه نفر آنان به دلیل شدت عوارض جان خود را از دست دادند.
وی ادامه داد: برخی با این تصور غلط که مصرف الکل آنان را در برابر ویروس کرونا محافظت می‌کند، مبادرت به خوردن الکل می‌نمایند در حالی که خوردن الکل به هیچ عنوان در درمان کرونا تاثیری ندارد.
رحیمی گفت: افرادی که با علائم مسمومیت با الکل مراجعه می‌کنند یا اختلال هوشیاری دارند یا دچار تشنج، بی‌قراری و اختلال کارکرد کلیه‌ها هستند که در نهایت دچار مرگ مغزی یا نارسایی چند عضو بدن می‌شوند.
بر اساس آخرین آمار رسمی تا ۳۰ اردیبهشت ۱۲۴ هزار و ۶۰۳ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به هفت هزار و ۱۱۹ نفر رسیده است.
