به گزارش پردیسان آنلاین، آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد ارزش صادرات غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۲ به رکورد بی‌سابقه ۴۹.۳ میلیارد دلار رسیده است که این رقم در مقایسه با سال ۱۳۹۷ رشد خیره‌کننده ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد زیرا برخلاف تصور بسیاری، تحریم‌های ظالمانه نه تنها نتوانسته جلوی رشد صادرات ایران را بگیرد، بلکه به گفته کارشناسان اقتصادی، همین محدودیت‌ها باعث شد تا تولیدکنندگان ایرانی به دنبال بازارهای جدید و تنوع بخشی به محصولات خود بروند که نتیجه آن امروز به شکل حضور پررنگ کالاهای ایرانی در ۱۵۰ کشور جهان قابل مشاهده است.
در میان اقلام صادراتی، پسته ایران با سهم ۱.۲ میلیارد دلاری همچنان سلطان بلامنازع صادرات غیرنفتی است که پس از آن محصولات پتروشیمی با ۱۲ میلیارد دلار، فولاد و محصولات فولادی با ۶.۵ میلیارد دلار و صنایع غذایی با ۴.۳ میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند اما نکته جالب توجه رشد صادرات کالاهای با فناوری بالا مانند دارو، تجهیزات پزشکی و محصولات دانش‌بنیان است که در پنج سال اخیر رشدی ۳۰۰ درصدی را تجربه کرده‌اند و این نشان می‌دهد ایران به تدریج در حال تغییر ترکیب صادرات خود از مواد خام به محصولات با ارزش افزوده بالاست.
چین با ۱۲.۷ میلیارد دلار خرید کالاهای ایرانی در صدر مقاصد صادراتی ایران قرار دارد که پس از آن عراق با ۹ میلیارد دلار، امارات با ۵.۵ میلیارد دلار و ترکیه با ۴.۸ میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی هستند اما آنچه امیدبخش است، رشد صادرات به کشورهای دور دست مانند کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین است که بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت، صادرات به آفریقا در سه سال گذشته ۶۵ درصد رشد داشته و این نشان دهنده موفقیت دیپلماسی اقتصادی ایران در تنوع بخشی به بازارهای صادراتی است.
تحول در صنایع صادرات‌محور
یکی از عوامل کلیدی در موفقیت صادراتی ایران، تغییر نگاه تولیدکنندگان از بازار داخلی به بازارهای جهانی بوده است به طوری که هم اکنون بیش از ۸۵۰۰ واحد تولیدی در کشور دارای گواهی‌های بین‌المللی کیفیت مانند ISO و CE هستند که این تحول باعث افزایش استانداردهای تولید و رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی شده است علاوه بر این، راه‌اندازی ۲۵ مرکز نمایشگاهی دائمی ایرانی در کشورهای مختلف، فرصت مناسبی برای معرفی ظرفیت‌های تولیدی ایران فراهم کرده که نتیجه آن افزایش مشتریان خارجی برای کالاهای ایرانی بوده است.
اگرچه صادرات ایران رشد قابل توجهی داشته، اما هنوز موانع جدی بر سر راه وجود دارد که مشکلات بانکی و نقل و انتقال مالی، نبود بیمه صادراتی و محدودیت‌های حمل و نقل بین‌المللی از مهم‌ترین این چالش‌ها محسوب می‌شوند با این حال، کارشناسان معتقدند عضویت ایران در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و بریکس می‌تواند فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه صادرات ایجاد کند زیرا این همکاری‌ها به رفع موانع تجاری و گسترش روابط اقتصادی کمک شایانی خواهد کرد.
رشد صادرات غیرنفتی تأثیر مستقیمی بر شاخص‌های کلان اقتصادی داشته است زیرا بر اساس آمار بانک مرکزی، درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی در پنج سال اخیر باعث شده تا وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی از ۴۵ درصد به ۳۰ درصد کاهش یابد که این امر در شرایط تحریم‌های نفتی، دستاوردی استراتژیک برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود علاوه بر این، توسعه صادرات باعث ایجاد بیش از ۱.۲ میلیون شغل مستقیم و غیرمستقیم در کشور شده که این موضوع به کاهش نرخ بیکاری و رونق تولید کمک چشمگیری کرده است.
نقش دیپلماسی در توسعه صادرات
با توجه به برنامه‌های بلندمدت سازمان توسعه تجارت، ایران قصد دارد تا سال ۱۴۰۸ ارزش صادرات غیرنفتی خود را به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند که تحقق این هدف مستلزم توسعه زیرساخت‌های تجاری، حمایت از برندسازی بین‌المللی و افزایش سهم محصولات با فناوری بالا در سبد صادراتی است زیرا تجربه موفق کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که آینده تجارت جهانی در دست کشورهایی خواهد بود که بتوانند محصولات با ارزش افزوده بالا و دانش‌بنیان را به بازارهای جهانی عرضه کنند.
سفرهای استانی هیئت‌های تجاری خارجی و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در کشورهای هدف نقش بسزایی در توسعه صادرات ایران داشته‌اند چرا که تنها در سال گذشته بیش از ۱۵۰ هیئت تجاری از کشورهای مختلف از توانمندی‌های تولیدی ایران بازدید کرده‌اند که نتیجه این تعاملات، انعقاد قراردادهای تجاری به ارزش بیش از ۸ میلیارد دلار بوده است و این روند نشان می‌دهد که دیپلماسی فعال اقتصادی می‌تواند راه را برای حضور پررنگ‌تر کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی هموار کند.
به گزارش پردیسان آنلاین، داستان موفقیت صادراتی ایران در شرایط تحریم، نمونه‌ای از تحقق اقتصاد مقاومتی در عمل است که با تکیه بر توان داخلی و بهره‌گیری از فرصت‌های بین‌المللی به دست آمده است و حالا محصولات ایرانی نه تنها به نمادی از کیفیت و مقاومت تبدیل شده‌اند، بلکه مسیر جدیدی برای توسعه اقتصادی کشور گشوده‌اند که تداوم این روند می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های مهم تجاری در منطقه تبدیل کند.
