به گزارش سرویس ترجمه پردیسان آنلاین، کلانشهرها مراکز پویای شهری هستند که با تراکم جمعیت بالا، تنوع اقتصادی و پویایی فرهنگی شناخته می‌شوند. آن‌ها به‌عنوان قطب‌های بازرگانی، حکومتی و نوآوری عمل و از طریق زیرساخت‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل پیشرفته مناطق مختلف را به‌هم متصل می‌کنند. کلانشهرها دارای تنوع معماری، جوامع چندفرهنگی و سبک زندگی پرشتاب هستند که خلاقیت، رقابت‌پذیری و تعامل اجتماعی را تقویت می‌کند.
در عصر شهرنشینی سریع، کلانشهرها نمادهایی از قدرت اقتصادی، غنای فرهنگی و نوآوری در مدیریت شهری هستند که نه‌تنها محرک رشد جهانی محسوب می‌شوند، بلکه با چالش‌های پیچیده‌ای در زمینه پایداری و کیفیت زندگی ساکنان روبه‌رو هستند. به همین دلیل، چهاردهم اکتبر (۲۲ مهر ۱۴۰۴) به‌عنوان روز جهانی کلانشهرها شناخته شده که فرصتی برای گفت‌وگو و همکاری میان شهرها به‌منظور مقابله با چالش‌های شهری و ترویج آینده‌ای عادلانه و شکوفاست. این روز به گرامی‌داشت تصویب اعلامیه مونترال در سال ۲۰۱۵ اختصاص دارد و توسط سازمان متروپلیس و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد برگزار می‌شود تا تنوع و اهمیت کلانشهرها در توسعه اجتماعی، پایداری محیط زیست و اقتصاد جهانی را برجسته کند.
برترین کلان‌شهر جهان در سال ۲۰۲۵
در سال ۲۰۲۵، شهر کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی به‌عنوان بهترین کلان‌شهر جهان انتخاب شده است. این شهر زیبا و تاریخی با داشتن مناظر طبیعی شگفت‌انگیز، فرهنگ متنوع، امکانات رفاهی مناسب و هزینه‌های زندگی مقرون‌به‌صرفه، توانسته است جایگاه نخست را در میان ۵۰ کلان‌شهر برتر جهان کسب کند. بررسی‌ها و نظرات گسترده رسانه‌ای تایم‌آوت (Time Out) در کنار دیدگاه‌های ساکنان و کارشناسان نشان می‌دهد که کیپ‌تاون با ترکیبی از زندگی شهری مدرن و دسترسی عالی به طبیعت و فرهنگ جذاب، توجه جهانیان را به خود جلب کرده است.
از ویژگی‌های برجسته کیپ‌تاون می‌توان به جاذبه‌های طبیعی فراوانی همچون منطقه حفاظت‌شده کیپ پوینت، سواحل زیبا با استاندارد پرچم آبی (Blue Flag ) و کلونی پنگوئن‌های آفریقایی اشاره کرد که دسترسی به آن‌ها داخل شهر یا در فاصله کوتاه ممکن است. فرهنگ پویا و شب‌زنده‌داری هیجان‌انگیز، همچنین هزینه‌های زندگی پایین این شهر نسبت به دیگر کلان‌شهرهای جهانی، از دیگر عواملی بود که در نظر سنجی تایم‌آوت موجب محبوبیت این کلان‌شهر شد. علاوه‌بر این، فرهنگ ماهی‌گیری در کالک بی و منطقه‌ای که به‌تازگی صحنه‌های آشپزی و طراحی خلاقانه در آن در حال رشد است، جذابیت‌های کیپ‌تاون را چند برابر می‌کند.
رتبه‌بندی تایم‌آوت بر اساس نظرات بیش از ۱۸ هزار ساکن شهرهای مختلف دنیا و جمع‌بندی نظر ۱۰۰ کارشناس تهیه شده است. آن‌ها حدود ۴۴ شاخص مختلف از جمله قابلیت پرداخت هزینه‌ها، دسترسی به فضاهای طبیعی، فرهنگ و تفریحات، خوراک و کیفیت کلی زندگی را مورد بررسی قرار داده‌اند. در سال ۲۰۲۵، قابلیت پرداخت هزینه و دسترسی به فضاهای سبز و فعالیت‌های طبیعت‌گردی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است و از شاخص‌های تعیین‌کننده در رتبه‌بندی حاضر به‌شمار می‌روند.
پس از کیپ‌تاون، شهر بانکوک در تایلند به‌دلیل فضای دوستانه، جاذبه‌های تاریخی شناخته‌شده مثل وات آرون و کاخ بزرگ و رستوران‌های مقرون‌به‌صرفه و با کیفیت، در رتبه دوم جای گرفته است. نیویورک با صحنه‌های فرهنگی پرجنب‌وجوش، جاذبه‌هایی همچون عرشه لبه (Edge) و زندگی اجتماعی پر رنگ در محلات در رتبه سوم قرار دارد.
ملبورن استرالیا و لندن انگلستان نیز چهارم و پنجم هستند که هر دو به خاطر فرهنگ غنی، صحنه‌های غذا و تنوع فرهنگی شناخته می‌شوند. شهرهای دیگری ازجمله نیواورلئان، مکزیکوسیتی، پورتو، شانگهای و کپنهاگ نیز در بین ۱۰ کلان‌شهر برتر ۲۰۲۵ قرار دارند و تنوع جغرافیایی و سبک‌های زندگی شهری را به نمایش می‌گذارند.
در کنار ارزیابی‌های تایم‌آوت، گزارش‌های دیگری از جمله شاخص‌های اقتصاد جهانی آکسفورد و گزارش بهترین شهرهای جهان نیز پاریس، نیویورک و لندن را به‌عنوان شهرهایی با قدرت اقتصادی بالا، کیفیت زندگی عالی و تأثیر فرهنگی گسترده معرفی کرده‌اند. این گزارش‌ها کلان‌شهرهایی را نشان می‌دهند که موفق شده‌اند میان انرژی اقتصادی و رفاه اجتماعی تعادلی پایدار ایجاد کنند.
برترین کلان‌شهرهای جهان در زمینه مدیریت شهری
از میان برترین کلان‌شهرهای جهان، لندن با ترکیبی از میراث تاریخی و نوآوری‌های پیشرفته، همچنان یکی از بهترین شهرهاست. این شهر که مرکز مالی جهانی است، با جمعیتی متنوع، صحنه فرهنگی غنی و زیرساخت‌های پیشرفته شناخته می‌شود و تمرکز مدیریت شهری آن بر توسعه حمل‌ونقل عمومی پایدار، حفظ میراث فرهنگی و گسترش فضاهای سبز قرار دارد تا تعادل میان رشد و کیفیت زندگی حفظ شود.
توکیو نمونه موفقی از حکمرانی کلان‌شهری متمرکز است که هماهنگی برنامه‌ریزی شهری، حمل‌ونقل و توسعه اقتصادی را بر عهده دارد و با سامانه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، استراتژی‌های مقاومت در برابر بلایا و فناوری‌های نوین شهری هوشمند شناخته می‌شود. نیویورک نیز با پروژه‌های پیشرو در پایداری شهری همچون بام‌های سبز، مدیریت آب باران و طراحی‌های مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی شناخته شده و رویکردش در برنامه‌ریزی جامع و توسعه ترکیبی کاربری‌ها به کاهش ردپای کربنی و ارتقای کیفیت زندگی می‌انجامد.
پاریس با حفظ میراث فرهنگی خود، استراتژی‌های نوآورانه شهرنشینی هوشمند را به کار گرفته و از طریق قوانین کاربری زمین، کمربندهای سبز و توسعه حمل‌ونقل عمومی از توسعه شهری بی‌رویه جلوگیری می‌کند. مدیریت پاریس مشوق مشارکت شهروندان و استانداردهای معماری پایدار را برای حفظ جایگاه نمادین شهر در عین پاسخ‌گویی به نیازهای مدرن است.
بمبئی و سائوپائولو نیز نمونه‌هایی از چالش‌های مدیریت کلانشهرها در اقتصادهای در حال توسعه هستند که با شوراهای کلان‌شهری به هماهنگی میان نهادهای مختلف و بخش خصوصی می‌پردازند و با همکاری‌های عمومی-خصوصی، اصلاحات مالیاتی و حکمرانی فراگیر کیفیت زندگی و فرصت‌های اقتصادی را افزایش می‌دهند.
تورنتو و سئول نیز با ساختارهای حکمرانی دو سطحی، هماهنگی میان شوراهای شهری و نهادهای کلان‌شهری را به‌گونه‌ای یکپارچه اما غیرمتمرکز انجام می‌دهند و به برنامه‌ریزی مشارکتی و نوآوری برای مقابله با چالش‌های گسترش شهری و مسائل اجتماعی تأکید دارند.
کلان‌شهرهای پیشرو با بهره‌گیری از استراتژی‌های مدیریت شهری متنوع همچون ایجاد نهادهای کلان‌شهری متمرکز، کنترل رشد پایدار از طریق محدوده‌بندی توسعه، مشارکت فعال شهروندان در برنامه‌ریزی، استفاده از فناوری‌های هوشمند و همکاری‌های عمومی-خصوصی توانسته‌اند با چالش‌های متعدد شهری مقابله کنند. این اقدامات در مجموع نشان می‌دهد که مدیریت شهری هوشمند و پویا کلید ایجاد شهرهای پایدار و شکوفا است که بتوانند به شکل مؤثر نیازهای جمعیت‌های متنوع خود را پاسخ دهند.
پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای جهان در سال ۲۰۲۵
بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای جهان در سال ۲۰۲۵ همچنان نمایانگر ویژگی‌های فرهنگی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی ویژه خود هستند. توکیو، پایتخت ژاپن، با جمعیتی حدود ۳۷ میلیون نفر، به‌رغم کاهش اندک جمعیت خود، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مراکز اقتصادی برجسته جهان حفظ کرده است. این شهر با پیشرفت‌های فناورانه، شبکه حمل‌ونقل عمومی گسترده و میراث فرهنگی غنی شناخته می‌شود.
پس از توکیو، دهلی هند با ۳۴٫۷ میلیون نفر و رشد سریع جمعیتی ۲٫۵۴ درصدی و شانگهای چین با ۳۰٫۵ میلیون نفر و نرخ رشد ۲٫۰۶ درصد، در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند و همچنان به‌عنوان قطب‌های مهم تجارت، فرهنگ و نوآوری در آسیا به‌شمار می‌روند.
کلان‌شهرهایی همچون داکا در بنگلادش، قاهره در مصر و سائوپائولو در برزیل نیز به ترتیب با جمعیت‌های ۲۴٫۶۵، ۲۳ و ۲۳ میلیون نفر در میان پررشدترین شهرهای جهان قرار دارند. داکا به‌واسطه مقاومتش در برابر چالش‌های زیست‌محیطی و رشد سریع اقتصادی شناخته شده، قاهره ترکیبی است از میراث تاریخی گسترده و فشارهای شهری معاصر و سائوپائولو به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر آمریکای لاتین با اقتصاد پویا و تنوع فرهنگی، جایگاه ویژه‌ای دارد. همچنین، مکزیکوسیتی، پکن، بمبئی و اوساکا در جمع ۱۰ شهر اول قرار دارند که هرکدام به‌روشنی ظرفیت‌های صنعتی، فرهنگی و چالش‌های زیرساختی خود را دارند.
به‌طور کلی جدول جمعیتی ۱۵ کلان‌شهر برتر در سال ۲۰۲۵ حکایت از تسلط شهرهای آسیایی دارد، جایی که چندین شهر از کشورهای چین، هند و ژاپن پیشتاز هستند. علاوه‌بر این، شهرهای بزرگی از آمریکای لاتین و خاورمیانه نیز در این فهرست جای گرفته‌اند که نشان‌دهنده روند شتابان شهرنشینی و تغییرات دموگرافیک جهانی است.
هر یک از این کلانشهرها ویژگی‌های متمایزی دارند؛ از جمله توکیو که همزمان با ترکیب فناوری نوین و فرهنگ سنتی، در زمینه حمل‌ونقل سریع و ساخت‌وساز مقاوم در برابر زلزله پیشگام است و در توسعه شهرهای هوشمند و پایدار پیشتاز می‌باشد. دهلی شهری است که سرعت رشد بالا و تنوع فرهنگی فراوان آن قابل‌توجه است، هرچند با چالش‌هایی همچون آلودگی هوا و ترافیک شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند و نماد جایگاه رو به رشد هند در عرصه جهانی محسوب می‌شود. شانگهای نیز به‌عنوان نمونه‌ای از مدرنیزاسیون چین، با آسمان‌خراش‌های پیشرفته و بنادر وسیع، نقش مهمی در تجارت بین‌الملل دارد و اقدامات چشمگیری برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه فضاهای سبز انجام می‌دهد.
داکا به‌دلیل تراکم جمعیتی بسیار زیاد و تاب‌آوری در برابر سیل و تغییرات اقلیمی به‌عنوان یک مرکز اقتصادی تازه‌نفس شناخته شده است. سائوپائولو نیز با اقتصاد پویا، فرهنگ چندفرهنگی و چالش‌های نابرابری اجتماعی و مشکلات زیرساخت حمل‌ونقل، اهمیت ویژه‌ای دارد. قاهره به‌دلیل جایگاه تاریخی خود و همزمان، رشد روزافزون جمعیت و توسعه شهری، تلفیقی از معماری باستانی و زندگی شهری مدرن را به نمایش می‌گذارد.
کلان‌شهرهای جهان در رویارویی با چالش‌های شهرنشینی
بعضی کلانشهرها با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند که به‌ویژه در شهرهای رو به رشد همچون داکا و لاگوس نمایان است. داکا که یکی از سریع‌ترین شهرهای در حال رشد جهان است، فشار زیادی روی مسکن، خدمات شهری و محیط زیست دارد. اغلب جمعیت حدود ۲۰ میلیون نفری آن در ۲۰ درصد مساحت شهر ساکن هستند که منجر به تراکم زیاد، ترافیک شدید و کمبود فضاهای سبز شده است. مشکلاتی همچون کمبود مسکن ارزان، ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی، مدیریت ضعیف زباله و مشکلات تخلیه فاضلاب، علاوه‌بر آلودگی هوا و آب، سلامت ساکنان را تهدید می‌کند.
لاگوس، نمونه‌ای از چالش‌های شدید شهرنشینی در آفریقا نیز با جمعیت بیش از ۱۵ میلیون نفر، مهاجرت گسترده از روستاها را تجربه می‌کند، اما با فقدان مسکن مناسب روبه‌روست. بخش عمده‌ای از جمعیت این شهر در مناطق غیررسمی یا زاغه‌ها زندگی می‌کنند که فاقد دسترسی به آب سالم، بهداشت و برق هستند. این مناطق در معرض خطرات بالای بیماری، فقر و جرم قرار دارند و زیرساخت حمل‌ونقل آن‌ها نیز به‌طور جدی تحت فشار است. علاوه‌بر این، مشکلات حکمرانی همچون مدیریت زمین، برنامه‌ریزی شهری در رویارویی با رشد غیررسمی و دسترسی نابرابر به خدمات اجتماعی از دیگر چالش‌های اساسی این کلان‌شهر است.
از چالش‌های مشترک دیگر در این دو شهر می‌توان به تراکم بالای جمعیت، کمبود مسکن، ضعف زیرساخت‌های شهری از جمله حمل‌ونقل، بهداشت و مدیریت پسماند، آلودگی و آسیب‌پذیری در برابر سیلاب و نیز مشکلات حاکمیتی در هماهنگ‌سازی توسعه شهری با رشد سریع اشاره کرد. مقابله با این مسائل پیچیده مستلزم اتخاذ سیاست‌های یکپارچه توسعه پایدار، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های عمومی، افزایش مسکن ارزان و حکمرانی فراگیر برای بهبود کیفیت زندگی همه ساکنان است.
