به گزارش پردیسان آنلاین، ایران به‌عنوان کشوری با منابع غنی انرژی فسیلی، در سال‌های اخیر رویکردی جدی به سمت توسعه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر به‌کار گرفته است. ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۱۰۰ مگاوات رسیده، هرچند در مقایسه با ظرفیت کل نیروگاه‌ها اندک است، اما نشان از رشد قابل توجهی در حوزه انرژی‌های خورشیدی، بادی و زیست‌توده دارد؛ و این نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجهی در این زمینه است. با بیش از ۳۰۰ روز آفتابی و مناطق بادخیز گسترده، ایران پتانسیل بالایی برای تولید انرژی پاک دارد و برنامه‌ریزی‌ها نشان از افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور به ۱۰ درصد تا سال ۱۴۰۵ دارد، که این هدف با جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و توسعه فناوری‌های مرتبط دنبال می‌شود.
با وجود این پتانسیل، چالش‌هایی همچون کمبود سرمایه‌گذاری، تحریم‌ها و فقدان زیرساخت‌های کافی، توسعه انرژی‌های پاک را با موانعی روبه‌رو کرده است. بسیاری از پروژه‌ها به دلیل کمبود منابع مالی با تأخیر روبه‌روست و فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در مورد مزایای انرژی‌های پاک نیز نیازمند توجه بیشتری است؛ به همین دلیل، حمایت از نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه، امیدها را برای آینده انرژی پاک در ایران افزایش داده است. نصب بیش از ۱۰۰ هزار نیروگاه خورشیدی کوچک در سال‌های اخیر نشان از استقبال نسبی مردم از این فناوری دارد و ادامه این روند می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل کند.
در راستای توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی، ایران به دنبال استراتژی‌های نوینی برای بهره‌برداری از انرژی‌های پاک و درآمدزایی از آن‌ها است. این تلاش‌ها بخشی از برنامه‌ریزی‌های بلندمدت دولت برای ایجاد تعادل بین رشد اقتصادی و حفظ محیط زیست محسوب می‌شود؛ ضمن اینکه، این راهکارها علاوه بر بهبود وضعیت محیطی، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای جوانان و متخصصان این حوزه ایجاد می‌کند. در حال حاضر، ایران از توانمندی‌های خود در زمینه انرژی خورشیدی و بادی استفاده می‌کند، که این انرژی‌ها علاوه‌بر هزینه‌های عملیاتی کمتر، اعتماد متقابل بین مردم و سازمان‌های دولتی را نیز افزایش می‌دهند و این اعتماد، نقش مهمی در پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای دارد.
با الگوگیری از تجربیات کشورهای پیشرفته در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران طرح‌هایی را اجرا می‌کند که در آن‌ها بخش خصوصی نیز نقش فعالی دارد. این همکاری میان دولت و بخش خصوصی، به عنوان الگویی نوین در مدیریت منابع تلقی می‌شود؛ و در نهایت، این روند نشان می‌دهد که با گام‌هایی پایدار و محاسبه‌شده می‌توان به هدف مشترک یک محیط زیست سالم و اقتصاد قوی دست یافت.
انرژی پاک، راهی به سوی آینده پایدار ایران
مجید زندی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: انرژی‌های پاک به منابع اولیه انرژی اطلاق می‌شوند که در فرایند تبدیل به انرژی مصرفی، آلودگی‌های زیست‌محیطی کمتری نسبت به منابع سنتی تولید می‌کنند. در این میان، انرژی خورشیدی که از طریق پنل‌های فتوولتائیک به برق تبدیل می‌شود، به‌عنوان یک گزینه پاک‌تر در مقایسه با انرژی بادی مطرح است.
وی می‌افزاید: اگرچه انرژی بادی به عنوان یک منبع تجدیدپذیر شناخته می‌شود، اما دارای چالش‌هایی از جمله آلودگی بصری (به دلیل تعداد زیاد توربین‌ها در یک منطقه)، آلودگی صوتی و انتشار امواج الکترومغناطیسی در نزدیکی توربین‌ها است. با این حال، در مقایسه با نیروگاه‌های حرارتی که با سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند، انرژی بادی مزایای زیست‌محیطی قابل توجهی دارد. نیروگاه‌های حرارتی علاوه بر آلودگی‌های ذکر شده، موجب افزایش گرمایش جهانی و تولید گازهای گلخانه‌ای نظیر دی‌اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح می‌کند: استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق، سابقه‌ای چند دهه‌ای دارد و فناوری‌های مرتبط با آن به‌سرعت در حال توسعه هستند. با توجه به افزایش نگرانی‌ها در مورد تغییرات اقلیمی و آلودگی‌های زیست‌محیطی، جهان به سمت استفاده از انرژی‌های پاک‌تر حرکت می‌کند. در حال حاضر، انرژی خورشیدی به عنوان یکی از پاک‌ترین منابع انرژی در دسترس شناخته می‌شود، به ویژه زمانی که به‌طور مستقیم از طریق سامانه‌های فتوولتائیک به برق تبدیل شود.
زندی با اشاره به آینده انرژی‌های پاک خاطرنشان می‌کند: به نظر می‌رسد آینده صنعت انرژی به سه منبع اصلی متکی باشد: خورشید، باد و هیدروژن. هیدروژن به عنوان منبع اولیه انرژی، یک منبع انرژی پاک، مزایای قابل توجهی دارد. زمانی که هیدروژن در سیستم‌های حرارتی یا پیل‌های سوختی مورد استفاده قرار می‌گیرد، خروجی آن تنها آب است و هیچ گونه گاز آلاینده‌ای تولید نمی‌شود.
وی بیان می‌کند: در شرایط کنونی، تولید برق از طریق سامانه‌های خورشیدی در ایران از نظر اقتصادی توجیه پذیر است. ایران با داشتن حدود ۳۰۰ روز آفتابی در سال، پتانسیل بالایی برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی دارد.
صنعت انرژی پاک، معطوف به آینده
هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: در دنیای مدرن، صنعت انرژی پاک به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی شناخته می‌شود، انرژی بادی و خورشیدی که اصلی‌ترین نوع انرژی پاک هستند، به‌عنوان محصول نهایی برق تولیدی، یک صنعت نهفته در پشت خود دارند که در سراسر جهان به شدت در حال گسترش است. به‌عنوان مثال، کشورهایی چین و آمریکا در حال سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار در بخش‌های مختلف این صنعت هستند.
وی می‌افزاید: با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری‌های جهانی در بخش انرژی به انرژی تجدیدپذیر اختصاص داده شده است، مشخص است که این صنعت به‌عنوان یکی از پیشروترین بخش‌های اقتصادی جهان شناخته می‌شود، در سال ۲۰۲۴، اتحادیه اروپا به دستاوردهای قابل توجهی در این زمینه رسید؛ ۳۵ درصد از کل برق مصرفی کشورهای این اتحادیه از منابع تجدیدپذیر تأمین شد، در حالی که سهم انرژی فسیلی تنها ۳۲ درصد بود. این اعداد نشان‌دهنده تحول عمیق در مدل‌های توسعه اقتصادی و صنعتی جهان است.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به اشتغال‌زای صنعت انرژی پاک تصریح می‌کند: صنعت انرژی پاک به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع اشتغال‌زا در جهان شناخته می‌شود و افزایش سرمایه‌گذاری در ابعاد مختلف این صنعت، از جمله تحقیقات، آموزش، ساخت، لاجستیک، بهره‌برداری و شبکه‌های بانکی، به‌طور مستقیم به ایجاد فرصت‌های شغلی کمک کرده است و این اشتغال‌ها نه‌تنها مولد است، بلکه با ارزش افزوده بالا همراه است.
اورعی ادامه می‌دهد: در مقابل این روند، ایران که با وجود پتانسیل فراوان خود در این زمینه، تنها به حرف‌زدن و شعاردهی محدود شده است و این وضعیت منجر به کمبود اشتغال و استفاده نکردن از منابع طبیعی کشور شده است. یکی از علل اصلی این موضوع، نگاه سنتی به انرژی فسیلی است که بر اساس اینکه «نفت و گاز ما ارزان‌تر است» ادامه دارد.
وی با بیان چالش‌های ایران در گذر از انرژی فسیلی به انرژی پاک خاطرنشان می‌کند: در واقع، اگر قیمت‌ها به‌صورت واقعی محاسبه شوند، انرژی تجدیدپذیر حتی برای ایران ارزان‌تر از انرژی فسیلی است همچون، قیمت تمام‌شده هر کیلووات ساعت برق در ایران، در صورت حذف یارانه‌ها و اعمال قیمت‌های بین‌المللی، بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان می‌رسد، در حالی که در حال حاضر فقط ۴۰۰ تومان به‌عنوان قیمت فروش اعلام می‌شود و این اختلاف نشان‌دهنده ضرورت اصلاح ساختار قیمت‌گذاری و مدیریت منابع انرژی است.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران بیان می‌کند: راهکار این است که ایران به‌جای استفاده‌ی مستقیم از نفت و گاز برای تولید برق، این منابع را در بازار بین‌المللی فروش دهد و درآمد حاصله را در توسعه تکنولوژی‌های پیشرفته و زیرساخت‌های مربوط به انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کند. این رویکرد، علاوه‌بر ایجاد اشتغال، به توسعه اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.
اورعی عنوان می‌کند: راهکارهای عملی برای توسعه انرژی تجدیدپذیر در ایران، اختلال در بازار انرژی و اجازه ندادن به نیروهای بازار برای تنظیم قیمت‌ها است و دولت باید نقش خود را به‌عنوان مدیریت‌کننده و نه تولیدکننده انرژی تغییر دهد، انتقال این بخش به دست بخش خصوصی واقعی، می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت خدمات کمک کند.
وی بیان می‌کند: برای کاهش فشار بر طبقات آسیب‌پذیر جامعه، می‌توان از یارانه‌های نقدی استفاده کرد. به‌عنوان مثال، افرادی که قادر به پرداخت قیمت واقعی برق نیستند، می‌توانند از کمک‌های مالی وزارت رفاه اجتماعی بهره‌مند شوند.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به نقش دولت خاطرنشان می‌کند: برای بهبود وضعیت صنعت برق کشور، دولت نیازمند تدوین یک برنامه جامع و بلندمدت است. این برنامه باید توسط تیمی از متخصصان کارآمد، مجرب، دلسوز و میهن‌پرست تدوین شود. این افراد باید از میان متخصصان مستقل و خارج از ساختارهای دولتی انتخاب شوند تا از هرگونه تعصب و نفوذ سازمانی جلوگیری شود.
اورعی می‌افزاید: تیم منتخب، با در نظر گرفتن تمامی جوانب و چالش‌های موجود در صنعت برق، موظف است ظرف مدت ۳ تا ۶ ماه، یک برنامه ۱۰ ساله برای توسعه و بهینه‌سازی این صنعت ارائه دهد.
به گزارش پردیسان آنلاین، با وجود پتانسیل بالای ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، این کشور با چالش‌های متعددی مواجه است. کمبود سرمایه‌گذاری، تحریم‌های بین‌المللی، و فقدان زیرساخت‌های لازم از جمله عواملی هستند که توسعه انرژی‌های پاک را با موانعی روبرو کرده‌اند. بسیاری از پروژه‌ها به دلیل کمبود منابع مالی و عدم مدیریت مؤثر، با تأخیر مواجه شده‌اند. علاوه بر این، آگاهی عمومی درباره مزایای انرژی‌های پاک همچنان نیازمند توجه بیشتری است. بنابراین، فرهنگ‌سازی و تبلیغات مؤثر در این زمینه نقش مهمی در تسهیل این تحول ایفا خواهند کرد.
برای غلبه‌بر چالش‌های موجود، ایران باید به استراتژی‌های نوینی روی آورد. یکی از راهکارهای مؤثر، حمایت از نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه است، نیروگاه خورشیدی کوچک در سال‌های اخیر نشان‌دهنده استقبال نسبی مردم از این فناوری بوده و ادامه این روند می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل کند. همچنین، الگوگیری از تجربیات کشورهای پیشرفته و همکاری بین دولت و بخش خصوصی می‌تواند به‌عنوان الگویی نوین در مدیریت منابع انرژی عمل کند.
انتقال از انرژی فسیلی به انرژی پاک، بخشی از برنامه‌ریزی بلندمدت دولت برای ایجاد تعادل بین رشد اقتصادی و حفظ محیط زیست است. این تلاش‌ها علاوه بر بهبود وضعیت محیطی، فرصت‌های شغلی جدیدی را برای جوانان و متخصصان این حوزه ایجاد می‌کنند. با توجه به اهمیت انرژی‌های پاک در آینده، ایران باید به سمت یک سیاست انرژی پایدار حرکت کند که از طریق استفاده از منابع خورشیدی، بادی و حتی هیدروژن، به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند. این راهکارها نشان می‌دهند که با گام‌هایی پایدار و محاسبه‌شده، می‌توان به هدف مشترک یک محیط زیست سالم و اقتصاد قوی دست یافت.
