حجم فعالیت‌های اکتشافی که از دولت یازدهم کلید خورد و گستره عملکرد در این بخش ( ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع بود که به ۲۷۰ هزار کیلومتر رسید) قابل مقایسه با دوران قبل و حتی پیش از انقلاب اسلامی نیست.

بررسی فعالیت‌های پیشین در زمینه اکتشاف‌های معدنی، آشکار می‌سازد که نبود یا ناکافی بودن بودجه‌های سنواتی تخصیصی، ازدلایل اصلی ناکارآمدی در سال‌های گذشته در این زمینه بوده است.

بررسی‌ها، مطالعات و گمانه زنی‌ها پیرامون ذخایر معدنی کشور حاکی است، اطلاعات پایه و مورد استناد گزارش کارشناسان مربوطه، عمری بیش از نیم قرن دارد و تداوم نیافتن فعالیت اثرگذار در این زمینه سبب شد تا این مساله به اقتصاد ملی نیز آسیب برساند.

دولت یازدهم(۹۶- ۱۳۹۲) فرصت جدیدی را پیش روی بخش معدن قرار داد و آن فعال‌سازی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو) در این عرصه بود که با مشارکت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور رقم خورد.

واقعیت اینکه در بخش پهنه‌های اکتشافی، برنامه جدید از منطقه مستعد معدنی سنگان در شمال شرق کشور( خراسان رضوی) آغاز شد و پس ازآن به نوار شرقی و دیگر مناطق ایران تسری یافت و حاصل این فعالیت عظیم در ۳۶ پهنه، شناسایی بیش از ۴۰۰ محدوده معدنی بود.

۸۲ پروژه اکتشافی در مناطق مختلف

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد از ابتدای فعالیت‌های اکتشافی، ۸۲ پروژه در فازهای اکتشاف عمومی، تفصیلی و تکمیلی در مناطق مختلف کشور اجرا شده است.

این طرح‌ها بر روی مواد معدنی مختلف نظیر آهن، زغالسنگ، پلی متال، طلا، مس، آنتیموان، سرب و روی، کرومیت، تیتان، نیکل، مولیبدن، باریت، فسفات، بوکسیت،   شورابه ها(پتاس، منیزیم، لیتیوم و…) اجرا شد.

ارزیابی از فعالیت‌های انجام شده، نشان می‌دهد در پروژه اکتشاف تکمیلی طلای زرشوران (آذربایجان غربی- تکاب) ۵۰ درصد به ذخایر این معدن اضافه شده است.

شناسایی ذخایر جدید دستاورد اکتشافات

حاصل برنامه‌های اکتشافی پیاده شده، کشف ذخایر جدید مواد معدنی است و نتایج اولیه بررسی بر روی هشت ماده معدنی، طلا، زغالسنگ حرارتی و کک شو، سنگ آهن، آنتیموان، عناصر نادرخاکی، باریت و بوکسیت، شناسایی ذخیره در مجموع افزون بر یک میلیارد و ۱۸۹ میلیون تن است.

بنابراین در زمینه عناصر نادرخاکی که ذخایر آن درایران نامشخص بود، تاکنون از این نوع عناصر ۶۵ هزار تن کشف شده است.

از ۴۲ تن طلا تا ۵۰۰ میلیون سنگ آهن

آماررسمی سازمان ایمیدرو گویای آن است که اجرای برنامه اکتشاف مواد معدنی موجب شناسایی ۴۲ تن ذخیره جدید طلا شد و با رقم ۲۵۲ تن ذخیره قبلی، در مجموع به رقم ۲۹۴ تن رسید.

بوکسیت(ماده اولیه آلومینیوم) هم با افزایش ۲۱ میلیون تنی روبرو شد واز ۱۴ میلیون تن ذخیره قبلی به ۳۵ میلیون تن رسیده است.

دستیابی به ۱۰۳ میلیون تن باریت با برنامه‌های توسعه اکتشاف محقق شد و با احتساب ۱۰ میلیون تن ذخیره قبلی، اکنون ۱۱۳ میلیون تن این نوع ماده معدنی شناسایی شده است.

همچنین در زمینه آنتیموان هم با ۳۰ هزار تن ذخیره جدید روبرو شده‌ایم و از پنج هزارتن پیشین، اکنون به سطح ۳۵ هزار تن رسیده‌ایم.

ذخیره جدید زغال‌سنگ کک شو، رقم ۳۴۵ میلیون تن را نشان می‌دهد که با محاسبه ۷۵۲ میلیون تن ذخیره قبلی، میزان ذخیره شناسایی شده، رقم یک میلیارد و ۹۷ میلیون تن را نشان می‌دهد.

علاوه براین در زمینه زغال حرارتی هم با اکتشاف ۲۲۰ میلیون تن ذخیره جدید، در مجموع ذخیره فعلی از سطح ۴۱۰ میلیون تن به ۶۳۰ میلیون تن بالغ می‌شود.

امروز فولادسازان کشور با اجرای طرح‌های توسعه و نیز واحدهای ایجادی با دغدغه تامین سنگ آهن مورد نیاز روبرو شده‌اند که فعالیت اکتشافی پیامد شناسایی ۵۰۰ میلیون تن ذخیره جدید را فراهم ساخت و میزان ذخیره قبلی که دو میلیارد و ۶۵۰ میلیون تن بود، اکنون به رقم سه میلیارد و ۱۵۰ میلیون تن رسیده است.

اکنون سازمان ایمیدرو در اندیشه تحقق هدف اکتشافی ۶۵۰ هزار کیلومتر مربع است که ۲۷۰ هزار کیلومتر مربع آن محقق شده و بقیه در دستور کار است و انتظار می رود نتایج آن در سال های ۱۴۰۰- ۱۳۹۹  قابل ارزیابی باشد و کارنامه ارزشمندی برجای ماند.

آمارهای پیشین گویای آن است که میزان ذخیره شناسایی شده کشور حدود ۶۰ میلیارد تن بود که از این رقم ۴۰ میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است.