از اقدامات شهرهای موفق برای پایداری تا رشد شهری به‌ کمک زیرساخت دیجیتال

به گزارش سرویس ترجمه پردیسان آنلاین، جدیدترین خبرهای جهان را در این بسته خبری بخوانید.

گام مهم ابوظبی در حفاظت از مردم در برابر گرمای بی‌سابقه

مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی طرح اقدام پنج‌ساله‌ای را به‌منظور حفاظت از سلامت عمومی در برابر تأثیرات شرایط جوی شدید و تغییرات اقلیمی معرفی کرد. در چارچوب این برنامه، مرکز ملی هواشناسی همکاری گسترده‌ای با مرکز بهداشت عمومی ابوظبی آغاز می‌کند تا داده‌های پیشرفته دما و رطوبت را در اختیار نهادهای بهداشتی قرار دهد.

این همکاری هدفمند به افزایش آگاهی عمومی درباره ایمنی در برابر گرما و کمک به توسعه مطالعات دقیق‌تر درباره پیامدهای مخاطره‌آمیز شامل دمای بالا، کیفیت پایین هوا و طوفان‌های گرد و غبار متمرکز است.

به گفته مدیرکل مرکز بهداشت عمومی ابوظبی، این مشارکت برای ارتقای سلامت و رفاه ساکنان امارات ضروری است و با ادغام تخصص‌های هر دو طرف، به راهکارهای نوآورانه برای مقابله با چالش‌های محیطی و بهبود دانش علمی و آگاهی عمومی منجر خواهد شد.

بر اساس این توافق، پژوهش‌های مشترک، تبادل تخصص‌های علمی و فنی، برگزاری کارگاه‌ها و کنفرانس‌ها و توسعه برنامه‌های آموزشی حرفه‌ای در دستور کار قرار می‌گیرد تا با مشکلات ناشی از تغییر اقلیم، آلودگی هوا و مخاطرات جوی مقابله شود.

مدیرکل مرکز ملی هواشناسی و رئیس سازمان جهانی هواشناسی امارات این همکاری را گامی سرنوشت‌ساز برای به‌کارگیری داده‌های پیشرفته در مدل‌سازی و پیش‌بینی مخاطرات جوی از جمله گرما، آلودگی هوا و طوفان‌های گرد و غبار می‌داند که موجب ساخت اکوسیستمی علمی برای حمایت از جوامع و توسعه پایدار خواهد شد.

این برنامه هم‌زمان با افزایش اقدامات بین‌المللی برای مقابله با گرمایش جهانی و ثبت رکوردهای جدید دمایی به‌ویژه در امارات معرفی می‌شود. در جولای ۲۰۲۵، جهان سومین ماه جولای گرم تاریخ معاصر را تجربه کرد و در امارات دمای ۵۱.۸ درجه سانتی‌گراد در آگوست ثبت شد که از بالاترین رکوردهای پیشین فراتر رفت. ماه می امسال نیز گرم‌ترین ماه می ثبت‌شده در تاریخ امارات بود که نشانه‌ای از روند افزایشی چشمگیر دماست.

در راستای مقابله با این وضعیت، دولت امارات سیاستی اجرایی برای حفاظت از کارگران خارج از ساختمان در تابستان دارد که از پانزدهم ژوئن تا پانزدهم سپتامبر هر سال انجام می‌شود و مطابق با آن در ساعات ۱۲:۳۰ تا ۱۵:۰۰، کار در معرض نور مستقیم خورشید ممنوع است. این طرح که از سال ۲۰۰۴ آغاز شده است، زیر نظر وزارت منابع انسانی و امارات‌سازی اجرا می‌شود. کمپینی نیز توسط انجمن دانش‌آموختگان پزشکی و دندان‌پزشکی کرالا و کنسولگری هند در دبی به کارگران خارجی اطلاعات لازم را برای ایمن ماندن در برابر گرمای شدید تابستان ارائه می‌دهد. این اقدامات ترکیبی نشان‌دهنده تعهد امارات به حفاظت از سلامت عمومی و سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی در شرایط به‌سرعت در حال تغییر اقلیمی جهان و منطقه است.

کشورهای جهان با بیشترین روزهای مرخصی استحقاقی در ۲۰۲۵

تعداد روزهای مرخصی استحقاقی (مرخصی با حقوق) در کشورهای مختلف جهان تفاوت‌های چشمگیری دارد که به قوانین دولتی، سیاست‌های کاری و فرهنگ هر کشور بستگی دارد. این روزها نه‌تنها فرصتی برای استراحت و تجدید قوا هستند، بلکه تأثیری مستقیم بر سلامت روان، رضایت شغلی و بهره‌وری کارکنان دارند. در سال ۲۰۲۵ کشورهای متعددی وجود دارند که اهمیت زیادی برای مرخصی‌های استحقاقی قائل شده و تعداد آن را به‌نحوی تنظیم کرده‌اند که کارکنان بتوانند به‌مدت طولانی‌تری از زندگی شخصی و خانوادگی خود بهره‌مند شوند.

بیشترین تعداد مرخصی استحقاقی جهان در اروپا دیده می‌شود. کشورهایی همچون اتریش، فرانسه و موناکو هر یک ۳۰ روز مرخصی با حقوق به کارکنان خود می‌دهند و این موضوع آن‌ها را در صدر فهرست کشورهایی با ارائه بیشترین مرخصی استحقاقی قرار می‌دهد. بریتانیا با ۲۸ روز مرخصی در جایگاه دوم و ایتالیا، لوکزامبورگ و جمهوری دموکراتیک کنگو با ۲۶ روز در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

کشورهای شمال اروپا از جمله سوئد، نروژ و دانمارک ۲۵ روز مرخصی استحقاقی دارند و کشورهای مرکزی و غربی اروپا همچون آلمان، فنلاند، مالتا و ایسلند ۲۴ روز مرخصی را تضمین می‌کنند. در این کشورها قوانین سختگیرانه‌ای وجود دارد که اجازه نمی‌دهد کارفرما بدون رضایت رسمی کارکنان، میزان این مرخصی را کاهش دهند، بنابراین اروپایی‌ها به‌طور میانگین بیش از ۳۰ روز در سال فرصت دارند تا از کار فاصله بگیرند و به سفر بپردازند.

در سایر مناطق جهان نیز نمونه‌هایی از مرخصی استحقاقی طولانی دیده می‌شود. برای مثال یمن با ترکیب ۳۰ روز مرخصی با حقوق و ۱۶ روز تعطیلات عمومی، در مجموع ۴۶ روز را برای استراحت کارکنان خود فراهم می‌کند که بیشترین میزان در جهان به‌شمار می‌رود. کشورهای آفریقایی همچون توگو، جیبوتی و گینه نیز ۳۰ روز مرخصی استحقاقی ارائه می‌دهند.

در خاورمیانه، بحرین ۳۰ روز و امارات و عمان هر یک ۲۲ روز مرخصی به کارکنان خود اختصاص داده‌اند تا تعادل مناسبی میان کار و مناسبت‌های فرهنگی و مذهبی برقرار شود. در آسیا، تنوع تعطیلات بیشتر است. برای مثال هند ۱۲ روز مرخصی با حقوق دارد، اما با ۱۷ روز تعطیلات عمومی، مجموع زمان استراحت کارکنان به ۲۹ روز می‌رسد. اندونزی، ویتنام و مکزیک نیز حدود ۱۲ روز مرخصی استحقاقی دارند.

در آمریکای لاتین، اکثر کشورها بین ۱۲ تا ۲۲ روز مرخصی دارند. برزیل، کوبا، پاناما و پرو بخش عمده‌ای از این دسته هستند که ۲۲ روز مرخصی ارائه می‌کنند. مکزیک، پاراگوئه و گویان نیز در حدود ۱۲ روز مرخصی ارائه می‌دهد. کشورهای قاره آمریکا و کارائیب بین ۱۰ تا ۱۵ روز مرخصی با حقوق دارند و ساکنان این کشورها به‌طور عمده روی تعطیلات عمومی برای تکمیل زمان استراحت کارکنان حساب می‌کنند.

اقیانوسیه، استرالیا و نیوزیلند ۲۰ روز مرخصی ارائه می‌دهند که در حد استانداردهای اروپایی است، در حالی که کشورهای کوچک‌تر همچون فیجی و ساموا حدود ۱۰ روز مرخصی دارند. برخلاف این کشورها، ایالات متحده آمریکا هیچ روزی برای مرخصی استحقاقی با حقوق اجباری ندارد و همه مرخصی‌ها به تصمیم کارفرما بستگی دارد.

بازگشت حیات به رودخانه‌های شمال نیویورک با تخریب سد قدیمی

جدیدترین مطالعه دانشگاه کورنل نشان می‌دهد که حذف سدهای کوچک نقش مهمی در بهبود زیست‌بوم‌های آبی و احیای رودخانه‌ها دارد. نتایج این بررسی در نشریه علمی اکوسفر منتشر شده است. در بخشی از این تحقیق مشخص شد رودخانه‌ای در شمال نیویورک پس از تخریب یک سد قدیمی به‌سرعت احیا شده است. این سد ۳.۷ متری که از دهه ۱۹۶۰ وجود داشت، برداشته شد و پس از سه سال شاهد بهبود کیفیت آب، سنگلاخی شدن بستر رودخانه، ایجاد محیطی مناسب‌تر و بازگشت گونه‌های حساس آبزی به این منطقه بوده است.

تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی سد تخریب شد، آب راکد و گل‌آلود بالا دست رودخانه به جریان ثابت تبدیل و بستر رودخانه سنگلاخی شد. این تغییر موجب شد که زیستگاه به حالت طبیعی‌تر نزدیک و تعادل زیست‌محیطی بین بالا و پایین دست رودخانه برقرار شود. با استفاده از شاخصی موسوم به نمایه ارزیابی بیولوژیکی (BAP)، کیفیت آب اندازه‌گیری که مشخص شد پس از تخریب سد به‌طور چشمگیری بهتر شده و تنوع گونه‌های زنده در رودخانه افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر جریان دوباره زندگی در این رودخانه موجب شد گونه‌های حساسی همچون سنجاقک‌ها و شب‌پره‌های آبی به محیط بازگردند. با برداشتن سد همچنین مسیر حرکت ماهی‌هایی ازجمله مارماهی آمریکایی باز شد که نیاز به عبور بین آب شور و شیرین دارند و این ماهی‌ها توانستند به زیستگاه‌های بالادست بهتر دسترسی پیدا کنند.

برداشتن سدهای کوچک و قدیمی در سراسر آمریکا نیز با روندی مشابه همراه بوده است؛ در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰۸ سد کوچک در ۲۷ ایالت حذف شد. این اقدام علاوه‌بر بهبود کیفیت آب و افزایش تنوع زیستی، خطرات ناشی از سدهای فرسوده را کاهش و امنیت جوامع محلی را افزایش داده است، به‌ویژه که هزینه نگهداری این سدهای قدیمی بسیار بالاست و در بسیاری موارد حذف آن‌ها راه‌حلی مقرون‌به‌صرفه‌تر و مؤثرتر محسوب می‌شود.

دو عامل کلیدی وجود زیستگاه سالم در پایین‌دست رودخانه و شکل‌گیری سریع بستر سنگلاخی در پروژه حذف سد قدیمی نیویورک موجب موفقیت آن شد که به افزایش اکسیژن و رشد جلبک‌ها و میکروب‌های پایه کمک کرده است. قابل‌توجه اینکه سرعت بازسازی هر رودخانه متفاوت است و به شیب، نوع زمین و وضعیت طبیعی منطقه بستگی دارد، با این حال مشخص است که این گونه پروژه‌ها با حذف سدهای کوچک می‌توانند مسیرهای طولانی مهاجرت ماهی‌ها را بازسازی و جریان طبیعی مواد مغذی را در رودخانه‌ها برقرار کنند که نتیجه آن افزایش تاب‌آوری رودخانه‌ها در برابر سیل، گرما و تغییرات اقلیمی خواهد بود.

چگونه زیرساخت دیجیتال رشد شهری را تقویت می‌کند؟

اقتصاد دیجیتال با فناوری‌های هوشمند قدرت گرفته است و هسته مرکزی شهرهای هوشمند را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی جهان را اقتصاد دیجیتال به خود اختصاص داده است. آمارها نشان می‌دهند که کلان‌شهرهای جهان در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تولید می‌کنند و با گسترش و شکوفایی بیشتر شهرها، این رقم نیز افزایش پیدا خواهد کرد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در دهه‌های آینده، تا ۸۰ درصد از رشد اقتصادی آینده در مناطق در حال توسعه، در شهرها متمرکز خواهد شد. این رشد به‌طور عمده به‌دلیل توسعه زیرساخت‌های دیجیتال خواهد بود که به شهرهای هوشمند اجازه می‌دهد موتورهای اصلی رشد اقتصادی شوند و فرصت‌های گسترده‌ای را ایجاد کنند.

زیرساخت دیجیتال چگونه رشد شهری را پشتیبانی می‌کند؟

مطالعه‌ای در چین نشان داده است مناطقی که سرمایه‌گذاری بیشتری در نوآوری انجام داده‌اند، دارای زیرساخت فناوری قوی‌تر و توانمندی‌های تحقیق و توسعه بالاتری هستند. این ویژگی‌ها به شهرها کمک می‌کند تا زیرساخت‌های دیجیتال جدید را بهتر ادغام و استفاده و بهینه‌سازی در توزیع فضایی زمین‌ها را ممکن کنند. پذیرش گسترده فناوری دیجیتال می‌تواند یک اثر چندبرابری ایجاد کند که به تقویت سیستم‌های نوآوری شهری، توسعه فناوری و نیروهای تولیدی جدید منجر می‌شود و در نهایت، برنامه‌ریزی شهری محلی را بهبود می‌بخشد.

گزارش مجمع جهانی اقتصاد توضیح می‌دهد که شهرهای متصل و مبتنی‌بر داده‌ها، علاوه‌بر ارتقای خدمات عمومی، زیرساخت‌های لازم برای سلامت بهتر، آموزش گسترده‌تر و رفاه اقتصادی بیشتر را فراهم می‌کنند. طبق این گزارش، افزایش ۱۰ درصدی نفوذ اینترنت پهن‌باند می‌تواند رشد تولید ناخالص داخلی را بین ۱.۲ تا ۱.۴ درصد افزایش دهد.

این گزارش تأکید می‌کند که امروزه اتصال دیجیتال شامل شبکه‌های سیمی و بی‌سیم، به‌اندازه برق، گاز و آب برای شهرها حیاتی است. شهرهای متصل نه‌تنها خدمات عمومی را بهبود می‌بخشند، بلکه زیرساخت‌های بنیادینی برای ارتقای سلامت عمومی از طریق داده‌های لحظه‌ای و خدمات از راه دور، گسترش آموزش دیجیتال و یادگیری از راه دور و تقویت رفاه اقتصادی از طریق تجارت الکترونیک، اشتغال دیجیتال و خدمات مالی نوین فراهم می‌کنند.

فناوری‌های کلیدی پشتیبان زیرساخت دیجیتال

یکی از فناوری‌های مهم، هوش مصنوعی مولد است که در اپلیکیشن‌ها، امنیت، زیرساخت و بسیاری از حوزه‌های دیگر کاربرد دارد. این فناوری عملیات را بهینه می‌کند، پایداری شبکه را افزایش می‌دهد، فعالیت‌های تکراری را خودکار و حل مسائل را به‌صورت پیش‌گیرانه ممکن می‌کند. طبق گزارش شرکت مک‌کینزی، هوش مصنوعی مولد می‌تواند زمان تحول دیجیتال را ۴۰ تا ۵۰ درصد و هزینه‌های مربوط به بدهی فنی را ۴۰ درصد کاهش دهد و در نتیجه کیفیت نتایج را بهبود ببخشد.

اینترنت اشیا نیز یکی دیگر از فناوری‌های محرک اقتصاد هوشمند است که با ایجاد درآمدهای جدید و افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف، اثر اقتصادی بین ۳.۹ تا ۱۱.۱ تریلیون دلار تا سال ۲۰۲۵ خواهد داشت. این فناوری در بهینه‌سازی تولید در کارخانه‌ها و ایجاد شبکه‌های انرژی هوشمند نقش مهمی ایفا و مدل‌های جدید تجاری و خدماتی را ممکن می‌کند.

آینده زیرساخت دیجیتال: اولویت‌ها و مسیر پیش‌رو

برای ادامه رشد شهری بر پایه زیرساخت دیجیتال، باید بر بهبود برنامه‌ریزی فضایی و استفاده بهینه از زمین تمرکز کرد. فناوری‌های جدید باید به‌گونه‌ای به کار گرفته شوند که تعادل میان نیازهای مختلف زمین از جمله مسکونی، صنعتی، بازآفرینی شهری، فضاهای عمومی و خدمات اجتماعی حفظ شود. از سوی دیگر، لازم است تاب‌آوری شهرها در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی با استفاده از فناوری تقویت شود و سیاست‌ها و طرح‌های پیش‌بینی‌کننده برای مقابله با چالش‌های اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی تدوین شود.

مدیریت داده در سطح محلی از دیگر از اولویت‌هاست، به‌طوری که جمع‌آوری، استفاده، ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری داده‌ها در مقیاس محلی (در سطح محله‌ها) بهبود پیدا کند تا خدمات شهری بهتر ارائه و توسعه اقتصادی محلی و نوآوری تقویت شود و اقشار آسیب‌پذیر توانمند و استعدادها جذب و حفظ شوند.

وقتی شهروندان با یک کلیک آینده شهر را می‌سازند

در دهه اخیر مفهوم مشارکت شهروندی در مدیریت شهری از یک شعار سیاسی به یک راهبرد عملیاتی تبدیل شده است. شهرهای بزرگ جهان با چالش‌هایی چون رشد جمعیت، فشار بر زیرساخت‌ها، نابرابری اجتماعی و بحران‌های زیست‌محیطی روبه‌رو شده‌اند و برای پاسخ‌گویی مؤثر به این مسائل، نیازمند مدل‌هایی هستند که شهروندان را نه‌تنها به‌عنوان دریافت‌کنندگان خدمات، بلکه به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان فعال در فرایندهای شهری درگیر کنند.

بارسلونا، هلسینکی، آمستردام و دهلی از جمله نمونه‌های برجسته شهرهایی هستند که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و سازوکارهای محلی، توانسته‌اند مشارکت عمومی را در قلب سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری جای دهند و نتایج آماری در این شهرها شهر شامل افزایش رضایت عمومی، کاهش زمان اجرای سیاست‌ها، بهبود خدمات شهری و ارتقای اعتماد میان شهروندان و مسئولان، نشان‌دهنده موفقیت این مدل‌هاست. این تجربه‌ها نشان می‌دهند که مشارکت شهروندی، اگر با طراحی دقیق، پشتیبانی سازمانی و بهره‌گیری از فناوری همراه باشد، می‌تواند به یکی از مؤثرترین ابزارهای مدیریت شهری تبدیل شود.

بارسلونا: دموکراسی دیجیتال در خدمت شهروندان

بارسلونا از سال ۲۰۱۶ با راه‌اندازی پلتفرم دسیدیم (Decidim) گام بلندی در جهت تحقق دموکراسی دیجیتال برداشته است. این پلتفرم که نام آن در زبان کاتالان به معنای «ما تصمیم می‌گیریم» است، در قالب برنامه اقدام شهری ۲۰۱۶–۲۰۱۹ طراحی شد و هدف آن تقویت ارتباط میان شهروندان و نهادهای شهری از طریق فضای دیجیتال مشترک بود. دسیدیم از دل جنبش‌های سیاسی با محوریت شفافیت، عدالت اجتماعی و مبارزه با فساد شکل گرفت و به‌تدریج با افزودن قابلیت‌های جدید، دامنه مشارکت را گسترش داد. در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، این پلتفرم با ارتقای فنی و راه‌اندازی کمپین‌های گسترده مشارکتی، به یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت شهری بارسلونا تبدیل شد.

پروژه‌های موفق در بارسلونا شامل بازآفرینی پارک مونتژوئیک با مشارکت شهروندان در طراحی فضای سبز و دسترسی، طرح بازی در فضاهای عمومی با طراحی فراگیر برای کودکان دارای معلولیت، ارتقای امکانات مدارس با تمرکز بر نوسازی و فناوری دیجیتال و گسترش فضای سبز در منطقه سانتس-مونتژوئیک با حمایت بیش از ۱۰ هزار شهروند بوده‌اند.

پارک مونتژوئیک که پیش‌تر بخشی از فضای شهری کم‌استفاده و پراکنده بود، در قالب یک پروژه بازآفرینی شهری با مشارکت مستقیم شهروندان به یک فضای سبز چندمنظوره تبدیل شد. جلسات مشورتی حضوری و آنلاین از طریق پلتفرم دسیدیم برگزار شد و ساکنان محله، گروه‌های محیط‌زیستی و فعالان شهری پیشنهادهایی درباره طراحی مسیرهای پیاده‌روی، دسترسی برای افراد دارای معلولیت، نورپردازی شبانه، امکانات تفریحی و حفظ پوشش گیاهی ارائه دادند.

شهرداری با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده، طرحی جامع برای تبدیل این پارک به یک فضای چندمنظوره با کاربری‌های فرهنگی، ورزشی و آموزشی تهیه کرد. اجرای این پروژه منجر به افزایش ۲۵ درصدی در استفاده عمومی از پارک، کاهش رفتارهای آسیب‌زا در فضاهای متروکه، بهبود کیفیت محیط‌زیست محلی و ارتقای حس تعلق اجتماعی در این منطقه شد.

طرح بازی در فضاهای عمومی با هدف ایجاد محیط‌های بازی فراگیر برای کودکان دارای معلولیت در چندین منطقه شهری بارسلونا اجرا شد. شهروندان، به‌ویژه والدین و مربیان، در طراحی تجهیزات بازی، مسیرهای دسترسی و نوع کف‌پوش‌ها مشارکت داشتند. پلتفرم دسیدیم امکان بارگذاری تصاویر، پیشنهادات طراحی و رأی‌گیری درباره اولویت‌ها را فراهم کرد. در مرحله اجرا، شهرداری با شرکت‌های تخصصی طراحی شهری همکاری کرد تا فضاهایی با استانداردهای بین‌المللی برای بازی ایمن و فراگیر ایجاد شود.

پروژه ارتقای امکانات مدارس با تمرکز بر نوسازی فیزیکی و تجهیز به فناوری‌های دیجیتال، یکی از پرطرفدارترین ابتکارات شهروندی بود که بیش از ۱۲ هزار نفر از طریق دسیدیم از این طرح حمایت کردند. پیشنهادها شامل بهبود نورپردازی کلاس‌ها، نصب تجهیزات هوشمند همچون تخته‌های دیجیتال، ایجاد فضاهای مطالعه، بازسازی سرویس‌های بهداشتی و افزایش امنیت مدارس بود.

پس از ارزیابی فنی توسط کارشناسان شهرداری، بخش قابل‌توجهی از این پیشنهادها از جمله نصب سیستم تهویه مطبوع، اینترنت پرسرعت و نرم‌افزارهای آموزشی، بهبود نورپردازی کلاس‌ها و ایجاد فضاهای چندکاربری به مرحله اجرا رسید و موجب بهبود محیط یادگیری، افزایش رضایت دانش‌آموزان و معلمان، کاهش غیبت دانش‌آموزان و پیشرفت سطح آموزشی مدارس شد. مشارکت والدین در طراحی و نظارت بر پروژه‌ها، حس تعلق و مسئولیت‌پذیری را در جامعه آموزشی تقویت کرد.

بارسلونا با تکیه بر فناوری‌های پیشرفته، پلتفرم‌های دیجیتال و تحلیل داده‌ها، توانسته است مشارکت عمومی را در سطح کلان و با رویکردی بر پایه فناوری نهادینه کند. دسیدیم نه‌تنها بستری برای مشارکت فنی و اجرایی فراهم کرده، بلکه به‌عنوان یک فضای فرهنگی و اجتماعی نیز عمل کرده است. این پلتفرم با ایجاد امکان گفت‌وگو، تبادل نظر و هم‌فکری، به تقویت انسجام اجتماعی و افزایش حس تعلق شهروندان به شهر کمک می‌کند. مدل ترکیبی مشارکت آنلاین و حضوری، به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر، امکان حضور فعال در فرایندهای شهری را فراهم کرده است. افزون بر این، بازخوردهای فنی و اجتماعی به‌صورت مستمر در به‌روزرسانی پلتفرم لحاظ می‌شوند تا تجربه کاربری بهبود پیدا کند.

اقدامات شهرهای موفق جهان در مسیر پایداری

بیش از ۵۵ درصد جمعیت جهان یعنی حدود ۴.۵ میلیارد نفردر مناطق شهری زندگی می‌کنند و این در حالی است که این شهرها تنها ۳ درصد از سطح زمین را اشغال کرده‌اند. با این حال، همین شهرها مسئول مصرف ۶۰ تا ۸۰ درصد از انرژی جهان و تولید ۷۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای هستند. این آمار نگران‌کننده نشان می‌دهد که شهرها در عین تمرکز جمعیتی، نقش تعیین‌کننده‌ای در بحران‌های زیست‌محیطی دارند. در پاسخ به این چالش‌ها، مفهوم «شهر پایدار» به‌عنوان راهکاری برای کاهش اثرات منفی شهری و ارتقای کیفیت زندگی مطرح شده است.

شهر پایدار شهری است که با احترام به منابع طبیعی، عدالت اجتماعی و نیازهای نسل‌های آینده، به بهبود زندگی ساکنان خود می‌پردازد. این شهرها با کاهش انتشار دی‌اکسید کربن، ارتقای حمل‌ونقل سبز، مدیریت پسماند، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و تقویت تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی، به‌دنبال تحقق اهداف توسعه پایدار سازمان ملل هستند.

شاخص شهرهای پایدار آرکادیس یک ابزار تحلیلی بین‌المللی است که با هدف ارزیابی میزان پایداری شهرهای بزرگ جهان طراحی شده است. این شاخص توسط شرکت مشاوره مهندسی و طراحی آرکادیس (Arcadis) منتشر می‌شود و در نسخه‌های سالانه خود، ۱۰۰ شهر را بر اساس مجموعه‌ای از معیارهای زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی بررسی و رتبه‌بندی می‌کند.

در نسخه ۲۰۲۴ این شاخص، ارزیابی شهرها بر اساس ۶۷ پارامتر انجام شده است که در چهار محور اصلی دسته‌بندی می‌شوند. نسخه جدید این شاخص، علاوه‌بر سه محور همیشگی «سیاره»، «مردم» و «سود»، یک محور چهارم به نام «پیشرفت» را نیز اضافه کرده است که روند تغییرات پایدار در شهرها را طی یک دهه گذشته بررسی می‌کند.

معیارهای ارزیابی شهرها در نسخه ۲۰۲۴ شامل آلودگی هوا، مدیریت پسماند، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کم‌کربن، انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل‌ونقل پایدار، عدالت اجتماعی، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای، عدالت اجتماعی، کیفیت زندگی، دسترسی فراگیر به آموزش و سلامت، پایداری اقتصادی، نوآوری در سیاست‌گذاری، سرعت اجرای برنامه‌های اقلیمی و تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی و موارد دیگری است که وضعیت فعلی شهرها را نشان می‌دهد و به‌عنوان یک ابزار راهبردی برای سیاست‌گذاران، شهرداران و سازمان‌های بین‌المللی عمل می‌کند تا نقاط قوت و ضعف شهرها را در مسیر دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل تا سال ۲۰۳۰ شناسایی کنند.

تحقق تحول حکمرانی شهری با مشارکت مستقیم مردم

در عصر شهرهای هوشمند و تحول دیجیتال، مشارکت شهروندان به یکی از ارکان اصلی حکمرانی شهری تبدیل شده است. این رویکرد نه‌تنها به ارتقای کیفیت خدمات عمومی منجر می‌شود، بلکه اعتماد اجتماعی، شفافیت و پاسخ‌گویی سازمان‌های شهری را نیز تقویت می‌کند. در بسیاری از شهرهای جهان، تجربه‌های موفقی در زمینه مشارکت فعال مردم در تصمیم‌گیری‌های محلی شکل گرفته‌اند که نشان می‌دهند توسعه پایدار شهری بدون حضور واقعی و مؤثر شهروندان ممکن نیست.

برای مثال در پاریس، پروژه «ایده‌های شهروندی» به مردم امکان داده است تا طرح‌های پیشنهادی خود را برای بهبود فضاهای عمومی ارائه دهند و از طریق رأی‌گیری عمومی، بودجه اجرای آن‌ها را تعیین کنند. در سئول، پایتخت کره جنوبی، پلتفرم موسوم به «mVoting» به شهروندان این امکان را داده است تا در تصمیم‌گیری‌های شهری از انتخاب مکان پارک‌ها گرفته تا اصلاح قوانین محلی، از طریق تلفن همراه مشارکت داشته باشند.

در کشورهای در حال توسعه نیز نمونه‌های قابل‌توجهی دیده می‌شود. شهر دارالسلام در تانزانیا یکی از نمونه‌های موفق مشارکت شهروندی در مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود که با اجرای برنامه‌ای به نام «نقشه‌برداری مشارکتی» توانسته است شهروندان را به‌طور مستقیم در شناسایی مشکلات محله‌ای، اولویت‌بندی پروژه‌ها و طراحی خدمات شهری درگیر کند. ساکنان محله‌ها با استفاده از ابزارهای ساده دیجیتال و جلسات محلی، اطلاعاتی درباره وضعیت زیرساخت‌ها، نیازهای خدماتی و چالش‌های روزمره خود ثبت می‌کنند. این داده‌ها سپس با سیستم‌های GIS ترکیب می‌شوند و به شهرداری کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تری بر اساس واقعیت‌های محلی انجام دهد.

در پورتو آلگره برزیل، مدل بودجه‌ریزی مشارکتی از دهه ۱۹۸۰ اجرا شده و به شهروندان اجازه داده است تا درباره نحوه تخصیص بودجه شهری تصمیم‌گیری کنند. این تجربه، یکی از نخستین و موفق‌ترین نمونه‌های جهانی در زمینه مشارکت مستقیم مردم در امور مالی شهری بوده و الگویی برای بسیاری از شهرهای دیگر در آمریکای لاتین و آفریقا شده است. این نمونه‌ها نشان می‌دهند که مشارکت شهروندی، حتی در شرایط محدود منابع و زیرساخت‌های ضعیف، می‌تواند به بهبود ملموس خدمات شهری، افزایش اعتماد عمومی و تقویت حکمرانی محلی منجر شود.

دهلی برای افزایش دسترسی و مشارکت، از اپلیکیشن‌های موبایلی برای جمع‌آوری بازخورد و اتصال به داشبوردهای لحظه‌ای برای مسئولان شهری استفاده می‌کند. بهره‌گیری از پیامک برای دسترسی شهروندانی که گوشی هوشمند یا اینترنت پایدار ندارند، یکی از راهبردهای مهم برای کاهش شکاف دیجیتال در این راهکار است. ابزارهای نقشه‌برداری GIS برای ترکیب داده‌های شهروندی با اطلاعات زیرساختی و تصویری‌سازی مشکلات شهری به کار گرفته شده‌اند.

الگوهای اقامتی جدید و واکنش صنعت هتلداری

تقاضای اقامت نیز هم‌راستا با این روند افزایش یافته است. بین ماه‌های ژوئن تا آگوست، مکه در صدر جست‌وجوهای هتل قرار داشت و پس از آن جده، مدینه و ریاض در رتبه‌های بعدی بودند. این بازه زمانی با موسم حج و همچنین تعطیلات تابستانی هم‌زمان است که شمار زیادی از زائران داخلی و خارجی برای انجام مناسک حج یا عمره به مکه سفر می‌کنند. ترکیب عوامل مذهبی، فرهنگی و فصل سفر، نقش مهمی در شکل‌گیری این الگوی تقاضا داشته است.

هتل‌های عربستان نیز به‌سرعت با این تغییرات سازگار شده‌اند. مدیر منطقه‌ای عملیات در گروه هتل‌های ای لاف در منطقه مکه، اعلام کرده است که شاهد تغییر واضحی در رفتار مسافران هستند؛ افراد بیشتری ترجیح می‌دهند تابستان را داخل کشور چه در اماکن مقدس و چه در مقاصد تفریحی بزرگ سپری کنند. در همین راستا بسته‌های اقامتی سفارشی و پیشنهادهای فصلی برای افزایش راحتی و ارزش سفر طراحی شده‌اند.

شرایط آب‌وهوایی همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب مقصد سفرهای داخلی در عربستان سعودی دارد. در مناطق کوهستانی جنوب کشور، همچون النماس در استان عسیر، آب‌وهوای معتدل و بارش‌های تابستانی، این منطقه را به یکی از پناهگاه‌های محبوب برای گردشگران تبدیل کرده است. یکی از مالکان هتل‌آپارتمان‌های النماس، با اشاره به استقبال گسترده مسافران، اعلام کرد که تمام واحدهای اقامتی‌اش در طول فصل تابستان به‌طور کامل رزرو شده‌اند. او معتقد است باران‌های خنک و هوای مطبوع، مردم را به این منطقه می‌کشاند و تجربه‌ای متفاوت از تابستان گرم سایر نقاط کشور فراهم می‌کند. این جذابیت اقلیمی، در کنار مناظر طبیعی و آرامش محیط، النماس را به مقصدی ایده‌آل برای خانواده‌ها و علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی تبدیل کرده است.

چشم‌انداز آینده گردشگری داخلی عربستان سعودی

با شتاب گرفتن سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های مهمان‌نوازی، فرهنگ و سرگرمی در چهارچوب برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰، گردشگری داخلی عربستان سعودی وارد مرحله‌ای تازه از رشد و تحول شده است.

این برنامه ملی با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد و ارتقای کیفیت زندگی، زیرساخت‌های گردشگری را به‌گونه‌ای توسعه داده است که نه‌تنها گردشگران خارجی بلکه شهروندان سعودی نیز بیش از گذشته به سفرهای داخلی روی آورده‌اند.

طبق گزارش «شاخص جهانی گردشگری» سازمان ملل، تعداد ورود گردشگران بین‌المللی به عربستان در سه‌ماهه نخست سال جاری بیش از دو برابر مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ بوده است که نشان‌دهنده جایگاه روبه‌رشد کشور در نقشه گردشگری جهانی است. در همین حال، مردم عربستان نیز در حال بازکشف زیبایی‌های سرزمین خود از میراث تاریخی و فرهنگی گرفته تا مزارع پنهان، روستاهای سنتی و مناظر طبیعی کمتر شناخته‌شده هستند. این روند سبک سفر را تغییر داده و آینده گردشگری در عربستان را با نگاهی تازه، بومی‌محور و پایدار بازتعریف کرده است.

گردشگران سعودی به‌دنبال چیزی فراتر از بازدیدهای سطحی هستند؛ تورهای پیاده‌روی که معماری سنتی، بازارهای قدیمی و صنایع دستی محلی را معرفی می‌کنند، محبوبیت بسیاری پیدا کرده‌اند. بسیاری از بازدیدکنندگان از داستان‌گویی‌های هدایت‌شده، چشیدن غذاهای محلی و تعامل عملی با هنرمندان لذت می‌برند و تجربه‌ای به‌یادماندنی خلق می‌کنند. خانواده‌ها و جوانان بیشتر به‌دنبال تجربه‌هایی تعاملی، راحت و ریشه‌دار در میراث فرهنگی هستند.

پیرترین شهر جهان کجاست؟

ژاپن به طور کلی بیشترین درصد جمعیت سالمند را در دنیا دارد؛ بر اساس آمار سال ۲۰۲۴، حدود ۳۶.۲۵ میلیون نفر یا تقریباً ۲۹.۳ درصد از جمعیت این کشور بالای ۶۵ سال سن دارند که بالاترین نسبت سالمندان در میان کشورهای جهان است. این درصد در توکیو به معنای تعداد بسیار بالای سالمندان است که این شهر را در صدر فهرست شهرهای مسن جهان قرار می‌دهد.

روند پیری جمعیت در ژاپن منجر به ثبت رکوردهای جهانی نیز شده است؛ تعداد افراد ۱۰۰ ساله و بیشتر در این کشور به بیش از ۹۵ هزار نفر رسیده و حدود ۹۰ درصد از این افراد را زنان تشکیل می‌دهند. عمر بالای شهروندان ژاپنی، ناشی از عوامل مختلفی از جمله خدمات بهداشتی پیشرفته، سبک زندگی سالم و حمایت‌های اجتماعی قوی است.

مسن‌ترین زن جهان در ژاپن ۱۱۶ سال و مسن‌ترین مرد ۱۱۰ سال دارد که این آمار نمونه‌ای از طول عمر بالای مردم این کشور است. پیری جمعیت در ژاپن چالش‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده است. کاهش جمعیت جوان باعث فشار مضاعف بر نظام‌های تأمین اجتماعی و بهداشتی شده و دولت ژاپن را مجبور به اتخاذ سیاست‌های خاصی برای حمایت از خانواده‌ها و تشویق به زاد و ولد کرده است. با این وجود، ژاپن طی سال‌های اخیر شاهد کاهش جمعیت کلی بوده که این امر به نگرانی‌های جدی در مورد آینده اقتصادی و اجتماعی این کشور منجر شده است.

ژاپن به‌عنوان یک نمونه برجسته از جامعه پیر، همچنین تلاش کرده است تا محیط‌های شهری و خدمات خود را برای رفاه سالمندان بهینه‌سازی کند. در توکیو، آسانسورها و رمپ‌های ویژه، مجهز به علائم دیداری و شنیداری برای افراد با مشکلات بینایی و دیگر تجهیزات حمایتی در اماکن عمومی مرسوم است تا شهر به مکانی قابل دسترس برای همه سنین تبدیل شود. تعداد جمعیت مسن در توکیو و در کل ژاپن نه‌تنها یک واقعیت نموداری، بلکه بحرانی است که تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی و اقتصادی این کشور ایجاد کرده و تا دهه‌های آینده نیز بخش مهمی از سیاست‌گذاری‌های ژاپن را شکل خواهد داد. این موضوع توکیو را به شهری منحصربه‌فرد در میان کلان‌شهرهای جهان تبدیل کرده که در آن بین سه نفر یک نفر بالای ۶۵ سال دارد و چالش‌های پیر شدن جمعیت، فرصت‌ها و ضرورت‌های خاص خود را دارد.

پیاده‌روی سبز در کوالالامپور با پیاده‌روهای خورشیدی

در اقدامی نوآورانه و پایدار، کوالالامپور با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، گذرگاه پیاده‌روی پوشش‌دار مجهز به پنل‌های خورشیدی را به طول ۳۵۰ متر و هزینه‌ای حدود ۶۰۰ هزار رینگیت راه‌اندازی کرده است. این گذرگاه که مسیر ارتباطی بین ایستگاه شهر و دانشگاه تونکو عبدالرحمن را بهبود می‌بخشد، نمونه‌ای موفق از ترکیب فناوری خورشیدی و زیرساخت‌های پیاده‌روی در یک شهر گرمسیری محسوب می‌شود.

تاکسی‌های مورد استفاده در این پروژه، مدل میدنایت با موتورهای تمام‌برقی، طراحی آیرودینامیک و ظرفیت چهار مسافر و یک خلبان هستند که برای پروازهای کوتاه‌مدت شهری با حداکثر برد ۱۰۰ کیلومتر طراحی شده است. آرکر اعلام کرده است این خدمات به‌صورت یکپارچه با سیستم رزرو پروازها شرکت هواپیمایی یونایتد ارائه خواهد شد؛ به‌طوری‌که مسافران هنگام خرید بلیت هواپیما، بتوانند گزینه تاکسی هوایی را نیز انتخاب کنند. این مدل، تجربه سفر را از در خانه تا در هواپیما به‌صورت یکپارچه و بدون وقفه تبدیل می‌کند.

دولت آمریکا در تابستان ۲۰۲۵ با صدور یک فرمان اجرایی، روند توسعه پهپادها و آزمایش خودروهای پرنده را تسریع کرد. این فرمان، مسیر قانونی لازم برای آزمایش و بهره‌برداری از تاکسی‌های عمودپرواز را هموار و چهارچوبی برای فرود و برخاست آن‌ها در محیط شهری تعیین کرده است.

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های موفقیت تاکسی‌های پرنده شهری، ایجاد زیرساخت‌های مناسب در دل شهر است. برخلاف فرودگاه‌ها که در حاشیه شهرها قرار دارند، تاکسی‌های هوایی نیازمند ایستگاه‌هایی در قلب مناطق پرتردد هستند که با عنوان ورتی‌پورت شناخته می‌شوند. ساخت این ایستگاه‌ها، مستلزم بازنگری در کاربری زمین، طراحی شهری و هماهنگی با سیستم‌های حمل‌ونقل موجود است. اداره هوانوردی فدرال آمریکا برنامه‌ای سه‌ساله و چندمرحله‌ای برای این خدمات در نظر گرفته است: ابتدا استفاده از مسیرهای فعلی هلی‌کوپترها، سپس ایجاد کریدورهای هوایی میان فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های شهری و در آینده، امکان پروازهای خودران.

پیش‌بینی می‌شود که نخستین خدمات تجاری در نیویورک بین سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ آغاز شود و پس از عملیاتی‌شدن تاکسی هوایی شهری در نیویورک، تقاضا برای این خدمات به بیش از ۲۰۰ میلیون سفر در سال برسد.

کاوشی در زیباترین و معروف‌ترین میراث جهانی یونسکو

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به‌عنوان مرجعی بین‌المللی، بخش ثبت سایت‌های میراث جهانی را به مناطقی اختصاص می‌دهد که از نظر تاریخی، فرهنگی یا طبیعی ارزش خارق‌العاده‌ای دارند و شایسته حفاظت و نگهداری در سطح جهانی هستند.

با بیش از ۱۲۰۰ مکان ثبت‌شده در این فهرست، انتخاب ۱۰ مورد از زیباترین و تأثیرگذارترین آن‌ها بسیار دشوار است، با این حال در ادامه به معرفی ۱۰ سایت میراث جهانی می‌پردازیم که از نظر بسیاری از مسافران و کارشناسان، جلوه‌ای بی‌نظیر از تاریخ، فرهنگ و طبیعت دنیا را به نمایش می‌گذارند. هر یک از این میراث جهانی، داستانی زیبا و منحصربه‌فرد دارند و نمایانگر تلفیقی از تاریخ، فرهنگ و طبیعتی هستند که بشریت آن را بزرگ می‌دارد و برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند.

ماچوپیچو Machu Picchu، پرو

ماچوپیچو یکی از برجسته‌ترین و اسرارآمیزترین آثار باستانی جهان است؛ قلعه‌ای به‌جا مانده از امپراتوری اینکا که در ارتفاعات مرتفع رشته‌کوه‌های آند پرو واقع شده است. این شهر تاریخی که در سال ۱۹۱۱ توسط هیرام بینگهام دوباره کشف شد، از بخش‌های کشاورزی با تراس‌هایی گسترده و بخش‌های شهری شامل ساختمان‌هایی همچون معبد خورشید تشکیل شده است. ترکیب حیرت‌انگیز کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده، پوشش جنگلی انبوه و معماری سنگی بی‌نظیر، چشم‌اندازی فراموش‌نشدنی خلق کرده که هیچ عکس یا فیلمی به‌اندازه حضور واقعی در آن، حس عظمت و شگفتی را منتقل نمی‌کند. ماچو پیچو از سال ۱۹۸۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و به‌عنوان گنجینه‌ای تاریخی و طبیعی بی‌همتا ستایش می‌شود.

آنگکوروات Angkor Wat، کامبوج

آنگکوروات، بزرگ‌ترین مجموعه معابد مذهبی در جهان و نمادی برجسته از امپراتوری خمر است که بین قرون نهم تا پانزدهم میلادی بر آسیای جنوب‌شرقی حکمرانی می‌کرد. این مجموعه که از سال ۱۹۹۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، دربرگیرنده صدها معبد باشکوه از جمله معبد اصلی آنگکوروات است که با نمای ویژه خود هنگام طلوع آفتاب جلوه‌ای تماشایی دارد. همچنین معابدی همچون بایون با چهره‌های لبخندزننده غول‌آسا و تائو پرهم که ریشه‌های درختان جنگلی آن را در برگرفته‌اند، از جاذبه‌های مهم این سایت هستند. کمپین‌های محافظت یونسکو به حفظ و بازسازی این مجموعه تاریخی کمک می‌کنند تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این میراث فرهنگی چشمگیر بهره‌مند شوند.

دولومیت Dolomites، ایتالیا

این رشته‌کوه در مرز میان ایتالیا، اتریش و سوئیس، یکی از زیباترین مناظر طبیعی اروپا را تشکیل می‌دهد. با ۱۸ قله بالای ۳۰۰۰ متر، دیواره‌های سنگی عمودی و دره‌های عمیق، دولومیت محل مناسبی برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت هستند. میلیون‌ها سال فرسایش بر سنگ آهک این منطقه شکل‌های عجیب و تماشایی ایجاد کرده است که هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند. این کوهستان، به‌دلیل ارزش‌های طبیعی چشمگیرش، از سال ۲۰۰۹ به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده و مسیرهای پیاده‌روی متعددی برای بازدیدکنندگان دارد که از ساده تا دشوار متغیر است.

تاج محل Taj Mahal، هند

تاج محل که در شهر آگرای هند واقع شده، یکی از مشهورترین نمادهای عشق در جهان است. این آرامگاه مرمری سفید در قرن هفدهم به دستور شاه جهان به یاد همسر محبوبش، ممتاز محل، ساخته شد. تغییر رنگ مرمر این بنا در طول روز همراه با معماری دقیق و زیبای آن، تاج محل را به یک شاهکار هنری و معماری تبدیل کرده است. تاج محل که از سال ۱۹۸۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، سالانه میلیون‌ها گردشگر را به هند می‌کشاند تا این افسانه عشق را از نزدیک تماشا کنند.

پارک ملی یلوستون Yellowstone National Park، آمریکا

یلوستون به‌عنوان نخستین پارک ملی جهان در سال ۱۸۷۲ تأسیس شد و به‌دلیل چشمه‌های آب گرم، منابع طبیعی گرمابی و مناظر بکر و دست‌نخورده‌اش به شهرت رسید. این پارک که از سال ۱۹۷۸ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده، زیستگاه گونه‌های فراوانی از حیات وحش آمریکای شمالی همچون خرس گریزلی، بوفالو و گاومیش جنگلی است. منظره‌های حیرت‌انگیز از جمله آبشارها، دریاچه‌های شفاف و دره‌های عمیق، همچون تابلویی زنده از طبیعت در کنار جاذبه‌های زمین‌شناسی بی‌نظیر، یلوستون را به مقصدی فراموش‌نشدنی تبدیل کرده‌اند.

پراگ Prague، جمهوری چک

پایتخت جمهوری چک با حفظ تمام زیبایی‌های قرون وسطایی‌اش به «شهر هزار مناره» مشهور است. ساختار تاریخی شهر از سده یازدهم تا هجدهم میلادی، تأثیرات فرهنگی و معماری فراوانی را به نمایش می‌گذارد. برجسته‌ترین جاذبه‌های پراگ شامل پل چارلز، میدان قدیمی و قلعه پراگ است. کوچه‌های سنگفرش‌شده و معماری باشکوه ساختمان‌ها، فضایی رمانتیک و تاریخی به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهد که کمتر شهری در اروپا آن را دارد.

جزایر گالاپاگوس Galapagos Islands، اکوادور

این مجمع‌الجزایر در اقیانوس آرام، در فاصله حدود هزار کیلومتری از ساحل اکوادور قرار دارد و مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از محصولات طبیعی و زیست‌گاه‌های دریایی محسوب می‌شود. این جزایر به‌دلیل تنوع زیستی بی‌نظیر و شرایط ژئولوژیکی ویژه که شامل فعالیت‌های آتشفشانی و جریان‌های اقیانوسی است، الهام‌بخش نظریه چالش‌برانگیز چارلز داروین درباره تکامل بوده‌اند. این مجمع‌الجزایر امروزه هم زیستگاه گونه‌های کمیاب و ویژه‌ای همچون ایگوانای دریایی و لاک‌پشت‌های عظیم است.

کاپادوکیه Cappadocia، ترکیه

کاپادوکیه، منطقه‌ای استثنایی با چشم‌اندازهای شگفت‌انگیز که از میلیون‌ها سال پیش بر اثر فوران آتشفشان‌ها شکل گرفته و با وجود سکونتگاه‌های صخره‌ای و کلیساهای سنگی که مربوط به دوران پارینه سنگی و رومیان است، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه خانه‌های سنگی و شهرهای زیرزمینی جهان به‌شمار می‌رود. این منطقه از سال ۱۹۸۵ عضو فهرست میراث جهانی یونسکو شده و امروزه تورهای هوای گرم و دشت‌های طبیعی آن از جاذبه‌های محبوب گردشگران است.

برگز Bruges، بلژیک

برگز، یکی از زیباترین شهرهای اروپا، از سال ۲۰۰۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این شهر با معماری گوتیک برجسته‌ای که نمایانگر جایگاه تاریخی آن به‌عنوان یکی از مراکز تجاری و فرهنگی مهم قاره اروپاست، همچنان حال و هوای قرون وسطایی خود را حفظ و در طول زمان تکامل پیدا کرده است. برگز پر از بناهای قرون وسطایی است و به‌عنوان زادگاه نقاشان پیشگام فلاندری شناخته می‌شود؛ میراثی که نسل‌هاست بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کند. به‌دلیل ممنوعیت ورود خودرو به مرکز شهر، بهترین راه برای کشف زیبایی‌های برگز پیاده‌روی است، اما گردش با قایق در کانال‌های آرام شهر که آن را به دریای شمال متصل می‌کنند، تجربه‌ای بی‌نظیر و فراموش‌نشدنی به‌شمار می‌رود. این کانال‌ها موجب شده‌اند تا برگز به «ونیز شمال» شهرت پیدا کند، هرچند عده‌ای معتقدند این عنوان بهتر است برای ونیز به کار رود و لقب «برگز جنوب» را به آن بدهند، چرا که زیبایی بی‌نظیر و ویژگی‌های جالب این شهر آن را به‌طور کامل منحصربه‌فرد می‌کند.

بوروبودور Borobudur، اندونزی

بزرگ‌ترین معبد بودایی جهان که در مرکز جزیره جاوه اندونزی واقع شده، از نظر معماری و معنوی یکی از شاهکارهای جاودانه بشری است. این معبد از قرن نهم میلادی تا به امروز، مکانی برای زیارت و تأمل بوده و شامل ۹ سکوی پله‌پله، ۷۲ مجسمه بودا و گنبد مرکزی است. معماری این بنا ترکیبی از سبک هندی و عناصر بومی است و نمایی چیره‌دستانه بر دشت کدو دارد. بوروبودور از سال ۱۹۹۱ یکی از میراث جهانی یونسکو به‌شمار می‌رود و همزمان محل جذب گردشگر و مراسم مذهبی است.

تبدیل آلودگی پلاستیکی به مبلمان شهری در کانادا

زباله‌های پلاستیکی حاصل از تجهیزات ماهیگیری رهاشده که به آن‌ها تجهیزات ماهی‌گیری ارواح (Ghost Gear) گفته می‌شود، به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آلودگی اقیانوس‌ها تبدیل شده‌اند. سالانه حدود ۶۴۰ هزار تن از این تجهیزات در دریاها باقی می‌مانند و موجب مرگ بسیاری از حیوانات دریایی همچون نهنگ‌ها، فک‌ها، لاک‌پشت‌ها و ماهی‌ها می‌شوند که در تورها یا طناب‌ها گرفتار می‌شوند و نمی‌توانند زنده بمانند.

در کانادا، مؤسسه‌ای به نام بنیاد میراث اقیانوس (Ocean Legacy Foundation) تلاش می‌کند این زباله‌های پلاستیکی را جمع‌آوری کند و پس از فرآوری و تبدیل به ذرات پلاستیکی کوچک، به کارخانه‌ها بفروشد تا دوباره به محصولات جدیدی همچون مبلمان خیابانی، گلدان و تخته‌هایی شبیه چوب تبدیل شوند. این اقدام موجب استفاده دوباره از پلاستیک‌های دریایی می‌شود و به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.

مؤسسه یادشده سالانه حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تن از تجهیزات ماهی‌گیری را از سواحل مختلف جمع‌آوری می‌کند، با این حال حمایت‌های دولت‌های فدرال و استانی که بخش مهمی از بودجه این برنامه‌ها را تأمین می‌کردند، به‌تازگی قطع شده است. وزارت شیلات و اقیانوس‌ها کانادا طی چند سال گذشته بیش از ۵۸ میلیون دلار به پروژه‌های پاکسازی این نوع زباله‌ها اختصاص داده بود، اما این کمک‌ها در سال ۲۰۲۵ متوقف شد. برنامه استانی بریتیش کلمبیا که سالانه بیش از ۲۱۰۰ تن زباله دریایی را پاکسازی می‌کرد نیز به پایان رسیده است.

این قطع بودجه موجب شده بودجه مورد نیاز سازمان یادشده به کمتر از نیمی از مقدار لازم برسد و خطر از دست دادن نیروهای متخصص آن افزایش پیدا کند. با این وجود برای جبران این کسری، آن‌ها به‌دنبال روش‌های جدیدی برای درآمدزایی ازجمله ارائه خدمات حمل‌ونقل دریایی یا آموزش‌های آنلاین هستند.

فعالان محیط زیست معتقدند مشکلات بازیافت تنها بخشی از معضل بزرگ‌تر تولید بیش‌ازحد و مصرف بی‌رویه پلاستیک است. آن‌ها تأکید می‌کنند تا زمانی که تولید پلاستیک کاهش پیدا نکند و قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای حذف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف اجرا نشود، پاکسازی زباله‌ها تنها راهکاری موقت خواهد بود.

بنابراین برای حفظ سلامت اقیانوس‌ها و جلوگیری از نابودی گونه‌های دریایی، باید برنامه‌های بازیافت و پاکسازی زباله‌های پلاستیکی گسترش داشته باشد و سیاست‌های دولت‌ها به‌سمت کاهش تولید و مصرف پلاستیک‌های غیرضروری حرکت کند. این مسئله نیازمند همکاری مشترک مردم، دولت و صنایع است تا بتوان آینده‌ای پاک‌تر و پایدارتر برای محیط زیست رقم زد.

تقاطع توربویی؛ بازتعریف میدان شهری با مهندسی هلندی

در دنیای امروز که شهرها با چالش‌های روزافزون ترافیکی، ایمنی و آلودگی روبه‌رو هستند، نوآوری در طراحی زیرساخت‌های حمل‌ونقل بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. یکی از نمونه‌های موفق این نوآوری، میدان توربویی (Turbo Roundabout) است که نخستین‌بار در دهه ۱۹۹۰ در هلند طراحی شد و اکنون در بسیاری از کشورها به‌عنوان جایگزینی ایمن‌تر و کارآمدتر برای میدان‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایده اولیه این مدل توسط پروفسور فورتوین از دانشگاه فناوری دلفت مطرح شد. او در سال ۱۹۹۶، با بررسی نقاط ضعف میدان‌های چندخطه رایج از جمله برخوردهای ناشی از تغییر مسیر ناگهانی، سردرگمی رانندگان و کاهش جریان روان ترافیک، به طراحی مدلی رسید که با ایجاد مسیرهای هدایت‌شده، بتواند هم ایمنی را افزایش دهد و هم ظرفیت عبور را بالا ببرد. نخستین میدان توربویی در سال ۲۰۰۰ در هلند ساخته شد و به‌سرعت به الگویی موفق در مهندسی شهری تبدیل شد. موفقیت این مدل به‌حدی بود که هلند اکنون بیش از ۳۰۰ میدان توربویی دارد و ساخت میدان‌های سنتی در این کشور ممنوع شده است.

میدان توربویی برخلاف میدان‌های معمولی، رانندگان را ملزم می‌کند تا پیش از ورود، مسیر خروج خود را انتخاب کنند. این الزام از طریق طراحی خاص مسیرها و استفاده از جداکننده‌های فیزیکی بین خطوط اعمال می‌شود. به‌عبارت دیگر، راننده نمی‌تواند پس از ورود به میدان، مسیر خود را تغییر دهد، بلکه باید از همان ابتدا در خطی قرار گیرد که او را به خروجی موردنظر هدایت می‌کند. این طراحی که به‌صورت مارپیچی یا حلقه‌ای انجام می‌شود، موجب کاهش نقاط برخورد، حذف تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای و روان‌تر شدن حرکت خودروها می‌شود.

میدان توربویی شامل عناصر متعددی است که هم عملکردی و هم ایمنی هستند. ورودی‌های میدان به‌صورت شعاعی طراحی می‌شوند تا انتقال خودرو از مسیر مستقیم به مسیر گردشی به‌صورت نرم و کنترل‌شده انجام شود. در بخش داخلی میدان، قسمت‌هایی با سطح صاف و قابل‌عبور طراحی شده‌اند تا وسایل نقلیه سنگین همچون کامیون‌ها و اتوبوس‌ها بتوانند هنگام گردش، فضای کافی برای مانور داشته باشند، بدون آن‌که با موانع یا لبه‌های سخت برخورد کنند، همچنین جداکننده‌های برجسته میان خطوط، مانع از تغییر مسیر ناگهانی می‌شوند و مسیر حرکت را تثبیت می‌کنند. این طراحی، علاوه بر خودروهای سواری، نیازهای عابران پیاده، دوچرخه‌سواران و موتورسواران را نیز در نظر می‌گیرد تا ایمنی همه کاربران شهری تضمین شود.

چالش‌ها و آینده‌نگری در اجرای میدان توربویی

با وجود مزایای متعدد، اجرای میدان توربویی با چالش‌هایی نیز همراه است. نخستین چالش، آموزش و آگاهی‌رسانی به رانندگان است. از آن‌جا که این مدل نیازمند تصمیم‌گیری پیش از ورود به میدان است، رانندگان باید با تابلوهای راهنما، مسیرهای ورودی و خروجی و نحوه عملکرد میدان آشنا باشند. در غیر این صورت، احتمال سردرگمی، توقف ناگهانی یا ورود اشتباه به مسیر افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، اجرای موفق این مدل نیازمند کمپین‌های اطلاع‌رسانی، آموزش‌های عمومی و طراحی بصری دقیق است.

چالش دیگر، هزینه‌های ساخت و بازطراحی میدان‌های موجود است. میدان توربویی به‌دلیل نیاز به جداکننده‌های فیزیکی، طراحی مارپیچی و فضای مانور برای وسایل نقلیه سنگین، نیازمند بازسازی کامل میدان‌های سنتی است. این بازسازی به‌ویژه در شهرهایی با زیرساخت‌های قدیمی، ممکن است با محدودیت‌های مالی، فضایی و اجرایی روبه‌رو شود. با این حال، در بلندمدت، کاهش تصادفات، افزایش ظرفیت عبور و کاهش آلودگی می‌تواند این هزینه‌ها را جبران کند.

میدان توربویی می‌تواند بخشی از شبکه حمل‌ونقل هوشمند شهری باشد. با ادغام این مدل با فناوری‌های نوین همچون سنسورهای ترافیکی، تابلوهای دیجیتال و سیستم‌های مدیریت هوشمند، می‌توان میدان‌هایی طراحی کرد که نه‌تنها ایمن و کارآمد باشند، بلکه با داده‌های لحظه‌ای، جریان ترافیک را بهینه‌سازی کنند. این مدل قابلیت هماهنگی با خودروهای خودران را نیز دارد و مسیرهای هدایت‌شده و نیاز نداشتن به تصمیم‌گیری لحظه‌ای، با الگوریتم‌های کنترل خودکار هم‌راستاست.

میدان توربویی نمونه‌ای موفق از تلفیق مهندسی، طراحی شهری و سیاست‌گذاری حمل‌ونقل است. این مدل، با کاهش تصادفات، افزایش ظرفیت عبور و کاهش آلایندگی، می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار شهری ایفا کند. اگر شهرها بتوانند چالش‌های اجرایی را مدیریت کنند و با مشارکت شهروندان، این مدل را به‌درستی پیاده‌سازی نمایند، میدان توربویی می‌تواند به استانداردی جهانی در طراحی میدان‌های شهری تبدیل شود که حرکت را نه‌تنها سریع‌تر و ایمن‌تر می‌کند، بلکه با کاهش تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای، استرس رانندگی را نیز کاهش می‌دهد.

در شهرهایی با رشد جمعیت، افزایش خودروها و گسترش حاشیه‌نشینی، میدان توربویی می‌تواند به ابزاری مؤثر برای مدیریت هوشمند ترافیک تبدیل شود. این نوآوری نشان می‌دهد که تحول در حمل‌ونقل شهری، نیازمند فناوری‌های پیچیده یا سرمایه‌گذاری‌های گسترده نیست؛ بلکه گاهی با بازنگری در طراحی‌های پایه‌ای همچون میدان‌ها، می‌توان به نتایجی دست پیدا کرد که از نظر عملکردی مؤثرند و از نظر اجتماعی و زیست‌محیطی نیز پایدار هستند.