به گزارش گروه دیگر رسانه‌های پردیسان آنلاین، هادی غلام‌نیا کارشناس اقتصاد سیاسی بین الملل نوشت: کم رنگ شدن جایگاه همسایگان در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، خطای راهبردی بود که در سالهای اخیر به ویژه پس از بازگشت تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده علیه ایران خودنمایی میکرد. بی توجهی و یا کم توجهی به همسایگان علاوه بر دور کردن آنها از مدار سیاست خارجی ایران، موجب ایجاد اختلافات فراوانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی-دیپلماتیک و فرهنگی شد. لذا؛ دولت سیزدهم راهی جز درپیش گرفتن یک سیاست متوازن درقبال کشورهای همسایه و بازگشت به ریشه‌های منطقه‌ای سیاست‌ورزی بین‌المللی ایران نداشت.
با روی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی، سیاست همسایگی نه به‌عنوان روش و تاکتیک بلکه به عنوان راهبردی عمیق و پایدار جایگزین غربگرایی صرف در هشت سال گذشته شد. علاوه براین، توجه مجدد به محیط تاریخی و فرهنگی ایران و بازگرداندن موازنه منطقی میان همسایگان شکل جدی تری به خود گرفت. همین سیاست گذاری صحیح و درک به موقع تیم سیاست خارجی دکتر رئیسی سبب شد تا نخستین سفر ایشان به یک کشور خارجی نه به پایتخت‌های اروپایی بلکه به تاجیکستان و سپس در روز ۷ آذر به ترکمنستان انجام شود. کشورهایی که دارای بیشترین سطح قرابت فرهنگی با ایران امروز ما هستند، بسترهای نابی برای گسترش روابط اقتصادی دارند و روابط دیرینهای میان دو ملت برقرار است. با این استدلال، در این نوشته کوتاه تلاش می‌کنیم نشان دهیم که چه موانعی بر سر گسترش روابط دو کشور وجود دارد و سپس به این نکته میپردازیم که چرا کشور شش میلیونی ترکمنستان از جایگاه ویژه‌ای در محیط پیرامونی ما برخوردار است و اینکه این سفر باید بر چه محورهایی متمرکز باشد.
شاید بتوان گفت که دست‌انداز اصلی جاده روابط دو کشور به بدهی قریب به دو میلیارد دلاری ایران به ترکمنستان مربوط می‌شود. مسئلهای که با اصرار بر عدم پرداخت به موقع مبالغ ناشی از واردات گاز و برق ترکمنستان توسط دولت پیشین روابط دو کشور تاحدودی تیره و تار کرد. باید توجه داشت که مبلغ دو میلیارد دلار در اقتصاد ترکمنستان با GDP کمتر از ۴۰ میلیارد دلار رقم بسیار چشم‌گیری به شمار می‌آید. همین مسئله بدهی‌های گازی است که بر همه ابعاد روابط دو کشور از جمله صادرات و واردات، ترانزیت، فعالیت شرکتهای خدمات فنی و مهندسی ایرانی، روی آوردن به مسیر انتقال گاز ترانس کاسپین و ممنوعیت ورود اتباع ایرانی به این کشور را رقم زده است.
با این وجود، نوعی اجماع کارشناسی در کشور وجود دارد که همه مشکلات فی مابین قابل حل است و باید برای استفاده از ظرفیت عظیم ترکمنستان در همه حوزه‌ها برنامهریزی کرد. در این قسمت به محورهای اصلی همکاری دو کشور اشاره می‌کنیم.
۱-محور سیاسی-دیپلماتیک
در بعد سیاسی روابط دو کشور عمدتا از وضعیت قابل قبولی برخوردار بوده است و ایران از جمله نخستین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از دهه ۷۰ شمسی به بعد در همه دولت ها به غیر از دولت‌های یازدهم و دوازدهم روابط بسیار گرم و صمیمی میان دو کشور برقرار بوده است. امروز نیز می‌توان با تدوین سند همکاری راهبردی میان ایران و ترکمنستان آینده روشنی در مسیر بسط ارتباطات دو ملت طراحی کرد تا دو طرف از ظرفیت‌های موجود بیشترین استفاده را ببرند.
۲-محور فرهنگی
در محور فرهنگی نیز وجود بیش از ۷۰۰ اندیشمند، شاعر و عالم اسلامی مشترک نقطه اتکای محکمی برای تحکیم ارتباطات فرهنگی دو ملت فراهم آورده است. علاقه وافر مردم ترکمنستان به امام هشتم ما شیعیان به دلیل حضور دو ساله ایشان در شهر مرو رنگ و لعاب ویژه‌ای به پیوندهای ارزشی و فرهنگی دو کشور بخشیده است. همچنین، احترام دولت و مردم ایران به شخصیت مختومقلی فراغی، شاعر مورد علاقه مردم ترکمنستان همواره مورد تحسین ملت و حکومت ترکمنستان بوده است. همین موارد سبب رفت و آمد گسترده مردم این کشور به شهر مشهد و مراوه تپه در استان گلستان شده است که می‌توان با برنامه ریزی مناسب و اقداماتی همچون لغو یک طرفه روادید برای اتباع ترکمنستان حضور مردم این کشور در ایران را افزایش داد.
۳-محور اقتصادی
ادر زمینه همکاری اقتصادی، بسترهای محتلفی برای همکاری دو کشور وجود دارد که در چندسال اخیر به شدت محدود شده است. در اینجا به صورت مجمل به بسترهای حیاتی روابط اقتصادی دو کشور اشاره می‌کنیم.
- احیاء طرح سواپ گاز و تلاش برای انتقال بخشی از گاز ترکمنستان به پاکستان
- ترمیم و تقویت خطوط ترانزیتی به ویژه خطوط ریلی و بهره برداری هرچه سریعتر از کریدور ایران-ترکمنستان-قزاقستان
- ارائه امتیاز صاردات محصولات تولیدی ترکمنستان از مسیر بنادر ایران در خلیج فارس
- حمایت دیپلماتیک از شرکت های ایرانی فعال در بخش خدمات فنی و مهندسی برای تکمیل پروژههایی همچون جاده عشقآباد-ترکمن باشی؛ جاده ماری-سرخس و تکمیل برخی پروژههای بر زمین مانده این کشور درصنعت آب و فاضلاب
- اعطاء کمک فنی به این کشور برای استحصال مواد معدنی به ویژه سنگ آهن و فراوری آن
- فعال سازی و گسترش بازارچههای مرزی
- و در نهایت برگزاری منظم کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی ایران و ترکمنستان
درپایان می‌توان گفت که سفر اخیر رئیس دولت سیزدهم به ترکمنستان علاوه بر شکستن یخ روابط دوطرف، زمینه ساز چشماندازی روشن برای مقامات و نخبگان حاکم در ترکمنستان شد. به نحوی که این ادراک را در بدنه حاکم این کشور پدید آورد که همسایگان به ویژه ترکمنستان تبدیل به نقطه ثقل سیاست گذاری خارجی در دولت جدید تبدیل شدند.
انتهای پیام/
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
