شهر و دیاری که شروع مدنیت و حیات انسانی در آن نه برای دیروز و امروز؛ که متعلق عصر آهن است.

عصری که ما قبل تاریخ است و دیرینگی به عمر ۷ هزار سال دارد. سند دیداری و موثق این ادعا را هم با یک سفر به جنوب قم، در همسایگی مسجد مقدس جمکران می‌توان پیدا کرد.

تابلوی بزرگی که روی آن نوشته: ” محوطه باستانی قلی درویش؛ فرهنگ و تمدن هفت هزار ساله قم ” از سویی دیگر تمدن سازی و ورود به دنیای مدنیت برای ما قمی ها یک نقطه عطف مهم دیگر هم دارد.

همان بزنگاه تاریخی که سبب شد تا در تقویم رسمی کشور یک روز به نام “روز ملی قم ” ثبت شود. ورود بانویی از جنس مهر و کرامت و وفاداری؛ خانم فاطمه معصومه (س) به قم، که در ۲۳ ربیع الاول سال ۲۰۱ هجری قمری رقم خورد.

قدم رنجه ای که ارابه‌ی پیشرفت و توسعه‌ی قم را به لوکوموتیو بدل کرد و نه تنها روی ریل سرعت قرار گرفت که نعمت و برکت را به شهر ما آورد.

شهری با مردمانی که در لهجه و مراوده های روزمره شان کمی چاشنی نمک دارند؛ به ویژه وقتی پای گپ و گفت با اهالی محله های قدیمی مینشینی و با لهجه غلیظ قمی و برخی اصطلاحات آشنا می‌شوی.

اصطلاحاتی مثل روفیدن … مال چی چی … گَل پشتَ بوم نَمیخوابیدن، آب گوشت قُنبیت نَمیخوریدون … جیغ ویله و …!(حتما لهجه جواد رضویان در سریال در حاشیه را به خاطر دارید) فرمی که بیشتر می‌توان در کوچه پس کوچه های دروازه ری و آذر و پامنار و گذر شاه حمزه شنید.

گفتم گذر شاه حمزه و دلم راهی آن نانوایی سنگک قدیمی و مغازه حلوا و ارده سازی شد که بیش از صد سال است جان دارد.

بی اغراق می‌گویم اگر اهل خوردن نان سنگک باشید و از شهرهای مختلف ایران طعم‌ این نان را امتحان کرده باشید و در عین حال منصف هم باشید؛ حتما اعتراف می‌کنید که نان سنگک قم یک سر و گردن از دیگر سنگکی های کشور بالاتر است.

و اینکه در همان گذر شاه حمزه میتوان خوشمزه ترین و اصیل ترین طعم های ایرانی را یک جا تجربه کرد.به طوری که یک دست کباب کوبیده با ریحان و نان سنگک داغ زیر همان گذر نمک گیرتان می‌کند؛ حالا اگر به این گشت و گذار صد در صد ایرانی خرید حلوا و ارده صداقت را هم اضافه کنید می‌شود نور علی نور!

تا اینجای کار یعنی از حلوا و ارده گرفته تا کباب و نان سنگک؛ شاید بتوان رقبایی در کشور پیدا کرد، اما نگویم برایتان از عطر و طعم یکی از خاص ترین شیرینی های جهان؛ سوهان … که بی بدیل و بی رقیب است.

اصلا هر چه خوبان همه دارند سوهان قم یک جا دارد. ترکیب جذابی از گندم، روغن حیوانی، زعفران، پسته، بادام، گلاب و هل که نه فقط صدای کوبیدن و پخت سوهان از گذر شاه حمزه که طنین آن از گوشه و کنار شهر به گوش می‌رسد.

شیرینی پر خاصیتی که مصداق همان حلوای تن تنانی است که تا نخوری ندانی! قم یک محصول بی نظیر دیگر هم دارد که چشم جهان را خیره به خود کرده؛ فرش دستباف ابریشم که مثل و مثالش در هیچ کجای این کره خاکی پیدا نمی‌شود!

هنری چشم نواز که هر تار پودش به قیمت کم سو شدن چشم زنان و مردان هنرمند این دیار است. احتمالا کمتر کسی بداند که ارزآور ترین کالای صادراتی غیر نفتی ایران را بافندگان فرش ابریشم قم تولید می‌کنند!

تا اینجای کار از دیاری برایتان گفتم که در نخ تسبیحش هم مهره تاریخ دارد و هم از معنویت حظ و بهره می‌برد؛ هم خوشمزه جاتش مثال زدنیست و هم هنر اصیلش!

و حالا سری به طبیعت چهار فصلش می‌زنیم، آنجا در خرما پزان مرداد باید از کویر سوزانش گریخت و در کوتاه ترین مسیر به ییلاقات فردو، قاهان و خلجستان پناه برد تا خنکای هوای اردیبهشت را حس کنی!

خلاصه که گفتن از این دیار تاریخی و پر وجنات، نیاز به عریضه نویسی بس طولانی دارد.

من اما همزمان با ۶ مهر ۱۴۰۳ که مقارن شده با روز ورود بانوی آب و آینه به قم و نامگذاری این روز به نام روز قم؛ به همین چند قلم اشاره کردم تا به خودم و همه هم ولایتی هایم یادآور شوم که عجب دیار پر افتخاری داریم.

دیاری که بیش از ۶ هزار جوان دست گلش را تقدیم حفظ مرزهای ایرانمان کرده و به اذعان بسیاری از غیر بومی هایی که در قم زندگی می‌کنند، خاک دامن گیری دارد.

قم چند سالی است به شهر انگشتری ایران شهره شده است و برای ما قمی ها که هیچ زر و زیوری در دنیا را با خاکش عوض نمیکنیم حکم نگین خوش رنگ و لعاب انگشتری ایران را دارد. شهر کویری من نامت بلند…!