به گزارش سرویس ترجمه پردیسان آنلاین، در دهه‌های اخیر فناوری‌های نوین همچون اینترنت اشیا، دوقلوی دیجیتال، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی مولد، محاسبات ابرداده و الگوریتم‌های یادگیری ماشین به‌تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از محیط‌های شهری تبدیل شده‌اند و تحولی بنیادین در نحوه طراحی، مدیریت و تجربه زندگی در شهرها رقم زده‌اند. این فناوری‌ها نه‌تنها امکان تعامل بیشتر و بهتر را میان شهروندان و مدیران شهری فراهم آورده‌اند، بلکه به بهینه‌سازی منابع، افزایش پایداری و ایجاد فضاهایی منعطف، سازگار و شادتر در شهرها کمک می‌کنند. ادغام فناوری‌های پیشرفته در زندگی شهری آینده‌ای نویدبخش را ترسیم می‌کند که در آن شهرها نه‌تنها هوشمندتر و پایدارتر، بلکه انسانی‌تر و پاسخگوتر به نیازهای ساکنان خود خواهند بود.
داده‌های جمع‌آوری‌شده از حسگرهای اینترنت اشیا شامل اطلاعاتی درباره ترافیک، کیفیت هوا، میزان نور و صدا، مصرف آب و میزان پرشدگی سطل‌های زباله هستند و داده‌ها را در زمان واقعی به سامانه‌های مرکزی ارسال می‌کنند تا توسط الگوریتم‌های هوش مصنوعی و تحلیل داده‌ها برای مدیریت بهینه شهری و تصمیم‌گیری‌های بهتر مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، چراغ‌های ترافیکی می‌توانند بسته به جریان ترافیک به‌صورت خودکار تنظیم شوند و روشنایی خیابان‌ها بر اساس حضور افراد تنظیم شود تا ضمن صرفه‌جویی در مصرف انرژی، بهره‌وری افزایش و کیفیت زندگی شهروندان ارتقا پیدا کند.
با پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری‌های ارتباطی، نسل‌های جدید شبکه‌های بی‌سیم همچون ۵G و ۶G امکان انتقال داده‌ها با سرعت بسیار بالا و تأخیر بسیار کم را فراهم آورده‌اند. این فناوری‌ها به همراه محاسبات لبه‌ای که پردازش داده‌ها را نزدیک به محل تولید آنها انجام می‌دهد، در مدیریت زیرساخت‌های شهری نقش کلیدی بازی می‌کنند. به کمک این فناوری‌ها، امکان کنترل و مدیریت لحظه‌ای سامانه‌های ترافیکی، خودروهای خودران، سیستم‌های اعلام هشدارهای ایمنی و سایر اپلیکیشن‌های حساس به تأخیر میسر می‌شود.
برای مثال شهر سن‌خوزه، بزرگ‌ترین شهر در دره سیلیکون و یکی از پیشروترین شهرهای جهان در زمینه پیاده‌سازی سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند است. این شهر با بهره‌گیری از اینترنت پرسرعت و فناوری‌های مدرن اینترنت اشیا و هوش مصنوعی توانسته است شبکه‌ای از خودروهای خودران را در محیط شهری خود به حرکت درآورد و مدیریت کند. یکی از کلیدی‌ترین اقدامات در سن‌خوزه، سیستم «اولویت سیگنال مبتنی بر هوش مصنوعی» است که به اتوبوس‌ها و خودروهای خودران اجازه می‌دهد تا با ارتباط مستقیم به چراغ‌های راهنمای ترافیکی، چراغ سبز دریافت کنند یا مدت زمان چراغ قرمز به حداقل برسد تا جریان ترافیک به صورت پیوسته و روان حرکت کند.
فرایند کنترل ترافیک در سن‌خوزه با استفاده از داده‌های لحظه‌ای جمع‌آوری‌شده از حسگرها، دوربین‌ها و خودروهای متصل به شبکه، امکان تنظیم پویا و هوشمند زمان‌بندی چراغ‌ها را فراهم کرده است. این سامانه باعث کاهش محسوس در تأخیرهای ترافیکی شده و ایمنی خیابان‌ها را افزایش داده است. استفاده گسترده از فناوری‌های امنیت سایبری و سیستم‌های مدیریت دسترسی پیشرفته، امکان حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی حمل‌ونقل شهر را فراهم می‌آورد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های این نوع شبکه‌هاست.
سن‌خوزه به‌طور ویژه روی توسعه زیرساخت‌های فیبر نوری و شبکه‌های پرسرعت تمرکز داشته که این امر امکان برقراری ارتباط تقریباً بدون تأخیر خودروهای خودران با سیستم‌های مرکزی و سایر خودروها را فراهم آورده است. به این ترتیب، خودروهای خودران می‌توانند با دقت بالا تصمیم‌گیری کرده و در خیابان‌ها با ایمنی کامل تردد کنند. این تجربه موفقیت‌آمیز سن‌خوزه می‌تواند الگویی باشد برای سایر شهرهای بزرگ جهان که در پی راهکارهای نوین جهت کاهش ترافیک، افزایش ایمنی و بهبود حمل‌ونقل عمومی هستند.
کاربرد واقعیت افزوده در زندگی شهری
واقعیت افزوده به‌عنوان پلی میان دنیای دیجیتال و محیط واقعی، کاربردهای متعددی در حوزه شهری دارد. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به مشارکت فعال‌تر شهروندان در فرایندهای برنامه‌ریزی شهری اشاره کرد. با استفاده از اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده، ساکنان می‌توانند تغییرات پیشنهادی در محله‌های خود را به‌صورت تصویری و در محیط واقعی مشاهده کنند. به این ترتیب، آنها پیش‌نمایشی از طراحی‌های آینده خیابان‌ها، پارک‌ها یا زیرساخت‌های جدید خواهند داشت و این تجربه ملموس موجب افزایش انگیزه برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها می‌شود. این فناوری به برنامه‌ریزان و مسئولان امکان می‌دهد تا پیش از اجرای طرح‌ها، سناریوهای مختلف طراحی را با جزئیات مشاهده و تأثیرات آنها را ارزیابی کنند که این امر به تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر و همکاری بهتر میان دولت، کارشناسان و شهروندان می‌انجامد. افزون بر این، واقعیت افزوده با آسان‌سازی ارتباطات و مشارکت، سهم قابل‌توجهی در ارتقای کیفیت و پایداری توسعه‌های شهری دارد.
شهرداری بارسلونا اپلیکیشنی مبتنی بر واقعیت افزوده طراحی کرده است که به شهروندان امکان می‌دهد طرح‌های پیشنهادی برای بهبود فضاهای شهری، مانند بازسازی پارک‌ها، طراحی مسیرهای دوچرخه‌سواری و ایجاد میدان‌های جدید را پیش از اجرا به‌صورت تصویری و در محیط واقعی مشاهده کنند. ساکنان با استفاده از گوشی‌های هوشمند یا تبلت‌های خود می‌توانند هنگامی که در محل پروژه حضور دارند، تغییرات سه‌بعدی مدل شده در طرح‌های شهری را به شکل واقع‌نما در اطراف خود ببینند. این امکان موجب شده است بازخورد دقیق‌تری از وضعیت طرح‌ها، میزان تأثیرگذاری آنها بر محیط اطراف و تناسب‌شان با بافت شهری موجود دریافت شود. این تجربه تعاملی، سطح مشارکت عمومی را افزایش داده و شهروندان را برای ارائه پیشنهادات و همکاری در تصمیم‌گیری‌های شهری ترغیب کرده است. این پروژه از نقشه‌های دقیق جغرافیایی (GIS)، مدل‌سازی سه‌بعدی و داده‌های محیطی زنده بهره می‌برد که موجب شده است پیش‌نمایش‌ها به‌روزرسانی و با تغییرات واقعی در محیط همگام شوند. شهرداری بارسلونا نیز از این داده‌ها برای ارزیابی بهتر و مدیریت انعطاف‌پذیر پروژه‌ها در مراحل مختلف طراحی و اجرا استفاده می‌کند.
شهر لوکارن در سوئیس نیز در پروژه‌های نوسازی و بازطراحی خیابان‌ها و فضاهای عمومی خود از فناوری واقعیت افزوده استفاده کرد. این فناوری به شهروندان اجازه داد تا با استفاده از دستگاه‌های موبایل و تبلت، طرح‌های سه‌بعدی و واقع‌گرایانه بازسازی خیابان‌ها را در محیط واقعی ببینند. آنها می‌توانستند فضای واقعی خیابان را نگاه کنند و در کنار آن، مدل‌های دیجیتال و طرح‌های پیشنهادی را به‌صورت افزوده‌شده مشاهده کنند. این نوع نمایش زنده و تعاملی موجب شد تا درک بسیار دقیق‌تر و ملموس‌تری نسبت به پروژه‌ها برای شهروندان فراهم شود و در نتیجه، مشارکت آنها در فرایند تصمیم‌گیری و اعلام بازخوردهای سازنده به مراتب افزایش پیدا کرد. این بازخوردها به‌صورت دیجیتال جمع‌آوری و به‌طور مستقیم به تیم‌های طراحی منتقل می‌شد تا در صورت نیاز اصلاحات لازم قبل از اجرای واقعی طرح‌ها انجام شود. چنین رویکردی نه‌تنها موجب افزایش شفافیت و اعتماد میان مردم و مسئولان شهری شد، بلکه از هزینه‌های اضافی ناشی از اصلاحات پس از اجرا نیز به‌طور چشمگیری کاست.
بازی‌وارسازی؛ ایجاد انگیزه و مشارکت فعال شهروندان
بازی‌وارسازی به‌عنوان روشی برای افزایش انگیزه و مشارکت شهروندان وارد عرصه توسعه شهری شده است. این رویکرد که عناصر بازی همچون امتیازدهی، چالش‌ها، رقابت‌ها و جوایز را به فعالیت‌های روزمره وارد می‌کند، موجب می‌شود مردم با علاقه بیشتری در فرایندهای شهری مشارکت کنند. شهروندان از طریق پلتفرم‌های بازی‌وارسازی شده، قادر خواهند بود به شکل تعاملی و حتی در قالب رقابت‌های شهری، مشکلات شهر را گزارش کنند، پیشنهادات خود را ارائه دهند و در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند. این سازوکار ضمن افزایش مشارکت عمومی، اطلاعات ارزشمندی را برای تصمیم‌گیران فراهم می‌آورد و حس تعلق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را میان مردم تقویت می‌کند. افزون بر این، رویکرد بازی‌وارسازی موجب شفافیت بیشتر در تصمیم‌گیری‌های شهری می‌شود و با بهره‌گیری از فناوری‌های واقعیت مجازی، امکان شبیه‌سازی و آزمایش طرح‌ها و نوآوری‌ها را بدون ریسک دنیای واقعی فراهم می‌آورد.
پروژه‌ها و فعالیت‌های متعددی وجود دارد که توانسته‌اند با استفاده از عناصر بازی، مشارکت و علاقه‌مندی مردم را در پروژه‌های شهری بالا ببرند. یکی از این پروژه‌ها، «ماینکرفت برای شهرها» است که بر پایه بازی محبوب ماینکرفت شکل گرفته است. ماینکرفت برای شهرها یک ابتکار جهانی است که با همکاری توسعه‌دهنده بازی ماینکرفت و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد راه‌اندازی شد. هدف این پروژه، استفاده از بازی ماینکرفت به‌عنوان ابزاری برای مشارکت جوانان در فرآیند بازسازی و طراحی فضاهای شهری است. در این پروژه، نوجوانان و جوانان در مناطق مختلف جهان، با استفاده از ماینکرفت، مدل‌های دیجیتالی از محله‌ها و فضاهای عمومی خود ایجاد می‌کنند که به‌عنوان ورودی برای برنامه‌ریزان شهری و مسئولان محلی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا تصمیمات بهتری در زمینه توسعه شهری گرفته شود.
یکی از نخستین نمونه‌های این پروژه در محله کیبرا در نایروبی کنیا اجرا شد. در این محله که یکی از بزرگ‌ترین محله‌های فقیرنشین شهری در جهان است، جوانان با استفاده از ماینکرفت، مدل‌هایی از فضاهای عمومی و زیرساخت‌های شهری را طراحی کردند و از آنها به‌عنوان ابزاری برای گفت‌وگو با مسئولان شهری و جلب توجه به نیازهای واقعی ساکنان محله استفاده کردند.
نمونه دیگری از کاربرد موفق بازی‌وارسازی در حوزه شهری، فعالیت‌های انجام‌شده در شهر استانبول است. در این شهر، مشارکت مردم در پروژه‌های مختلف شهری همچون بهبود حمل‌ونقل، پاکیزگی محیط و افزایش کیفیت فضاهای عمومی از طریق برگزاری مسابقات و چالش‌هایی که به‌صورت دیجیتال و با المان‌های بازی طراحی شده‌اند، تشویق شده است.
شهروندان استانبول از طریق اپلیکیشن‌های موبایل یا پلتفرم‌های آنلاین مأموریت‌هایی همچون گزارش مشکلات شهری، پیشنهاد ایده‌های بهبود و یا شرکت در نظرسنجی‌ها را دریافت می‌کنند و با انجام هر کدام، امتیاز کسب می‌کنند. این امتیازها به‌عنوان محرکی برای رقابت سالم بین افراد یا گروه‌ها عمل می‌کند و جوایزی نیز به برندگان اهدا می‌شود. این رویکرد توانسته است تعامل و انگیزه مردم را برای همکاری با مدیریت شهری به‌طور چشمگیری افزایش دهد و همزمان کیفیت خدمات شهری را ارتقا دهد. همچنین این تجربه سبب شده تا مردم آگاهی بیشتری نسبت به مسائل شهری پیدا کنند و مشارکت فعالانه‌تری در بهبود محیط زندگی خود داشته باشند.
با وجود مزایای فراوان استفاده از فناوری‌های نوین در شهرسازی و طراحی شهری، چالش‌هایی نیز پیش روی شهرها و مدیران آنها قرار دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلات، دسترسی نابرابر گروه‌های جامعه به فناوری‌های دیجیتال است که ممکن است موجب حذف برخی گروه‌ها از فرایندهای مشارکتی شود. به‌کارگیری این فناوری‌ها در مقیاس گسترده مستلزم سرمایه‌گذاری‌های کلان، همکاری بین‌بخشی و نیروی انسانی متخصص است.
جمع‌آوری حجم بالایی از داده‌ها، نیازمند تضمین‌های جدی برای حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شهروندان است تا سوءاستفاده‌های احتمالی به حداقل برسد. با افزایش حجم داده‌های شهری و اهمیت حفاظت از اطلاعات شخصی، فناوری بلاکچین به‌عنوان راهکاری امن برای اشتراک‌گذاری داده‌ها، مدیریت هویت دیجیتال و ایجاد سامانه‌های شفاف حکمرانی مطرح شده است. از بلاکچین برای ثبت مالکیت زمین، برگزاری انتخابات دیجیتال و ارائه خدمات به شهروندان به‌صورت امن بهره گرفته می‌شود.
