بازی‌های رایانه‌ای نشان فیروزه‌ای می‌گیرند

در نشست چالش‌های پیش روی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به موضوع ارائه نشان فیروزه‌ای به بازی‌ها به عنوان یکی از اقدامات بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در معاونت نظارت و هدایت فرهنگی پرداخته شد.

پردیسان آنلاین، گروه فرهنگ و اندیشه – زینب رازدشت: بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای به لحاظ تأثیرگذاری خود در زمینه فرهنگ‌سازی، رشد و تکوین شخصیت فرهنگی و علمی و ایفای نقش‌های آموزشی و کمک آموزشی و همچنین پر کردن بخشی از اوقات فراغت گروه‌های سنی مختلف جامعه از جایگاه ویژه‌ای و مهمی برخوردار هستند.

بنا به اهمیت مزبور، توجه بیش از پیش به برنامه‌ریزی برای تولید محصولات فرهنگی جدید (همچون بازی‌های رایانه‌ای مناسب) و اهتمام ویژه به امر نخبگان جهت شناسایی و ساماندهی آنان به منظور بهره‌گیری بهتر از این قشر ممتاز از ضرورت بالایی برخوردار است. بر اساس این ضرورت، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای برنامه‌ریزی و حمایت از فعالیت‌های مرتبط در تمامی زمینه‌های فرهنگی، هنری و فنی صنعت بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای، اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

از این رو معاونت نظارت و هدایت فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در این راستا برنامه‌های مختلفی را برای سال ۱۴۰۱ پیش روی خود قرار داده است.

به همین منظور میزگردی با عنوان برنامه‌های ۱۴۰۱ معاونت نظارت و هدایت فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و چالش‌های پیش رو، با حضور دکتر محمدصادق افراسیابی؛ عضو هیئت مدیره و سرپرست معاونت نظارت و هدایت فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به همراه رضا احمدی مدیر نظام رده بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای، رضا رسولی مدیر ستاد ساماندهی بازار بازی‌های رایانه‌ای و میثم قمیشیان مدیر اداره بررسی و هدایت فرهنگی در سالن اجتماعات پردیسان آنلاین برگزار شد.

مشروح گزارش این نشست را در ادامه می‌خوانید.

*چه برنامه‌ای در معاونت نظارت و هدایت فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای سال ۱۴۰۱ دارید؟

افراسیابی: یکی از مهم‌ترین مسأله های ما در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای قانون بودجه ۱۴۰۱ است. اگر اجازه دهید به تاریخچه این موضوع اشاره کنم. در سال ۱۳۹۴ در سند سیاست‌های ملی بازی‌های رایانه‌ای شورای فضای مجازی موضوع اخذ عوارض از بازی‌های رایانه‌ای خارجی با هدف حمایت از بازی‌های بومی به تصویب رسید. در آن سند گفته شده است که برای بازی‌های خارجی عوارض درنظر گرفته شود و از بازی‌های بومی حمایت شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اقتصاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت ارتباطات مسئولیت اجرا دارند.

در سال ۱۳۹۷ آئین نامه اجرایی برای اخذ عوارض در مرکز ملی فضای مجازی تصویب و ابلاغ شد که تا کنون در سال ۱۴۰۱ سپری می‌کنیم، اجرایی نشده است. ما برای اجرایی شدن این قانون راهکارهایی پیشنهاد داده ایم اما متأسفانه هنوزاجرایی نشده است.

*چه راهکارهایی برای اجرای این قانون پیشنهاد داده اید؟

افراسیابی: بخشی از این ماجرا به حوزه بازی‌ها و سکوهای خارجی مربوط می‌شود. معتقدیم گیمری که از توییچ استفاده می‌کند، قطعاً به لحاظ اقتصادی قشر ضعیف جامعه به شمار نمی‌رود؛ چراکه از دستگاه‌هایی که استفاده می‌کند، گران قیمت است. برای مثال دستگاه کنسول، وب کم، صندلی مخصوص … جزو ابزارهای گران قیمت هستند.

اگر بر روی اینترنت مصرفی استفاده کنندگان توییچ و سامانه‌ها و سکوهای مشابه خارجی ۱۰ ٪ تعرفه ترجیحی بیشتر لحاظ شود و مجموعاً اپراتورها از این اشخاص برای استفاده از اینترنت ۱۱۰ ٪ تعرفه لحاظ کنند و هزینه ۱۰ ٪ اضافه را برای حمایت از بازی‌های بومی هزینه کنند، به نظر می‌رسد این راهکار هم به نفع سامانه‌ها و سکوهای داخلی است و هم به نفع حمایت از بازی‌های بومی.

علاوه بر این راهکار، راهکارهای دیگری نیز وجود دارد که لازم است رسانه‌ها از سازمان امور مالیاتی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای تحقق قانون بودجه سال ۱۴۰۱، یک نهضت قوی مطالبه گری ایجاد کنند.

احمدی: بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در مقطعی و پیش از قانونی شدن اخذ عوارض بنیاد، برای حمایت از بازی‌های داخلی، پیشنهاد ارائه هولوگرام حمایتی را ارائه کرد. یعنی ارائه هولوگرام برای بازی‌های خارجی.

بر این اساس اگر ناشری از بازی ایرانی حمایت می‌کرد، آن مبلغی که برای هولوگرام پرداخت می‌شد، عدد کمتری بود؛ درواقع آن ناشر از بازی ایرانی حمایت می‌کرد و از آنسو با مبالغ کمتری هولوگرام برای فروش بازی‌های خارجی دریافت می‌کرد؛ همین امردر آن مقطع سبب شد تا تولید بازی‌های ایرانی با حمایت مناسب و سرعت بیشتری انجام شود.

در آن مقطع بازی‌ها به ویژه بازی‌های کامپیوتری( PC ) نیاز به سرمایه بزرگ‌تری داشتند که به همین روش مورد حمایت بیشتری قرار می‌گرفتند و خود ناشر با توجه به تیراژ بالایی که توزیع بازی‌های خارجی داشت، برایشان به صرفه بود. به همین دلیل آنها بیشتر تمایل داشتند تا از بازی ایرانی حمایت کنند و از آنسو بازی‌های خارجی حمایت بهتری و با تیراژ بیشتری توزیع می‌شد.

* هم اکنون بنیاد ملی بازی‌های در بخش اسرا، همه بازی‌های خارجی را مورد رده بندی سنی قرار می‌دهد؟

افراسیابی: بنیاد به عنوان یک نهاد تخصصی، اکثر بازی‌های خارجی که وارد بازار می‌شود و مورد استقبال قرار می‌گیرد را مورد رده بندی سنی قرار می‌دهد. اکثر بازی‌های خارجی با اعلام اصلاحات و ویرایش لازم توسط ناشر داخلی عرضه می‌شود.

*آیا بازی‌های آرکید هم مورد رده بندی سنی قرار گرفته می‌شود؟

احمدی: از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغیه‌ای دریافت کرده ایم مبنی بر اینکه کسانی که می‌خواهند دستگاه بازی‌های آرکید را وارد شهربازی‌ها کنند، حتماً باید عنوان بازی و یا فیلم بازی را برای مان ارسال کنند تا ما بررسی مقدماتی آن را انجام دهیم. یکی از مشکلاتی که در گذشته ایجاد شده بود، به دلیل نداشتن ابلاغیه بود، به همین دلیل بسیاری از بازی‌ها بدون نظارت وارد شهربازی‌ها و بازی سراها می‌شد.

رسولی: بله کاملاً درست است. این ابلاغیه از سال گذشته به شهربازی‌ها و بازی سرا ارائه شد.

*این ابلاغیه برای دستگاه‌های آرکید بود یا فقط محتوا؟

رسولی: ابلاغیه برای دستگاه نیست، تنها برای پخش و محتواست که باید از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مجوز گرفته شود.

متأسفانه امروز آنقدر واژه صیانت نابه جا به کار برده شده است که به آن حمله می‌شود؛ بنابراین چندان پسندیده نیست که از این واژه استفاده کنیم. همچنین شعار اصلی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای حمایت از بازی سازان و صیانت از کاربران است که البته ما با احتیاط این واژه را به کار می بریم تا کسی به ما حمله نکند.

بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به تنهایی وظیفه نظارتی و کنترلی خود را در گستره صنعت گیم یا بازی‌های رایانه‌ای به انجام می‌رساند و تأکید من از دست تنها بودن بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای این است که ما در روزگاری به سر می بریم که موضوعات تک ساعتی نیست که من دستگاه حاکمیتی و سازمان دولتی وظیفه نظارتی انجام دهم و رسانه و منظومه رسانه نسبت به این ماجرا بی تفاوت باشد؛ اما از آن سو می بنیم که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای وظیفه نظارتی انجام می‌دهد و کسانی که منافع شخصی شأن به خطر می‌افتد و اقتصاد و موضوعات بازار برای شأن اهمیت دارد و به محتوا و ارزش‌های اخلاقی و قوانین جاری کشور اهمیتی نمی‌دهند، با هر اعمال نظری که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌کند، هجمه رسانه‌ای علیه بنیاد می‌آید و حتی برخی از خبرگزاری‌های همسو و عمومی هم حمایت نمی‌کنند و بحث مطالبه گری را ندارند.

بسیاری از خانواده‌ها به ویژه والدین متوجه اتفاقاتی می‌شوند که برای فرزندان شأن در بازی رخ می‌دهد، اما در واقعیت نمی‌دانند که ریشه این اتفاقات چیست.
گاهی فرزندان شأن پرخاشگر و گوشه گیر می‌شوند؛ گاهی نمرات درسی شأن و تعهدشان به درس و مدرسه افت می‌کند. همه این موارد ناشی از مصرف بازی‌های نامناسب است

ستاد ساماندهی بر بازار بازی‌های رایانه‌ای، وظیفه نظارت بر کنترل بازار را از دو منظر دارد. اول آنکه این نظارت در فضای مجازی اعم از فروشگاه‌های موبایلی، سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و فضای حقیقی و فیزیکی در بازار است که می‌توان به بازیسرا، بازیگاه، مغازه و فروشگاه‌ها ر سراسر کشوراشاره کرد. این نظارت همراه با شعار نظارت تعاملی و وظیفه سازمانی است. در آنجا نظارت ما آمیخته با تعامل است، یعنی ابتدا تذکر می‌دهیم.

*آماری از تخلفات برای مان ارائه کنید؟

افراسیابی: سال گذشته بزرگترین محموله بازی‌های غیرمجازی را کشف کردیم.

رسولی: سال گذشته بزرگترین کشف تاریخ صنعت گیم بازی رایانه‌ای در گستره فضای فیزیکی اتفاق افتاد؛ ما با کشف انباری در حوالی میدان شوش تهران بیش از ۳۲۰ هزار حلقه سی دی بازی غیرمجاز که عمدتاً مستهجن و غیراخلاقی بودند که این مستهجن، سطحی بالاتر از مبتذل بودن است، با همکاری پلیس امنیت اخلاقی تهران- دادسرای ناحیه ۳۸ امنیت اخلاقی و بیش از ۵۰ عملیات نظارت بازرسی در سطح شهر تهران اتفاق افتاد که از فروشگاه‌های مختلف اقلام، سی دی بازی غیرمجاز کشف شد.

همچنین ما در اداره هدایت فرهنگی مرکز تماس داریم. درواقع اصل فعالیت‌های مان بر تعاملات و اطلاع رسانی است که برای دریافت مجوز کجا مراجعه کنند. در گام بعدی اعلام نظارت در سایت قانونی انجام می‌دهیم.

ما برای اینکه اقدامات نظارتی به شکلی سامان یافته باشد، از سال ۹۸ شبکه ملی نظارت را در معاونت نظارت و هدایت فرهنگی انجام دادیم. این شبکه ملی نظارت به صورت گسترده با حضور کارشناسان فرهنگی و بازرسان شکل گرفت و استان‌ها با تعیین نماینده‌های استانی این شبکه شکل سازمان یافته‌ای به خود گرفت و با دستگاه‌های مختلف ارتباط برقرار کردند و کار نظارتی را انجام دادند.

نظارت ما تنها به موضوعات فرهنگی ختم نمی‌شود بلکه اصل این است که محصولات آلوده و آغشته ای که ذهن و جان و مخاطب را مخدوش کند و به جای آنکه به او انرژی، امید و حس خوب زندگی هدیه کند، او را در خمیدگی، فساد و بطالت و خشونت غرق می‌کند. درواقع ما تنها به دنبال این نیستیم که اتفاق بدی نیفتد گرچه آن موضوع هم اصل است اما در کنارش ما به اقتصاد بازار توجه می‌کنیم و با جلویگیری از ورود محصولات غیرمجاز که مبتذل و غیراخلاقی است، تلاش می‌کنیم تا تولیدکننده و توزیع کننده داخلی بتواند اقتصادش سرپا بماند و فروش محصولات فرهنگی داشته باشد.

فرآیند نظارتی ما دووجهی است و همزمان هم محتوای فرهنگی را نظارت کنیم تا پاکیزکی محصولات میان جامعه رواج یابد و به اقتصاد فرهنگ کمک کنیم تا تولیدکننده داخلی عرصه صنعت بازی‌های رایانه‌ای بتواند سرپا بماند و به عنوان یک ایرانی مولد محصولات خود را به خوبی عرضه کند.

* تخلفاتی از بازی‌های آرکید شهربازی‌ها به شما رسیده است؟

افراسیابی: امسال یکی از برنامه‌های ۱۴۰۱ ما نظارت بر بازی‌های آرکید است که در برنامه آورده ایم. ما در این خصوص بازدیدهای مستمر خواهیم داشت از شهربازی‌ها، بازی سراها و مؤسساتی که در حوزه بازی فعالیت می‌کنند. همه این موارد به تناوب جزو برنامه‌های مان به شمار می‌رود. همچنین در بخش دیگری از فعالیت‌های نظارتی مان، سفرهای استانی داریم که طی آن سفرها نظارت بر عملکرد استان‌ها در حوزه صنعت گیم خواهیم داشت.

در هر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانی، نیروی متخصص نظارتی از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مستقر است و روزانه با هماهنگی اداره کل، به رصد و نظارت در بازی سرا، شهربازی‌ها و مؤسسات بازی می‌پردازند و در صورت مشاهده تخلف اقدام قضائی لازم انجام خواهد شد.

*آقای افراسیابی به برنامه‌های ۱۴۰۱ اشاره کردید. به دیگر برنامه‌های امسال اشاره می‌کنید؟

افراسیابی: در برنامه ۱۴۰۱ در چند حوزه اقدامات را پیش می بریم. شورای رده بندی سنی با قدرت بیشتری برگزار می‌شود و در کنارش شورای فقهی بازی‌های رایانه‌ای را ایجاد کرده ایم که این شورا مسائل فقهی در بازی‌ها را پاسخگوست.

یکی دیگر از اقدامات مان به روز رسانی سایت «چه بازی» است؛ خانواده‌ها در این سایت می‌توانند علاوه بر آشنایی با رده بندی سنی بازی‌ها، از محتوای آن هم آگاهی داشته باشند. در این سایت مشخص می‌شود که بازی مورد نظر چه مسائل مثبت و منفی را مدنظر قرار داده است.

همچنین قرار بر این است در سال ۱۴۰۱ شاخص‌های ایجابی را برای بازی‌ها طراحی کنیم و صرفاً بازی‌ها دارای رده بندی سنی نباشند، بلکه نشان فیروزه‌ای برای شأن تعیین کنیم. خانواده‌ها به واسطه نشان فیروزه‌ای می‌توانند از محتویات کل بازی آگاهی داشته باشند و بدانند که کدام بازی به پرورش خلاقیت کودک کمک می‌کند و کدام بازی می‌تواند جنبه آموزشی داشته باشد.

*موضوع تمدن اسلامی – ایرانی یکی از موضوعات مهم است. برای تحقق این موضوع در صنعت گیم چه اقداماتی انجام خواهید داد؟

افراسیابی: دقیقاً همین است؛ ما یکی از مقولاتی که بر روی آن تأکید داریم و باید آن را در برنامه ۱۴۰۱ دنبال کنیم، موضوع بازی‌های تمدن ساز متناسب با تمدن اسلامی ایرانی است. بازی‌هایی که در این حوزه باشد را باید شناسایی کنیم و آن را مورد حمایت قرار دهیم تا تولید چنین بازی‌هایی ترویج شود.

چنین بازی‌هایی می‌تواند به یک ایرانی کمک کند تا هویت ایرانی – اسلامی خود را دنبال کند. این موضوع حتماً در دستور کارمان قرار دارد و در این رابطه قرار است با وزارت آموزش و پرورش گفت و گوهایی داشته باشیم تا معلمان به واسطه این بازی‌ها به تدریس دروسی همچون تاریخ بپردازیم تا برای دانش آموزان جذاب باشد. این پیشنهادات را داریم و در دستور کارمان قرار خواهیم داد.

*در بحث نظارت مشکل قانونی برای بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای وجود ندارد؟

افراسیابی: بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای کار خودش را انجام می‌دهد و تذکرات روزانه را در دستور کار خود قرار دارد، اما باید آن مارکت هایی که در فضای مجازی به عرضه بازی‌ها می‌پردازد، باید احساس کنند که مطالبه گری از آنها وجود دارد. مطالبه گری عمومی باید شکل بگیرد. بازی خارجی که رده بندی سنی نشده است، مشکلات بسیاری دارد و زمانی که مارکت ها این بازی مشکل دار خارجی را عرضه می‌کنند، قطعاً روی ذهن، روان و سبک زندگی کودکان و نوجوانان اثر منفی و مخرب می‌گذارد.

ما از رسانه‌ها می‌خواهیم که این مطالبه گری را داشته باشند و هر زمان دیدند یک مارکت (فروشگاه مجازی عرضه بازی)، بازی نامناسبی عرضه کرد با قدرت در این خصوص افشاگری کنند. در حکمرانی نوین سامانه‌ها و سکوهای پرمخاطب نقش دارند. اگر در مقطعی رسانه‌ها تنها از دولت مطالبه گری می‌کردند، امروز لازم است رسانه‌ها از سامانه‌ها و سکوهای پرمخاطب مطالبه گری کنند چون این سامانه‌ها و سکوها دارای قدرت و اطلاعات هستند و حتی قدرت اقتصادی بسیاری در اختیار دارند. اگر این مطالبه گری رخ ندهد، ممکن است مسیری در پیش داشته باشیم که به صلاح جامعه نباشد؛ بنابراین ما نیاز داریم رسانه‌ها در فضای مطالبه گری از سامانه‌ها و سکوها ایفای نقش کنند.

امروز در فضای جامعه شبکه ای که ما زندگی می‌کنیم، طبعاً نوع مطالبه گری بر دستگاه‌ها تأثیر می‌گذارد؛ اگر این مطالبه گری به شکل مناسب دنبال شود این فضا فراهم می‌شود تا بتوانیم فضای مجازی سالم، مفید و ایمن را محقق کنیم.

باید فضای لازم را در افکار عمومی برای تحقق فضای مجازی سالم، مفید و ایمن فراهم کنیم که این کار یعنی ایجاد فضای مناسب در افکار عمومی، همان جهاد تبیین است و اگر جهاد تبیین به درستی دنبال شود، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به راحتی می‌تواند وظیفه قانونی خود را انجام دهد و از ظرفیت دستگاه‌های نظارتی کمک بگیرد.

ما برای آنکه شاهد هیچ مصداق تخلف مجرمانه نباشیم، نیازمند کمک هستیم. به کمک مردم و رسانه‌ها نیاز داریم. از مردم می‌خواهیم تخلفات را گزارش کنند و از رسانه‌ها می‌خواهیم نهضت مطالبه گری از سامانه‌ها و سکوهای داخلی را با شدت دنبال کنند.

البته برای شکوفایی صنعت بازی‌های رایانه‌ای علاوه بر نظارت نیازمند حمایت جدی دولت هم هستیم. امروز صنعت گیم برای بسیاری از کشورها همچون ترکیه، عربستان، دبی و فنلاند بسیار اهمیت دارد و این صنایع به عنوان صنایع خلاق مور حمایت قرار می‌گیرد. نگاه آنها به صنعت گیم درآمدزایی است، درحالی که ما اگر بخواهیم به این سطح دست یابیم، نیازمند حمایت‌های اولیه هستیم.

هم اکنون عربستان مجموعه‌ای ایجاد کرده است که در کنار درآمد نفتی، از محل انیمیشن و بازی درآمدهای بسیاری کسب کند. همچنین هند در بحث فناوری‌های نوین و ترکیه در حوزه بازی‌ها به شدت فعال است. بسیاری از این کشورها متخصصان خود را از کشورمان جذب می‌کنند.

*متأسفانه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای حفظ بازی سازان و ممانعت از خروج آنها از کشور، کاری نمی‌کند…

افراسیابی: خیر اینطور نیست. امروز در یک حرکت عاجل و فوری باید قانون ۱۰ درصد از عوارض را عملیاتی کنیم تا این بودجه به اکوسیستم بازی‌های داخلی وارد شود و شاهد تقویت بازی سازان داخلی باشیم. در کنار این کار ما نیاز به شبکه سازی در حوزه بازی‌های رایانه‌ای داریم و یکی از برنامه‌های مان این است که فراخوانی ارائه کنیم تا کسانی که به صورت آماتور در حوزه بازی سازی استعداد دارند، شناسایی کنیم و به پرورش آنها بپردازیم. اگر ایران از بازیسازان اشباع شود، می‌توان در صنعت گیم اقدامات مؤثری انجام داد و در نهایت در آینده شاهد کاهش مشکلات و مسائل صنعت گیم خواهیم بود.

یکی از مشکلات فعلی ما مهاجرت بازیسازان است؛ ما تعداد محدودی از بازیسازان را پرورش می‌دهیم و زمانی که همین تعداد محدود به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، صنعت گیم کشور دچار مشکلات می‌شوند.

همچنین باید این موضوع را مورد آسیب شناسی قرار داد که چرا بازیسازان مهاجرت می‌کنند و زمانی که ریشه این موضوع را متوجه شدیم، مانع مهاجرت آنها شویم.

فراخوان کشف بازیسازان داخلی از طریق طراحی یک برنامه‌ای مشابه برنامه عصر جدید شبکه ۳ یا برنامه میدون، می‌تواند سبب بروز و ظهور اتفاقات جدیدی در صنعت گیم شود.

یکی دیگر از برنامه‌های مان در راستای گفتمان سازی، مطالبه گری، همکاری‌ها و توسعه همکاری‌های رسانه‌ها و رسانه‌های جمعی است و بر این مبنا قرار است جشنواره تجلی بازی‌های رایانه‌ای در رسانه‌های جمعی و رسانه‌های نوین را برگزار کنیم.

بر این اساس رسانه‌هایی که در حوزه بازی‌های رایانه، مطالبه گری و معرفی بازی‌های سالم فعال هستند، می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند.

گفتمان سازی حوزه بازی‌های رایانه‌ای و توجه به سواد بازی‌ها شاخصه‌های مهم برای معرفی آثار در جشنواره تجلی بازی‌های رایانه‌ای در رسانه‌های جمعی و رسانه‌های نوین است.

در ادامه فعالیت‌های مان مشابه این اتفاق را در حوزه نشریات دانشجویی شاهد خواهیم بود. یک رویدادی تحت عنوان جشنواره تجلی بازی‌های رایانه‌ای در نشریات دانشجویی انشا الله برگزار خواهد شد.

از آنجا که نشریات دانشجویی در دانشگاه بسیار موثراست، برگزاری این جشنواره می‌تواند در ارائه راهکارهای علمی مؤثر باشد.

*آقای افراسیابی ممکن است از دوره قبلی شما در معاونت برنامه‌ای روی زمین مانده باشد که بخواهید در این دوره اجرا کنید؟

افراسیابی: سامانه و سکویی به نام «بازی یار» در دوره قبل قرار بود انجام شود که متأسفانه انجام نشد و ما در این دوره تدارک دیدیم تا این سامانه و سکو طراحی شود.

«بازی یار» ابزاری است که به خانواده‌ها کمک می‌کند تا بر مصرف بازی‌های رایانه‌ای فرزندان شأن نظارت کنند. به نوعی به خانواده‌ها قدرت کنترل می‌دهند.

همچنین برنامه آموزش مربیان و معلمان در حوزه سواد بازی را در دستور کار داریم که باید تقویت کنیم.

برنامه «ایستگاه بازی» را در محل‌های پرتردد خواهیم داشت تا به مشاوره خانواده‌ها در حوزه بازی‌ها بپردازیم. این برنامه را در سال ۱۴۰۱ تقویت و توسعه خواهیم داد.

طراحی نظام بازی‌های حلال یکی دیگر از مهم‌ترین برنامه‌های مان است که در دستور کار قرار خواهیم داد.

یک سری جاها ممکن است که ما هنوز خلأ داشته باشیم و نمی‌توان گفت که همه مسائل حوزه بازی را امسال حل کنیم، اما تلاش مان را خواهیم کرد.

* برنامه‌های ۱۴۰۱ اداره بررسی و هدایت فرهنگی را در معاونت برای مان شرح می‌دهید؟

قمیشیان: بحث اصلی در اداره مان، بحث روش شناسی اداره بررسی و مدیریت مصرف است. ما در عرصه بازی‌ها شاهد تقابل جریان حق و باطل هستیم و امکانات کشورمان در مقابل دیگر کشورها بسیار ناچیز است.

بسیاری از خانواده‌ها به ویژه والدین متوجه اتفاقاتی می‌شوند که برای فرزندان شأن در بازی رخ می‌دهد، اما در واقعیت نمی‌دانند که ریشه این اتفاقات چیست.

گاهی فرزندان شأن پرخاشگر و گوشه گیر می‌شوند؛ گاهی نمرات درسی شأن و تعهدشان به درس و مدرسه افت می‌کند. همه این موارد ناشی از مصرف بازی‌های نامناسب است.

ما در برنامه‌های ۱۴۰۱، مدیریت مصرف را طراحی کردیم. به این معنا که در متروها، مدارس، پارک‌ها و محافل عمومی، غرفه‌هایی را با نام بازی‌های رایانه‌ای ایجاد کردیم تا افکار و ذهن مردم را به سمت این صنعت جلب کنیم و به آنها بگوییم که این صنعت سویه های فرهنگی دارد. متأسفانه بسیاری از مردم نمی‌دانند که در بازی‌ها چه سویه های فرهنگی وجود دارد.

از آنجایی که پدیده‌ای به نام شبکه‌های اجتماعی را شاهد هستیم، نمی‌توانیم چندان با آن مقابله کنیم و این درحالی است که درصدد هستیم تا از تکنولوژی برای بهبود شرایط زندگی مان استفاده کنیم. برای مثال بازی‌هایی وجود دارد که اوتیسم را درمان می‌کند. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای قرار است در برنامه ۱۴۰۱ وارد میدان شود و به سراغ سالمندان و آسایشگاه کهریزک برود و گفت وگوهایی برای تهیه بازی‌هایی داشته باشد که به درمان بیماری‌هایی همچون اوتیسم و آلزایمر کمک کند.

همچنین ارتباطی با وزارت آموزش و پرورش گرفته ایم تا به واسطه بازی‌ها، قدری از افت تحصیلی دانش آموزان بکاهیم. متأسفانه کرونا سبب عقب افتادگی سنگین تحصیلی بچه‌ها شده است. ما از بستر بازی‌های جدی و آموزشی می‌توانیم بخشی از افت تحصیلی را جبران کنیم. درواقع بخش‌هایی از دروس را می‌توان از طریق بازی به بچه‌ها یاد داد. تقویت مراکز مشاوره روانشناسی را در سطح کشور از دیگر برنامه‌های مان در سال ۱۴۰۱ به شمار می‌رود.

شما در تلویزیون اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که شبکه‌های پرطرفدار مثل شبکه دو، شبکه سه و شبکه نسیم، در حوزه بازی‌های رایانه‌ای چه اشتباهات فاحشی دارند. این شبکه‌ها در برنامه‌های ویژه حوزه بازی‌های رایانه‌ای، بازی‌های خارجی معرفی می‌کنند که جزو بازی‌های ممنوعه کشور است و حتی ناشر این بازی‌ها غیرقانونی است. حتی اگر به این برنامه‌ها درخواست معرفی بازی ارزشی مناسب دهیم، رقم‌هایی روی میز می‌گذارند که از معرفی آن پشیمان خواهیم شد

در بحث بازی‌های رایانه‌ای چه وجوه منفی (سلبی) و چه وجود ایجابی (مثبت) نیاز داریم که روانشناسان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا بر بالین حاضر شوند و بیماران را درمان می‌کنند. قرار است برای این کارشناسان دوره تخصصی در حوزه بازی بگذاریم، تا در اقصی نقاط کشوربتوانند خدمات تخصصی‌تر به مردم ارائه کنند. همچنین ما هم اکنون در مرکز مشاوره بازی، این کار را از طریق تلفن و تماس‌های تلفنی انجام می‌دهیم. آموزش مربیان و معلمان مدارس در راستای افزایش سواد بازی‌های رایانه‌ای در دستورکارمان قرار دارد.

اقدام دیگرمان شاخص سازی در خصوص ایجابیات بازی‌ها بود. ما زمانی که صحبت از بازی‌ها می‌کنیم، نوعاً مسائل منفی بازی‌ها مدنظرقرار می‌گیرد؛ بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با تعیین شاخص‌ها در بازی‌ها این اطلاع رسانی و آگاهی بخشی را به خانواده‌ها می‌دهد که بازی که فرزندش آن را بازی می‌کند، دارای چه شاخص‌ها و چه ویژگی‌های است.

چند وقت پیش با نهاد کتابخانه های عمومی اقدام مشترکی را در زمینه کتابخوانی انجام داده ایم که امیداریم در آینده شاهد نتایج مثبت آن باشیم. همچنین استخراج خروجی علمی از تماس‌های مرکز مشاوره در دستورالعمل مان برای امسال قرار دارد. هم اکنون نزدیک به یکسال و نیم است که از مردم تماس تلفنی داریم و مردم با ما صحبت می‌کنند. همین صحبت‌های مردمی جامعه آماری نسبتاً جامعی را نشان می‌دهد که مسائل بازی‌ها در کشور چیست و مسائل تربیتی در کشور حول چه مسائلی می چرخد.

همه این مسائل را تبدیل به پژوهش و کتاب می‌کنیم تا در نهایت در اختیار مربیان، روانشناسان و معلمان آموزشی قرار دهیم. بخشی از افزایش سواد عمومی بازی و سواد تخصصی بازی در همین مورد رخ می‌دهد.

یکی از خبرگزاری‌های معروف در سال گذشته بازی غیراخلاقی جی تی ای GTA را معرفی و لینک فروش آن را گذاشته بود. ما طی نامه‌ای به آنها تذکر دادیم. این خبرگزاری مخاطبان بسیاری داشت که عمده مخاطبانش جوان بودند

*مهم‌ترین اقداماتی که در بخش رده بندی سنی قرار است انجام دهید، چه مواردی است؟
احمدی: نظام رده بندی سنی بازی‌ها با عنوان اسرا شناخته شده است؛ ما از سال ۸۷ به بررسی و ارزیابی محتوایی بازی‌ها و تعیین رده بندی سنی بازی‌ها بر اساس محتوای آسیب رسان پرداخته ایم.

مهم‌ترین مبحثی که ما دنبال می‌کنیم و جزو کارهای روزمره ما به حساب می‌آید و می‌توان گفت که مواد اولیه ای که برای هر برنامه‌ای برای معاونت نظارت وجود دارد، بررسی محتوایی بازی‌ها و تعیین رده بندی سنی بازی‌ها است. اگر ما می‌خواهیم به خانواده‌ها بازی معرفی کنیم یا در بازار بازی را جمع آوری کنیم، نیازمند این هستیم که بازی‌ها به لحاظ محتوایی بررسی و بحث محتوادر آن مشخص شود. ما در نظام رده بندی سنی در دو بخش فعالیت می‌کنیم که می‌توان به بازی‌های PC و کنسولی و بازی‌های موبایلی اشاره کرد.

در بخش بازی‌های PC و کنسولی بیش از ۵ هزار عنوان بازی رده بندی سنی کرده ایم که نتایج آن در بازار موجود است. مایکت های اصلی که عرضه کننده بازی‌های موبایلی هستند و بیشترین مخاطب را دارند، روزانه رصد می‌شوند و بیش از ۳۰ هزار عنوان بازی رده بندی سنی شده اند.

شما اگر ویترین بازی‌ها را در مایکت های مختلف با پنج سال قبل مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که بسیاری از بازی‌های نامناسبی موبایلی که به صورت افسارگسیخته در این مارکت ها وجود داشتند و دارای محتوای نامناسب بودند، امروز تقریباً وجود ندارد یا اگر وجود داشته باشد، ما حتماً پیگیری می‌کنیم و از مارکت ها جمع آوری می‌کنیم تا خانواده‌ها دسترسی به محتوای سالم را داشته باشند و بتوانند در انتخاب بازی‌ها، مناسب‌ترین بازی را انتخاب کنند.

ما تمام تلاش مان این است که از طریق سایت «چه بازی» محتوای مناسب را به خانواده‌ها اطلاع دهیم و آنها را با بازی‌های سالم آشنا کنیم. بسیاری از خانواده‌ها اطلاعی از محتوای بازی ندارند و متأسفانه الگوی مناسبی برای انتخاب بازی وجود ندارد.

امسال به سایت «چه بازی»، دسته بندی موضوعی اضافه خواهد شد. مثلاً خانواده‌هایی هستند که به دنبال بازی‌های جذاب و فکری یا آموزشی هستند، یا خانواده‌ای دختری دارد و به دنبال بازی‌های دخترانه است، یا برخی دیگر از خانواده‌ها به دنبال بازی‌های دفاع مقدس یا بازی‌های قرآنی و ارزشی هستند. حتی بازی‌هایی که مربوط به آموزش ریاضیات و علوم می‌باشند؛ همه این موارد را در سایت «چه بازی» دسته بندی خواهیم کرد تا خانواده‌ها به راحتی بتوانند موضوعات را انتخاب کنند و با تعدادی بازی مواجه شوند که حق انتخاب داشته باشند.

ما هرچه جلوتر می‌رویم، بحث تکنولوژی در بازی و کیفیت گرافیک بازی‌ها به روزرسانی می‌شود. یکی از مهم‌ترین مواردی که در تمامی نظام‌های رده بندی وجود دارد، پژوهش‌هایی است که باید در این زمینه همگام با پیشرفت‌های تکنولوژی و محتوایی به روز رسانی شود. همچنین ما فاز چهارم پژوهشی اسرا را درمورد تکنولوژی و محتوایی با دانشگاه علم و صنعت تهران انجام خواهیم داد. هم اکنون قراردادش بسته شده است. فاز چهارم اصلی ترین موضوع بحث موبایلی است که بتوانیم محتوایی در بازی‌های موبایلی است را پوشش دهیم. یعنی از سه رویکرد علوم و معارف اسلامی، روانشناسی و جامعه شناسی بتوانیم این محتواها را مورد ارزیابی قرار دهیم و همراه با پیشرفتی که عرض کردم، به درستی بازی‌ها را برررسی و تعیین رده بندی سنی مناسب داشته باشیم.

*در بحث بازی‌های آرکید به چه صورت این مبحث محقق خواهد شد؟

احمدی: پس از ابلاغ دستورالعمل فرآیند بررسی بازی‌ها در بازی‌های ارکید به این شکل است یک سری بازی که در شهربازی وجود دارد، کارشناسان ما در تیم ستاد مراجعه می‌کنند و بازی‌ها در محل ارزیابی می‌شود و بحث رده بندی سنی حتماً اعمال می‌شود و اگر محتوای نامناسب داشته باشد به آنها اعلام می‌شود که یا اصلاح صورت بگیرد یا دستگاه جمع آوری شود.

اما در مورد واردات دستگاه‌هایی که تازه وارد کشور می‌شود، متقاضی پیش از آنکه دستگاه وارد کشور شود، از مقصد فیلم یا محتوا را برای ما معرفی می‌کند تا ما آن را مورد بررسی قرار دهیم، زیرا بازی مخصوص دستگاه است. ما بازی را مورد برسی قرار می‌دهیم و پس از تأییدیه، برگه تأییدیه ما به بخش گمرک ارائه می‌شود و واردات دستگاه صورت می‌گیرد تا فرد متقاضی متضرر نشود و در صورت عدم تأیید دستگاه را وارد کشور نکند.

*رده بندی درچه بازی‌هایی صورت می‌گیرد؟

احمدی: ما برای مجوز پروانه انتشار بازی‌ها از سال ۹۸ که ابلاغیه وزیر ارشاد به دست ما رسید، سامانه‌ای را طراحی کردیم و از همان سال حدود سه هزار پروانه انتشار در سامانه پرتال ثبت و به متقاضیان ارائه شد. تمام مراحل این کار به صورت الکترونیکی است و نیازی به حضور متضایان نیست و در نهایت پروانه انتشار به صورت الکترونیکی برای شأن صادر می‌شود.

پیش از بحث ابلاغ وزیر ارشاد به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، برای انتشار پروانه انتشار ما پیگیری می‌کردیم و به سراغ شأن می‌رفتیم، اما امروز متقاضی درخواستش را در سایت ثبت می‌کند.

متأسفانه مقدراری شیطنت وجود دارد و به ویژه بازی‌هایی که مخصوصاً برای شأن درآمدزایی بالایی دارند، برای اینکه سریع‌تر به درآمدزایی دست یابند، زودتر از اینکه پروانه انتشار داشته باشند، محتوا را در مایکت قرا می‌دهند و این اعتراض وجود دارد. در حوزه پی سی و کنسولی هم تعداد بازی‌هایی که منتشر می‌شود، بسیار زیاد است و باتوجه به اینکه نشر فیزیکی درحال از بین رفتن است و نشر دیجیتال جای خود را باز کرده است، سایت‌های مختلف و پلتفرم‌های مختلف، بازی‌های PC را منتشر می‌کنند. معتقدم بازی‌ها باید پیش از انتشار اطلاع رسانی و رسانه‌ای شود تا عموم در جریان قرار بگیرند.

بازی‌های مهم و پرمخاطب، پیش از انتشار مورد ارزیابی و بررسی محتوایی و رده بندی سنی قرار می‌گیرد و جزو اولویت یک ما هستند، زیرا مخاطب زیادی دارند و اما بازی‌های ساده‌تر در اولویت‌های بعدی قرار دارد. تلاش می‌کنیم تا بازی‌ها در بازار فیزیکی و دیجیتال عرضه شود و حتی پس از بررسی در سایت «چه بازی» برای معرفی بازی‌ها به خانواده‌ها قرار دهیم.

*نظارت‌ها در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای شامل سایت‌ها هم می‌شود؟

رسولی: هر فضای سایبر، مجازی، وب، وب سرویس تا شبکه‌های اجتماعی در گستره نظارتی ما به لحاظ قانونی است.

*گزارشی از تخلفات سایت‌های دولتی دارید؟

رسولی: یکی از خبرگزاری‌های معروف در سال گذشته بازی غیراخلاقی جی تی ای GTA را معرفی و لینک فروش آن را گذاشته بود. ما طی نامه‌ای به آنها تذکر دادیم. این خبرگزاری مخاطبان بسیاری داشت که عمده مخاطبانش جوان بودند.

*یک سری از ناشران به دلیل آنکه در داخل کشور نمی‌توانند درآمدزایی داشته باشند، در فضای بین المللی فعال هستند. آیا بر روند فعالیت‌های آنها نظارتی وجود دارد؟

رسولی: مفهوم کلی به نام نظارت است که در هر عرضه و تولیدی که در فضای مجازی و حقیقی اتفاق می‌افتد جزو وظایف بنیاد است که باید انجام دهد. با توجه به محدودیت نیروی انسانی و تنوع و گوناگونی و گستره وسیعی که در عرصه تولید و عرضه محصولات وجود دارد، ممکن است ما نبینیم و فرصت رسیدگی به آن را نداشته باشیم. قطعاً این موضوع به صنعت گیم آسیب می‌رساند.

حدود دوسال پیش با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز جلسه داشتیم تا هماهنگی خوبی با بنیاد انجام دهند. طی آن ۱۰ دستگاه متناظر را دعوت به گپ و گفت کردیم. صحبت‌های خوبی انجام شد اما امروز نتیجه‌ای را شاهد نیستیم.

برای مثال برای اینکه واردات را از مبادی ورودی مثل گمرکات کشور کنترل کنیم تا هم بازی به صورت فیزیکی وارد کشور نشود و دستگاه‌های آرکید برای ورود مجوز داشته باشند که برای این امر نیازمند حمایت و کمک هستیم.

*برخی از گزارشات که از شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود، اطلاعات شأن بر اساس لایوها غیرمجاز برخی از بازیسازان است. آیا این امر مورد کنترل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای قرار می‌گیرد؟

رسولی: پخش‌های زنده و بازی‌های آنلاین و استریم ها خصوصاً در آپارات جزو کنترل‌های ماست؛ البته آپارات به نسبت سال‌های قبل بهتر شده است چراکه در سال جدید طراحی جدید مقررات عمومی کشور شامل آنها می‌شود و فعالیت‌های شأن کنترل می‌شود.

برخی از لایوها چندان قابل کنترل نیست. فعالیت‌های مجازی برخی از آنها دست مایه رسانه‌های خارجی و ضدانقلاب می‌شود که بازیسازان باید خودشان مراقب باشند و از این فضا پرهیز کنند.

*آماری از تخلفات اینچنینی دارید؟

رسولی: ما دو سال پیش پایش اطلاعات شهر تهران را آغاز کردیم و الان هفت منطقه را به صورت کامل کوچه به کوچه اطلاعات فروشگاه‌ها و گیم نت‌ها را ثبت کردیم و این پایش ادامه دارد. البته ورود به مجتمع‌ها مشکل اصلی ماست و حتی ورود به گیم نت‌های پنهانی بسیار سخت است. برخی را با حکم بازرسی اجازه ورود پیدا می‌کنیم و اطلاعات شأن را ثبت می‌کنیم. برخی دیگر مقاومت می‌کنند که باید راه طولانی را طی کنیم تا دستور قضائی بگیریم و وارد شویم و پایش اطلاعات را انجام دهیم.

امسال در کنترل بازی سراها منتمرکز شده ایم و امیدواریم بحث برج‌ها و مجموعه‌های بزرگ مسکونی را بیش از سال گذشته در درجه اول پایش و در جه بعدی کنترل نظارت را انجام دهیم.

*البته برخی از گیم نت‌ها فضای مناسبی ندارند و گاهی شاهد هستیم که بازی‌های ارزشی در چنین فضاهای نامناسب پیش از انتشار تست می‌شوند.

رسولی: به لحاظ جایگاه قانونی و ابزاری و کارکردی پلیس اماکن باید وارد شود و در این مورد پیشگام باشند. ما کارشناس بحث محتوایی هستیم.

گاهی اوقات در جلسات حاکمیتی ما را مقصر می‌کنند که در پاسخ عنوان می‌کنم که ما تنها یک دستگاه فرهنگی هستیم و تفنگ و دستبند دست شماست و شما باید وارد میدان شوید. بنیاد ملی بای های رایانه‌ای تنها به لحاظ کارشناسی کار محتوایی انجام می‌دهد. نباید کسی از ما انتظار داشته باشد که عملکردی همچون پلیس مخفی داشته باشیم.

احمدی: مخاطبان کافی نت‌ها که بسیار اندک است. شما در تلویزیون اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که شبکه‌های پرطرفدار مثل شبکه دو، شبکه سه و شبکه نسیم، در حوزه بازی‌های رایانه‌ای چه اشتباهات فاحشی دارند. این شبکه‌ها در برنامه‌های ویژه حوزه بازی‌های رایانه‌ای، بازی‌های خارجی معرفی می‌کنند که جزو بازی‌های ممنوعه کشور است و حتی ناشر این بازی‌ها غیرقانونی است. حتی اگر به این برنامه‌ها درخواست معرفی بازی ارزشی مناسب دهیم، رقم‌هایی روی میز می‌گذارند که از معرفی آن پشیمان خواهیم شد.

*آنها برای پخش چنین برنامه تخصصی از صداوسیما با کارشناسان بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای هماهنگ نیستند؟

رسولی: خیر اینطور نیست. هنوز برخی از مسئولان زمانی که به عنوان مرجع تخصصی صحبت از ابتذال در محتوا می‌کنند، آن را در حد عریان بودن پلگ صورتی می‌دانند، درحالی که ماجرا عمیق‌تر از این حرفاست.

در جلسه‌ای در مرکز پژوهش‌های مجلس بودم، عنوان کردم که بازی اهمیت بسیاری دارد تا جایی که سبک زندگی را تغییر می‌دهد. سینما و سریال یکسویه هستند، اما بازی تعاملی است و گیمر گام به گام با جریان بازی حرکت می‌کند و شخصیت‌ها و مسیر را خلق می‌کند و ادامه می‌دهد.

احمدی: برخی از زمان‌ها عدم اطلاعات و آگاهی ناظر پخش است که شاهد چنین فجایعی در صداوسیما می‌شویم. اگر ناظر پخش اطلاعاتی از بازی ندارد، حتماً باید این موضوع را با کارشناسانش مطرح کند و از آنها کمک بگیرد.

قمیشیان: پیشنهادم این است که کنسرسیومی از خبرگزاری‌های انقلابی، با رویکرد انقلاب در حوزه بازی‌های رایانه‌ای تشکیل شود تا شاهد چنین فجایع و آسیب‌هایی در این صنعت نباشیم. متأسفانه برخی از رسانه‌ها آشنایی کاملی به صنعت گیم ندارند و گزارش‌ها و اخباری منتشر می‌کنند که خلاف واقعیت است و همین گزارشات و مطالب علیه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای منتشر می‌شود.

اگر رسانه‌ای به تبلیغ یک بازی غیرمجاز در رسانه اش می‌کند، شاید خبرنگار نسبت به بازی اشراف ندارد و همین عدم اطلاع و آگاهی سبب می‌شود که اشتباهاتی را در این حوزه رقم بزند. برخی از خبرگزاری‌ها حوزه بازی‌های رایانه‌ای را در تحریریه ندارند درحالی که باید خبرنگار تخصصی در این حوزه پرورش یابد.

*مهم‌ترین اقداماتی که در بخش رده بندی سنی قرار است انجام دهید، چه مواردی است؟

احمدی: نظام رده بندی سنی بازی‌ها با عنوان اسرا شناخته شده است؛ ما از سال ۸۷ به بررسی و ارزیابی محتوایی بازی‌ها و تعیین رده بندی سنی بازی‌ها بر اساس محتوای آسیب رسان پرداخته ایم.