به گزارش پردیسان آنلاین، چالش‌های زیست‌محیطی و انرژی در دهه اخیر به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کلان‌شهرها تبدیل شده است؛ افزایش مصرف برق، وابستگی شدید به گاز طبیعی، تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا، نشانه‌هایی روشن از ضرورت تغییر الگوی مصرف و حرکت به سمت انرژی‌های پاک است.
این شرایط نشان می‌دهد که توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر یک انتخاب لوکس یا بلندمدت نیست، بلکه ضرورتی فوری برای پایداری شهرها و کیفیت زندگی شهروندان محسوب می‌شود.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مجموع ظرفیت انرژی‌های تجدید پذیر شامل انرژی خورشیدی و بادی در ایران معادل ۱۲۰ هزار مگاوات برآورد می‌شود، اما تا پایان سال گذشته تنها حدود ۱.۰۳۶ مگاوات نیروگاه تجدید پذیر در کشور نصب شده که کمتر از یک درصد از کل ظرفیت برآورد شده است.
بر این اساس تولید برق از انرژی‌های تجدید پذیر در جهان با شیب نسبتاً خوبی رو به افزایش بوده بدین صورت که در سال ۱۴۰۱ انرژی‌های تجدید پذیر با تولید ۱۴ درصد از کل برق تولیدی جهان در جایگاه چهارم قرار گرفت، اما سهم تجدیدپذیرها در تولید برق در ایران بسیار اندک بوده و با تولید کمتر از ۲ میلیارد کیلووات ساعت برق در سال ۱۴۰۱ حدود نیم درصد از کل برق تولیدی کشور را به خود اختصاص داد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی آورده است که محاسبه شاخص تنوع سبد تولید برق برای ایران حاکی از آن است که روند کلی شاخص تنوع سبد تولید برق در چند دهه اخیر نزولی بوده و در چند سال گذشته نیز از محدوده قابل قبول به محدوده ضعیف سقوط کرده است.
دلیل این سقوط نیز وابستگی زیاد به گاز طبیعی برای تولید برق بوده است، چرا که سهم گاز طبیعی از تولید برق در ایران از ۳۵ درصد در سال ۱۳۶۴ به حدود ۸۶ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ در این میان باید اشاره کرد که ۹۳ درصد از رشد تولید برق کشور در چهار دهه اخیر بر عهده گاز طبیعی بوده و حدود هفت درصد باقی مانده توسط فرورده‌های نفتی و انرژی هسته‌ای انجام شده است.
این مسئله مطرح می‌شود که ایران از هر منبع موجود، چه میزانی برق تولید کرده است؛ همانطور که پیش از این گفته شد، گاز طبیعی یکی از منابع اصلی تولید برق در ایران است و ایران به‌عنوان دومین دارنده گاز در جهان بخش قابل توجهی از سهم گاز طبیعی در تولید برق ایران و جهان از سال ۱۳۶۴ تا ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.
برنامه جامع انرژی برای بهینه‌سازی مصرف برق، بهینه‌سازی مصرف گاز، حمایت از ساختمان‌ها، کارگاه‌ها و ادارات سازگار با محیط زیست و توسعه انرژی‌های تجدید پذیر در نظر گرفته شده است.
ظرفیت و شاخص‌های انرژی‌های تجدید پذیر کشور در اردیبهشت ۱۴۰۳ از سوی دفتر برنامه‌ریزی و تنظیم مقررات ساتبا نشان می‌دهد که ظرفیت نصب شده تجدیدپذیر در کشور تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳ معادل ۱۱۹۲.۴۰ مگاوات بوده است.
در حال حاضر در پیک مصرف شبکه حدود ۱۵ هزار مگاوات ناترازی برق وجود دارد که اگر این روند به همین ترتیب پیش برود، در پنج سال آینده حدود ۳۷ هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت یعنی ۳۳ درصد از نیاز مصرف؛ در واقع یک سوم برق مورد نیاز کشور قابل تأمین نخواهد بود.
در این میان استان قزوین با ۱۷۰.۹۵ مگاوات، کرمان با ۱۳۸.۳۴ مگاوات، یزد با ۱۰۵.۶۰ مگاوات، استان فارس با ۹۹.۳۳ مگاوات و خراسان رضوی با ۸۶.۲ مگاوات بیشترین سهم را در ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر داشته است.
شهرداری اصفهان نیز بزرگترین مصرف کننده انرژی الکتریکی در بخش عمومی استان اصفهان است که با بیش از ۱۸۰۰ اشتراک برق در سطح مناطق و سازمان‌های خود سالانه با دیماند ۳۰ مگاواتی، حدود ۹۳ هزار مگاوات ساعت برق با هزینه بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان صرف ارائه خدمات به شهروندان می‌کند.
مدیریت شهری اصفهان در پاسخ به این نیاز و در راستای تحقق برنامه‌های توسعه پایدار، هدف‌گذاری کرده است تا سال ۱۴۱۰ به شهری خورشیدی تبدیل شود. به گفته علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان، تاکنون حدود ۲۵ درصد از این برنامه محقق شده است و جشن این دستاورد به‌زودی برگزار خواهد شد؛ شهرداری در نظر دارد تمام نیاز برق فضای سبز، پارک‌ها و ساختمان‌های خود را از طریق سلول‌های خورشیدی تأمین کند؛ اقدامی که علاوه بر کاهش هزینه‌ها، به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری و بهبود کیفیت زیست‌محیطی اصفهان منجر خواهد شد.
اصفهان می‌تواند الگویی ملی در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر باشد؛ الگویی که اگر با حمایت دولت، مشارکت بخش خصوصی و همراهی شهروندان تکمیل شود، راهی روشن برای مقابله با بحران انرژی و زیست‌محیطی کشور خواهد گشود.
حرکت اصفهان به سوی شهر خورشیدی؛ شهرداری پیشگام در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به ضرورت اصلاح ساختار انرژی کشور و توجه ویژه به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به خبرنگار پردیسان آنلاین اظهار می‌کند: یکی از ابرچالش‌های امروز ایران، موضوع ناترازی انرژی به‌ویژه در حوزه برق است که آثار آن در تابستان گذشته به‌طور ملموس بر زندگی مردم نمایان شد و بسیاری از خانواده‌ها دست‌کم دو ساعت قطعی برق را تجربه کردند و این وضعیت زنگ خطر جدی برای همه بخش‌هاست و نشان می‌دهد که باید راه‌حل‌های پایدار و اصولی در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین راهکارهایی که دولت به آن رسیده، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است و سهم قابل توجهی از این مسیر نیز بر استفاده از سلول‌های خورشیدی متمرکز شده است که این موضوع پیش‌تر هم پیش‌بینی می‌شد اما در سال‌های اخیر به دلیل شرایط تحریم‌ها و همچنین نوسان قیمت حامل‌های انرژی، روند آن با سرعت بیشتری دنبال شد.
نباتی‌نژاد با اشاره به جایگاه شهرداری اصفهان در این حوزه اظهار می‌کند: شهرداری اصفهان به‌عنوان یک نهاد بزرگ و پرمصرف در حوزه برق، علاوه بر نیاز گسترده‌ای که دارد، فرصت‌های ارزشمندی نیز در اختیار دارد، برخورداری از اراضی مناسب موجب شده شهرداری بتواند سال‌ها پیش از نمایان‌شدن کامل این بحران، برای آینده خود برنامه‌ریزی کند و هدف‌گذاری کند که تا سال ۱۴۱۰ به‌طور کامل خورشیدی شود؛ یعنی انرژی مصرفی شهرداری از طریق تولید مستقل در بخش تجدیدپذیر تأمین شود.
وی اضافه می‌کند: این برنامه تاکنون به تحقق ۲۵ درصدی رسیده است و اقدامات انجام‌شده از سوی مدیریت شهری اصفهان در این زمینه قابل تقدیر است.
نباتی‌نژاد تاکید می‌کند: با وجود این پیشرفت‌ها، انتظار می‌رود شهرداری سرعت بیشتری به این حرکت بدهد و همه سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری نگاه ویژه‌ای به موضوع انرژی خورشیدی داشته باشند.
شهر خورشیدی تنها به معنای شهرداری خورشیدی نیست و مدارس، مساجد و خانه‌ها نیز باید خورشیدی شوند
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به نمونه‌ای از اقدامات اخیر می‌گوید: در جریان جلسات هیئت‌مدیره شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی اصفهان شاهد بودم که مذاکراتی برای استفاده از ظرفیت انرژی تجدیدپذیر و نصب پنل‌های خورشیدی انجام شد؛ این طرح علاوه بر تولید انرژی، می‌تواند به‌صورت همزمان یک سازه مسقف و سایه‌بان برای پارکینگ خودروهای مراجعان ایجاد کند و از منظر خدماتی و زیست‌محیطی یک اقدام دو سویه و ارزشمند محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: سایر بخش‌های شهرداری هم باید در این مسیر گام بردارند، برخی اراضی و فضاهای شهری که ظرفیت بالایی دارند، می‌توانند به پایلوت توسعه انرژی خورشیدی تبدیل شوند و این نگاه تحسین‌برانگیز باید تقویت و تکمیل شود.
نباتی‌نژاد خاطرنشان می‌کند: شهر خورشیدی تنها به معنای شهرداری خورشیدی نیست و مدارس، مساجد و خانه‌ها نیز باید خورشیدی شوند؛ هر کاربری شهری در صورت داشتن شرایط ایمن و مطلوب، می‌تواند بخشی از بار انرژی خود را از طریق پنل‌های خورشیدی تأمین کند و اگر بتوانیم همه این ظرفیت‌ها را به کار بگیریم، گام بلندی در کاهش فشار بر شبکه برق و تأمین پایدار انرژی برداشته‌ایم.
وی می‌افزاید: بسترهای امنیتی و فنی برای جلوگیری از سرقت و مشکلات احتمالی است، اما با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان بسیاری از این چالش‌ها را رفع کرد و آینده شهر باید با انرژی‌های پاک گره بخورد و اصفهان ظرفیت تبدیل‌شدن به الگویی موفق در این عرصه را دارد.
انرژی همه بخش‌های شهرداری اصفهان تا سال ۱۴۱۰ از انرژی تجدیدپذیر تأمین خواهد شد
مهدی بقایی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان با اشاره به تغییر نام معاونت خدمات شهری» در ۱۴۰۰ به معاونت محیط‌زیست و خدمات شهری» به خبرنگار پردیسان آنلاین می‌گوید: افقی ۱۵ ساله با محوریت محیط‌زیست به دلیل رویایی بعضی از سازمان‌های این معاونت با محیط زیست تدوین شده است و این افق در شورای معاونان شهردار به برنامه ۱۴۱۰ تغییر عنوان پیدا کرده است.
وی اضافه می‌کند: در این افق شاخص‌های محیط‌زیست اصفهان با برنامه‌ها و اقدام‌های معاونت محیط‌زیست و خدمات شهری بهبود خواهد یافت.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان تاکید می‌کند: آب، هوا، انرژی و پسماند بخش‌های مختلف این برنامه است که با دو رویکرد اساسی هوشمندسازی و مکانیزاسیون ۱۰۰ درصدی و مشارکت مردمی قراراست پیش برود.
بقایی می‌گوید: بر اساس این افق، برنامه‌ای مدون و ضابطه‌مند نوشته‌شده و تاکنون معاونت محیط‌زیست و خدمات شهری اقدام‌هایش را طبق این برنامه، خوب پیش برده است.
وی ادامه می‌دهد: قرار است در همه بخش‌های شهرداری به انرژی صفر برسیم و انرژی همه بخش‌ها از انرژی تجدیدپذیر تأمین شود.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: در موضوع انرژی خورشیدی در سال گذشته مطابق برنامه پیشرفت ۲۰ درصدی داشتیم و سال جاری به تأمین ۳۵ درصد برق مصرفی در شهرداری از انرژی خورشیدی می‌رسیم.
بقایی می‌گوید: در حال حاضر در شهرداری پنج مگاوات انرژی خورشیدی تولید می‌شود؛ این در حالی است که از ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ در حدود ۶۰۰ کیلووات انرژی خورشیدی در شهرداری تولید می‌شد.
به گزارش پردیسان آنلاین، تجربه کشورهای پیشرو در جهان نشان می‌دهد که اتکا به انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها راهکاری برای مقابله با بحران انرژی است، بلکه عاملی مهم برای کاهش هزینه‌ها، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان محسوب می‌شود. ایران با ظرفیت‌های اقلیمی و طبیعی گسترده، می‌تواند در این عرصه جایگاهی درخور داشته باشد؛ اما تحقق این هدف مستلزم کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تسهیل سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های نو است.
در این مسیر، اقداماتی که در کلان‌شهرهایی همچون اصفهان در حال انجام است، می‌تواند نقطه عطفی در سیاست‌های انرژی کشور باشد. تبدیل اصفهان به «شهر خورشیدی» تا سال ۱۴۱۰، فرصتی تاریخی برای نمایش توان مدیریت شهری در پاسخ به بحران‌های آینده است. اگر این برنامه با سرعت و دقت بیشتری دنبال شود و سایر شهرها نیز گام در همین مسیر بگذارند، می‌توان امیدوار بود که ایران در سال‌های آینده نه به‌عنوان مصرف‌کننده صرف انرژی فسیلی، بلکه به‌عنوان الگویی موفق در بهره‌گیری از انرژی‌های پاک در منطقه مطرح شود.
