به گزارش پردیسان آنلاین، روابط ایران و روسیه در حوزه اقتصادی از دهه ۲۰۰۰ میلادی شتاب گرفت که این همکاری‌های اقتصادی در دهه گذشته به‌ویژه پس از اجرای برجام (۲۰۱۶) و تحریم‌های بعد از آن، روند صعودی پیدا کرد.
یکی از مهم‌ترین زمینه‌های سرمایه‌گذاری روسیه در ایران، توسعه میدان‌های نفتی و گازی است. بر اساس گزارش‌های اخیر، روسیه در سالهای اخیر ۸.۸ میلیارد دلار در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کرده است. این رقم شامل قراردادهایی با شرکت ملی نفت ایران برای توسعه میدان‌های جنوبی و مرکزی ایران است.
در دوره ریاست جمهوری شهید ابراهیم رئیسی، روسیه ۲.۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در بخش‌های انرژی و زیرساخت ایران انجام داد. این سرمایه‌گذاری‌ها اغلب از طریق شرکت‌های دولتی روسی مانند «روزنف» و «غازپروم» انجام شده است. همچنین، طبق گزارش‌های علمی از جمله مقاله منتشرشده در فصلنامه «ایران و روسیه: گذشته و آینده»، سرمایه‌گذاری روسیه در این بخش به دلیل تحریم‌های غربی و نیاز ایران به تکنولوژی پیشرفته، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه به تازگی با اشاره به امضای معاهده جامع مشارکت راهبردی ایران و روسیه و لازم اجرا شدن موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گفت: روابط دو کشور اکنون به سطح روابط راهبردی ارتقا پیدا یافته است و رفت و آمدهای سطح بالا بین مسئولان دو کشور وجود دارد و به زودی شاهد سفر آقای ولادیمیر پوتین به تهران خواهیم بود.
وی افزود: لازم‌الاجرا شدن موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تداوم مذاکرات طرح انتقال گاز روسیه از طریق ایران، خریداری ۵۰ هزار هکتار از زمین‌های احداث راه آهن رشت-آستارا برای تکمیل راهگذر (کریدور) شمال-جنوب و واگذاری آن به روسیه با هدف آغاز مطالعات زمین شناسی توسط از جمله فرصت‌های خوب پیش روی دو کشور است.
جلالی توسعه روابط پولی و بانکی دو کشور را از دیگر مصادیق ارتقای روابط دو کشور خواند و تاکید کرد: شبکه میر و شتاب به هم متصل شده‌اند و امکان دریافت و پرداخت بانکی برای تجارت‌های خُرد، دانشجویان ایرانی در روسیه و گردشگران فراهم شده است و در آینده نیز این طرح تکمیل خواهد شد.
توافق‌های دوجانبه و پروژه‌های مشترک
در سال ۲۰۲۴، ایران و روسیه توافق‌نامه شراکت جامع ۲۰ سالهای را امضا کردند که در آن همکاری‌های گسترده‌ای در بخش‌های زیرساخت، انرژی، و حمل‌ونقل پیش‌بینی شده است. این توافق شامل: توسعه میدان‌های نفتی و گازی با استفاده از تکنولوژی روسی، صدور گندم و دانه‌های روغنی روسیه به ایران در ازای خدمات لجستیکی، سرمایه‌گذاری روسیه در بندر شهید رجایی در شمال ایران است.
بر اساس آمار، در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴، صادرات روسیه به ایران ۷۷ درصد رشد کرده و واردات ایران از روسیه نیز افزایش یافته است.
توافق ۲۰ ساله اخیر دو کشور زمینه را برای همکاری‌های بیشتر در بخش‌های انرژی پاک، حمل‌ونقل دریایی، و صنایع دفاعی فراهم کرده است. با این حال، برخی تحلیل‌ها مانند گزارش GIS Reports نشان می‌دهد که این توافق بیشتر ماهیت اقتصادی دارد و تعهدات نظامی رسمی چندانی ندارد، که نشان از تغییر اولویت‌های منطقه‌ای است.
به گزارش پردیسان آنلاین، در نهایت، توافق جامع ۲۰ ساله ایران و روسیه نقطه عطفی در روابط دوجانبه دو کشور به شمار می‌رود که با هدف تعمیق همکاری‌ها در حوزه‌های اقتصادی، انرژی، زیرساخت و حتی نظامی تدوین شده است. این توافق که در شرایط تحریم‌های بین‌المللی و تحولات منطقه‌ای امضا شده، زمینه‌ساز توسعه مشارکت‌های راهبردی و افزایش تبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های کلان روسیه در ایران است. با وجود چالش‌ها، این قرارداد می‌تواند افق‌های جدیدی برای همکاری‌های بلندمدت دو کشور باز کند و نقش مهمی در تقویت جایگاه ایران و روسیه در معادلات منطقه‌ای و جهانی ایفا نماید. تحقق کامل این توافق منوط به استمرار مذاکرات، تقویت اعتماد متقابل و اجرای دقیق مفاد آن خواهد بود.
