به گزارش پردیسان آنلاین، جزایر قشم و کیش، به‌عنوان دو گوهر درخشان در آب‌های نیلگون خلیج‌فارس، همواره به دلیل جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد، سواحل بکر، بازارهای پررونق و فرهنگ غنی، مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته‌اند.
این جزایر نه‌تنها به‌عنوان مقاصد تفریحی و تجاری شناخته می‌شوند، بلکه به دلیل موقعیت استراتژیک خود، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می‌کنند، با این حال، در سال‌های اخیر، افزایش هزینه‌های سفر به این مناطق موجب شده است که بسیاری از افراد، به‌ویژه قشر متوسط و کم‌درآمد، از سفر به این جزایر صرف‌نظر کنند. این افزایش هزینه‌ها دلایل متعددی دارد که از جمله می‌توان به دوری از مرکز کشور، هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، کمبود امکانات اقامتی مناسب و هزینه‌های بالای تأمین مواد اولیه برای رستوران‌ها و هتل‌ها اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی سفر به این جزایر، هزینه‌های حمل‌ونقل است. مسافران برای رسیدن به این جزایر، باید مسافت‌های طولانی را طی کنند و بخشی از این مسیر نیز باید به صورت دریایی باشد. هزینه‌های بالای سفر هوایی و دریایی، به‌ویژه برای خانواده‌ها، می‌تواند بسیار سنگین باشد. علاوه بر این، کمبود امکانات اقامتی مناسب و قیمت‌های بالای هتل‌ها و اقامتگاه‌ها نیز بر مشکلات موجود افزوده است. بسیاری از هتل‌ها و میهمان‌پذیرها در این جزایر، به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری و نبود طرح‌های توسعه‌ای مناسب، از استانداردهای لازم برخوردار نیستند و این موضوع موجب کاهش رضایت گردشگران می‌شود.
علاوه بر چالش‌های اقتصادی، چالش‌های طبیعی و فرهنگی نیز بر مشکلات موجود افزوده‌اند. رفتارهای نادرست برخی از گردشگران با محیط زیست و فرهنگ بومی این مناطق، موجب ایجاد مقاومت منفی در جامعه محلی شده است، برای مثال، تخریب سواحل، دستکاری در سازه‌های طبیعی و رفتارهای خارج از فرهنگ بومی، نه‌تنها به محیط زیست آسیب می‌زند، بلکه موجب ایجاد تنش بین جامعه محلی و گردشگران می‌شود. برای حل این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و آموزش‌های لازم برای گردشگران و جامعه میزبان است. در این راستا، همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با سازمان محیط زیست و دیگر نهادهای مرتبط می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد.
با وجود چالش‌هایی همچون تحریم‌ها و ایران‌هراسی، پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری در جزایر قشم و کیش وجود دارد. با تدوین پروتکل‌های همکاری بین‌المللی و تضمین امنیت گردشگران، می‌توان از این مشکلات به‌عنوان فرصتی برای جذب گردشگران خارجی استفاده کرد، به ویژه در حوزه گردشگری درمانی، ایران به دلیل ارزانی نسبی خدمات پزشکی، می‌تواند به مقصدی جذاب برای گردشگران خارجی تبدیل شود. علاوه بر این، ایجاد خطوط کشتیرانی ارزان‌قیمت، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و افزایش تعداد هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌تواند به کاهش هزینه‌های سفر و افزایش جذابیت این جزایر برای گردشگران کمک کند.
در این مسیر با برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و آموزش جامعه محلی و گردشگران، می‌توان این جزایر را به مقاصد گردشگری برتر در منطقه تبدیل کرد و از این طریق به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در این مناطق کمک بسیاری کرد. توسعه گردشگری در این جزایر نه‌تنها موجب افزایش درآمدهای ارزی می‌شود، بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی جامعه محلی و حفظ محیط زیست این مناطق نیز کمک کند. با توجه به پتانسیل‌های فراوان این جزایر، سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری می‌تواند آینده‌ای روشن را برای این مناطق به ارمغان آورد.
در این راستا با مرتضی خاکسار، کارشناس حوزه گردشگری به گفت‌وگو نشستیم تا ابعاد مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
پردیسان آنلاین: از نظر شما مهم‌ترین دلایل گرانی سفر به جزایر قشم و کیش چیست؟
خاکسار: جزیره کیش از زمان قدیم به‌عنوان قطب گردشگری بوده است و پس از انقلاب نیز با ایجاد بسترها و توسعه بازارها و هتل‌های جدید، فرصتی فراهم شد که سرمایه‌گذاران به سمت آن جذب شوند.
با توجه به اینکه گردشگر به امکانات دیگری هم نیاز دارد، باید گفت که انتقال امکانات و تجهیزات توسط دولت و بخش خصوصی به این جزایر، بسیار هزینه‌بر است که دلیل آن دوری از مرکز و وجود مسیرهای دریایی است؛ همین موضوع موجب می‌شود که قشر معمولی جامعه نتوانند به آن‌ها سفر کند؛ ساختار هتل‌ها و مهمان‌پذیرهای جزیره قشم به‌واسطه وسعت و میزان توسعه آن، امروز پاسخگوی گردشگران نیست و امکانات کمتری نسبت به کیش دارد.
یکی دیگر از نکات مهم در سفر، ترانسفر یا هزینه رفت‌وآمد است؛ مسافر به علت مساحت بزرگ ایران، در سفر به جنوب و جزایر جنوبی به علت دوری راه، هزینه زیادی را متحمل می‌شود به‌ویژه اینکه قسمتی از مسیر باید به صورت دریایی طی شود و هزینه سفر هوایی به آن بسیار گزاف است.
باید گفت در کنار هزینه‌های ذکر شده، تأمین غذای باکیفیت برای مسافر و مواد اولیه آن، باز هم به علت دور بودن مسیر، هزینه‌ای ناخواسته را به جامعه هتل‌داران و رستوران‌داران تحمیل می‌کند.
پردیسان آنلاین: در راستای حل این مسائل و تعدیل هزینه‌ها چه اقداماتی می‌تواند صورت گیرد؟
خاکسار: با این وجود، کمبود مسکن، هتل‌ها، مهمان‌پذیرها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی ارزان و نبود طرح توجیهی برای فعالان گردشگری در قسمت ساخت هتل‌ها و خانه‌های مسافر، از معضلاتی است که نیاز است کارشناسان وزارت گردشگری به آن توجه ویژه داشته باشند.
وزارت گردشگری با تمهیدات ویژه و طرح مدون سه تا پنج‌ساله می‌تواند با برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه در کنار همکاری کمیسیون‌های تخصصی گردشگری در مجلس به گردشگری این نواحی کمک کند.
از جمله این تمهیدات، راه‌اندازی خطوط کشتیرانی دولتی و ارزان از طریق ایجاد خطوط اتوبوس‌های دریایی است؛ اتوبوس‌های دریایی کشتی‌های کوچکی هستند که مسافران را در سکوهای سرپوشیده ساده‌ای جابه‌جا می‌کند، علاوه بر این، ایجاد خطوط دائمی که در آن لنج‌ها بتوانند خودروی مسافران عبوری از کل بنادر نزدیک به قشم و کیش، می‌تواند مؤثر باشد.
ایجاد خطوط اتوبوسرانی ارزان در قشم و کیش، حتی تقویت ناوگان ریلی و خودرویی دولتی برای حمل‌ونقل عمومی و بارهای مسافر موجب می‌شود حضور پررنگ گردشگران را شاهد باشیم و هزینه کمتری را به آن‌ها تحمیل کنیم؛ ایجاد نهادهایی که بتوانند برای محل اسکان مسافران، مواد غذایی را به‌طور آسان و ارزان توسط یک ناوگان هوایی یا دریایی فراهم کنند نیز می‌تواند مؤثر باشد.
پردیسان آنلاین: چالش‌های طبیعی و فرهنگی ایجاد شده در این جزایر چیست و برای حل آنچه می‌توان کرد؟
خاکسار: مسائلی هم هستند که به‌طور طبیعی موجب می‌شود که جامعه میزبان، رغبتی به آمدن گردشگران نداشته باشد؛ جامعه گردشگر وقتی به جامعه هدف می‌رود، به‌طور تهاجمی با فرهنگ و طبیعت برخورد می‌شود که به آن گردشگری تهاجمی گویند؛ برای مثال جامعه محلی جزیره قشم و کیش به شکلی است که برخی افراد کناره ساحل به تخریب می‌پردازند یا با سازه‌های طبیعی، دستکاری‌های اضافی انجام می‌دهند، برخی افراد هم به رفتارهای خارج از فرهنگ بومی این مناطق می‌پردازند و جامعه محلی را دچار چالش و مقاومت منفی می‌کنند؛ برای مثال در جزیره هرمز، با خاک‌های رنگی برخورد اقتصادی دارند و حتی مسائل زیست‌محیطی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند.
به‌طور کلی برای بعضی از آسیب‌ها به برنامه‌ریزی توسط دولت نیاز است و برای بعضی دیگر از مشکلات، نگاه آموزشی از طریق وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی است؛ در واقع در کنار سازمان محیط زیست کشور باید اقداماتی صورت گیرد تا به مردم یاد دهیم چطور با طبیعت برخورد کنند، این در حالی است که حتی در شبکه آموزش صدا و سیما هم توجهی به این موضوع نشده است؛ پس باید برنامه‌هایی هم برای جامعه میزبان و هم مهمان داشت.
اگر آموزش‌ها و زیرساخت‌ها فراهم شود، هم درآمدهای ناخالص ارزی داخلی و هم درآمدهای ناخالص ارزی خارجی به دست دولتمردان خواهد آمد و سهم خود را از گردشگری ایجاد خواهد کرد؛ امروز هوش مصنوعی به ما می‌گوید که گردشگری چه کمکی به حوزه اشتغال و رفع مشکلات اجتماعی در سال‌های آتی همه کشورها می‌کند.
پردیسان آنلاین: فرصت‌های جهانی برای این جزایر با توجه به ایران هراسی ایجاد شده به چه صورت خواهد بود؟
خاکسار: امروزه تحریم و ایران‌هراسی در کنار تنش‌های منطقه خاورمیانه، موجب شده است امنیت خطوط هوایی ما از مسیرهای سبز خارج شود که اتفاق خوبی برای گردشگری ما نبود؛ همین مسئله موجب شد برخی همسایگان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس، نقشه‌ها و راه بین‌المللی از ایران به سمت شرق آسیا را تغییر دهند که تأثیر منفی ناخواسته‌ای روی گردشگری ما گذاشته است.
در این راستا با ایجاد یک پروتکل همکاری بین ایران و دیگر کشورها می‌توان رونق گردشگری خارجی را شاهد بود؛ اگر لوایحی برای کشورهای مختلف به صورت تجاری گردشگری تدوین شود که در آن امنیت خطوط هوایی، ریلی و زمینی توسط شرکت‌های بیمه مدون تضمین شود و به مسافر اطمینان دهیم که در صورت حضور او در کشور ما، جان و مال او حفظ خواهد شد، حتی در این وضعیت ایران‌هراسی نیز کمکی به توزیع نرمال اقتصاد گردشگری در سطح منطقه و ایران خواهیم کرد.
ایران امروز با وجود گرانی دلار و ارزان بودن ریال، هنوز هم مورد توجه مسافران خارجی است و می‌توان از این مشکل، فرصت ساخت؛ در حال حاضر در بحث گردشگری درمان، بسیاری از گردشگران خارجی با نرخ ارزان به ایران می‌آیند، در حالی که ما می‌توانیم در حاشیه این موضوع و برنامه‌ریزی جامع، از حضور آن‌ها بیشترین بهره را ببریم.
