به گزارش سرویس ترجمه پردیسان آنلاین، آمارهای جهانی نشان میدهد که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰ درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد، در حالی که اکنون این رقم نزدیک به ۵۵ درصد است. شهرها به خودی خود مسئول بیش از ۷۰ درصد از انتشار گازهای گلخانهای در جهان هستند و همزمان بیش از ۶۰ درصد ساکنان مناطق ساحلی کمارتفاع در شهرها زندگی میکنند. این مناطق بیشترین آسیبپذیری را در برابر بالا آمدن سطح دریاها، طوفانهای شدید و سایر بلایای طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی دارند.
تهدیدهای جدی از جمله موجهای گرمایی، سیلابها و آتشسوزیهای جنگلی شهرها را درگیر کردهاند و علاوهبر خسارات مالی گسترده، زندگی مردم را نیز به خطر میاندازند؛ حتی شهرهای ثروتمندی همچون سنگاپور و وین نیز از این تهدیدها در امان نیستند. شهرهای جهان امروز در یک دوراهی بزرگ قرار گرفتهاند؛ از یک سو نیاز به توسعه و رشد سریع دارند و از سوی دیگر باید تلاش کنند تا در برابر تغییرات اقلیمی مقاومتر و پایدارتر شوند. دانشگاه مدیریت سنگاپور این موضوع را دوم جولای ۲۰۲۵ در رویداد مهمی با عنوان «گفتوگوهای شهری» در وین، پایتخت اتریش، مورد بحث و بررسی قرار داد.
این گردهمایی که به مناسبت بیستوپنجمین سالگرد تأسیس این دانشگاه برگزار شد، با همکاری سازمان «نوآوری شهری وین» و بهعنوان یکی از برنامههای فرعی مجمع شهرداران در اجلاس جهانی شهرهای ۲۰۲۵ برگزار شد و بیش از ۱۰۰ شرکتکننده از ۲۰ کشور مختلف از حوزههای سیاستگذاری، دانشگاهی و بخشهای خصوصی و دولتی در آن حضور داشتند. یکی از اساتید اقلیم شهری دانشگاه سنگاپور در این رویداد تأکید کرد که سرمایهگذاری در زمینه تابآوری باید دقیق و متناسب با چالشهای ویژه هر شهر انجام شود. در این نشست، راهکارهای نوین متعددی برای ساخت شهرهای سبز و تابآور مطرح شد که مهمترین آنها عبارت است از:
استفاده چندمنظوره از بازسازی زمین
بازسازی زمین نباید تنها به بازیابی مساحت یا ساختوساز محدود شود، بلکه میتواند بهگونهای طراحی شود که همزمان چند کارکرد مختلف از جمله مدیریت آب، توسعه فضای سبز و افزایش تابآوری در برابر بلایای طبیعی را برآورده کند. این رویکرد نیازمند برنامهریزی دقیق برای استفاده بهینه از منابع حاصل از پروژه همچون خاک، فضا و موقعیت جغرافیایی است. برای مثال رودخانه دانوب در شهر وین کانالی در کنار خود دارد که برای افزایش ظرفیت نگهداری آب در زمان سیلاب ساخته شده است. خاک حفر شده در این پروژه برای ساخت «جزیره دانوب» به کار رفته که اکنون به یک فضای سبز بزرگ و محلی برای استراحت و تفریح ساکنان تبدیل شده است.
سنگاپور نیز قصد دارد حدود ۸۰۰ هکتار زمین جدید در سواحل شرقی خود بازسازی کند. این منطقه که «جزیره طولانی» نامیده میشود، علاوهبر افزایش مقاومت در برابر بالا آمدن سطح دریا، محل ایجاد مخزن آب جدید و ساخت مناطق مسکونی و تفریحی خواهد بود.
بهرهگیری از فناوریهای نوین و هوشمندسازی
فناوریهایی همچون هوش مصنوعی، تحلیل دادههای بدون درنگ و مدلهای دوقلوی دیجیتال به مدیران شهری امکان میدهند که رفتار سیستمهای زیستمحیطی و شهری را بهدقت شبیهسازی و پایش کنند. این ابزارها میتوانند پیشبینیهای دقیقی از رویدادهای اقلیمی و طبیعی ارائه دهند و با کاهش زمان واکنش، خسارات را به حداقل برسانند.
وین دارای یک سیستم پیشرفته پایش است که اطلاعات مربوط به سطح آب رودخانه، رطوبت خاک و میزان بارش را بهطور مستمر جمعآوری میکند و به کمک آن پیشبینی دقیقتری از احتمال وقوع سیلاب ارائه میدهد. مدیر مؤسسه شهری دانشگاه سنگاپور در این نشست بیان کرد که هدف نباید هوشمندی مطلق شهرها باشد، بلکه هر شهر باید به اندازه کافی هوشمند باشد؛ یعنی هوشمندی متناسب با مسئله و نیازهای ویژه هر شهر.
مشارکت فعال مردم در برنامهریزی و اجرای اقدامات مقابلهای
شرکت دادن ساکنان در فرایندهای تصمیمگیری و اجرا، نهتنها به بهبود کیفیت و کارایی اقدامات اقلیمی کمک میکند، بلکه منجر به افزایش حس تعلق، مسئولیتپذیری و سازگاری روانی در برابر بحرانها نیز میشود. مشارکت مردمی میتواند از طریق مشورت عمومی، نظرسنجیها و پروژههای محلی شکل بگیرد. در هر دو شهر وین و سنگاپور، مردم بهعنوان اصلیترین ذینفعان در فرایندهای تصمیمگیری و طراحی راهکارها مشارکت داده میشوند تا حس تعلق و آرامش بیشتری در برابر تغییرات اقلیمی داشته باشند.
برای مثال در وین، با مشارکت شهروندان پیشنهاداتی همچون ایجاد «مناطق خنک» برای مقابله با گرما، افزایش فضای سبز شهری و نصب «هتلهای کرم» برای کاهش زباله به اجرا درآمده است. هتل کرم سازهای کوچک و مخصوص است که برای پرورش کرمهای خاکی ساخته میشود تا زبالههای آلی همچون باقیمانده غذا و سبزیجات را به کمپوست تبدیل کنند. در سنگاپور نیز دولت با برگزاری جلسات مشورتی با ساکنان، راهکارهای حفاظتی ساحلی را با توجه به نظرات و نیازهای محلی توسعه میدهد. شهرهای تابآور نهتنها به زیرساختهای فنی نیاز دارند، بلکه باید همبستگی اجتماعی، حملونقل فراگیر و ارتباط بین نسلها را تقویت و فضایی ایجاد کنند که مراقبت و همدلی در آن جریان داشته باشد.
شهرهای آینده باید از «قابلزیست» به «قابلزندگی» تبدیل شوند؛ یعنی علاوهبر حفظ بقا در برابر مخاطرات اقلیمی، کیفیت زندگی ساکنان خود را نیز ارتقا دهند. این امر نیازمند هماهنگی بین سیاستگذاران، فعالان اقتصادی، جامعه علمی و مردم است تا با بهرهگیری از فناوریهای نوین و مشارکت اجتماعی، شهرها را به محیطهایی سبزتر، هوشمندتر و انسانیتر تبدیل کنند.