به گزارش پردیسان آنلاین، بر اساس آمارهای رسمی وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت دانه‌های روغنی در ایران طی پنج سال گذشته رشد چشمگیر ۸۵ درصدی داشته است که این جهش قابل توجه حاصل برنامه‌ریزی‌های دقیق و تغییر الگوی کشت در بسیاری از استان‌های کشور بوده است، زیرا با وجود محدودیت‌های آبی، کشاورزان ایرانی توانسته‌اند با بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری و استفاده از ارقام پربازده، تولید دانه‌های روغنی را به بیش از ۱.۲ میلیون تن در سال برسانند که این رقم در سال ۱۳۹۵ تنها حدود ۷۰۰ هزار تن بود.
واردات سالانه بیش از ۱.۵ میلیون تن روغن خام به کشور، همواره به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی بخش کشاورزی مطرح بوده است، اما حالا با اجرای برنامه‌های توسعه کشت دانه‌های روغنی، وابستگی به واردات روغن از ۹۵ درصد به حدود ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده است که این موفقیت در شرایط تحریم‌های ظالمانه، دستاوردی بزرگ برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود، چراکه کارشناسان بر این باورند که خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی می‌تواند سالانه میلیاردها دلار از خروج ارز از کشور جلوگیری کند.
استان‌های پیشرو در کشت دانه‌های روغنی
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که استان‌های گلستان، خوزستان، فارس و اردبیل به‌عنوان قطب‌های اصلی تولید دانه‌های روغنی در کشور شناخته می‌شوند که در این میان، استان گلستان با تولید سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن دانه روغنی، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است، زیرا شرایط آب‌وهوایی مناسب و وجود کشاورزان پیشرو در این منطقه موجب شده تا کشت محصولاتی همچون کلزا و آفتابگردان در این استان به‌صورت گسترده توسعه پیدا کند.
یکی از عوامل کلیدی در موفقیت ایران، به‌کارگیری فناوری‌های نوین کشاورزی بوده است به‌طوری که اکنون در بسیاری از مزارع پیشرفته کشور از سیستم‌های دقیق آبیاری، کشاورزی حفاظتی و بذرهای هیبریدی استفاده می‌شود که این تحولات موجب افزایش میانگین عملکرد در هکتار به بیش از ۲.۵ تن شده است در حالی که این رقم در گذشته به زحمت به ۱.۵ تن می‌رسید و این پیشرفت نشان می‌دهد که ایران می‌تواند با ادامه این روند، به یکی از تولیدکنندگان مهم دانه‌های روغنی در منطقه تبدیل شود.
اگرچه ایران در زمینه کشت دانه‌های روغنی به موفقیت‌های قابل توجهی دست پیدا کرده، اما هنوز موانع جدی بر سر راه وجود دارد که کمبود منابع آبی و تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین این چالش‌ها محسوب می‌شوند با این حال، کارشناسان معتقدند که توسعه کشت‌های پاییزه همچون کلزا که نیاز آبی کمتری دارند و استفاده از روش‌های آبیاری نوین می‌تواند راهکار مناسبی برای غلبه بر این محدودیت‌ها باشد.
گسترش کشت دانه‌های روغنی تأثیر مستقیمی بر معیشت کشاورزان داشته است، زیرا بر اساس آمارها، درآمدزایی این محصولات در مقایسه با گندم و جو تا ۳ برابر بیشتر است که این امر انگیزه کشاورزان برای توسعه کشت این محصولات را افزایش داده است، علاوه‌بر این ایجاد صنایع فراوری دانه‌های روغنی در مناطق مختلف کشور، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کرده که این موضوع به توسعه متوازن مناطق روستایی کمک شایانی کرده است.
آینده صنعت دانه‌های روغنی ایران
با توجه به برنامه‌های بلندمدت وزارت جهاد کشاورزی، ایران قصد دارد تا سال ۱۴۰۵ سطح زیر کشت دانه‌های روغنی را به ۱.۵ میلیون هکتار برساند که تحقق این هدف می‌تواند وابستگی کشور به واردات روغن را به کمتر از ۵۰ درصد کاهش دهد، زیرا توسعه کشت قراردادی، حمایت از کشاورزان پیشرو و سرمایه‌گذاری در بخش تحقیقات بذر از جمله راهبردهای کلیدی برای دستیابی به این هدف بزرگ محسوب می‌شوند.
مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشاورزی کشور نقش بسزایی در توسعه کشت دانه‌های روغنی داشته‌اند، چراکه تنها در سه سال گذشته بیش از ۵۰ رقم جدید از دانه‌های روغنی با ویژگی‌هایی همچون مقاومت به خشکی و آفات توسط محققان ایرانی معرفی شده که این دستاوردهای علمی موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید شده است و این روند نشان می‌دهد که توجه به علم و فناوری می‌تواند ایران را در مسیر خودکفایی کامل در تولید دانه‌های روغنی قرار دهد.
به گزارش پردیسان آنلاین، داستان موفقیت ایران در توسعه کشت دانه‌های روغنی نمونه‌ای از تحقق اقتصاد مقاومتی در عمل است که با وجود تمام محدودیت‌ها، با تکیه بر دانش بومی و فناوری‌های نوین به دست آمده است و حالا این صنعت نه‌تنها به یکی از ارکان مهم امنیت غذایی کشور تبدیل شده، بلکه فرصت‌های اقتصادی بی‌شماری برای کشاورزان و فعالان این بخش ایجاد کرده که این موفقیت می‌تواند الگویی برای دیگر حوزه‌های کشاورزی باشد.
