به گزارش پردیسان آنلاین، باسیم خندقجی، نویسنده فلسطینی که پس از ۲۱ سال حبس در زندان‌های اسرائیل آزاد شده، این روزها در تبعیدی ناخواسته در مصر زندگی می‌کند. او با وجود رنج‌های جسمی و روحی، نوشتن را نه‌تنها ادامه داده، بلکه آن را به ابزار مقاومت و احیای هویت فلسطینی بدل کرده است.
از سلول انفرادی تا بوکر عربی
شبی که رمان خندقجی با عنوان «نقابی به رنگ آسمان» برنده جایزه بوکر عربی ۲۰۲۴ شد، نگهبانان اسرائیلی به سلولش یورش بردند، او را مورد ضرب‌وشتم قرار دادند و ۱۲ روز در سلول انفرادی حبس کردند.
این اقدام، به گفته خندقجی، تلافی انتشار کتابی بود که در زندان و دور از چشم مأموران نوشته بود.
او می‌گوید: «نوشتن برایم پناهگاهی بود؛ تنها راهی که می‌توانستم از خشونت زندان فرار کنم و در خیال، آزادی را دوباره به دست آورم.»
خندقجی برای به‌دست آوردن قلم و کاغذ بارها اعتصاب غذا کرد و نوشته‌هایش را از طریق وکیل از زندان بیرون می‌فرستاد. رمان او در لبنان منتشر شد و با استقبال منتقدان و مخاطبان عرب روبه‌رو شد.
جایی که مرگ هر روز تکرار می‌شود
نویسنده ۴۲ ساله فلسطینی که در سال ۲۰۰۴ به اتهام عضویت در یک گروه نظامی بازداشت شد، از تجربه‌های تلخ خود در زندان‌های اسرائیل چنین می‌گوید: «در این زندان‌ها سیاستی آگاهانه از گرسنگی، شکنجه و تحقیر جریان دارد. پس از اکتبر ۲۰۲۳ اوضاع بدتر شد؛ زندانیان یکی‌یکی می‌مردند و مأموران از روش‌های وحشتناک تازه‌ای استفاده می‌کردند.»
به گفته او، زندانیان بارها شاهد بوده‌اند که اجساد هم‌بندانشان در سلول‌ها رها می‌شد تا متلاشی شود. خندقجی می‌گوید: «سیاست اصلی برای درهم‌شکستن زندانیان، گرسنگی دادن بود. لباس، پتو و گرما از ما دریغ می‌شد. ما را به‌طور مداوم می‌زدند و به سر و ستون فقرات هدف می‌گرفتند.»
سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند تاکنون دست‌کم ۷۵ فلسطینی در زندان‌های اسرائیل جان باخته‌اند و بیش از ۳۵۰۰ نفر بدون هیچ اتهام یا محاکمه‌ای در بازداشت به‌سر می‌برند.
رمانی درباره آزادی در دل اسارت
رمان «نقابی به رنگ آسمان» داستان باستان‌شناسی فلسطینی است که کارت شناسایی اسرائیلی پیدا می‌کند و با هویت تازه‌ای وارد یک کاوش در شهرکی غیرقانونی می‌شود. خندقجی در این اثر، تفاوت میان هویت فلسطینیِ محدود و هویت اسرائیلیِ آزاد را به تصویر می‌کشد.
پس از اعلام نامزدی کتاب، وزیر امنیت داخلی اسرائیل، ایتامار بن‌گویر، دستور تشدید شرایط زندان او را صادر کرد و گروه‌های تندرو خواستار اعدامش شدند.
با وجود این فشارها، اثر خندقجی جایزه ۵۰ هزار دلاری بوکر عربی و حمایت مالی برای ترجمه انگلیسی را دریافت کرد و نام او را به‌عنوان نمادی از «مقاومت فرهنگی» بر سر زبان‌ها انداخت.
دوستی‌ها و فقدان‌ها در زندان
خندقجی از دوستی‌هایش در زندان به‌عنوان تنها تکیه‌گاه انسانی خود یاد می‌کند؛ دوستی‌هایی که به گفته او «حتی مرگ هم نمی‌تواند پاک کند.»
یکی از این دوستان، مروان برغوثی، سیاست‌مدار فلسطینی و از رهبران جنبش فتح بود که به پنج حبس ابد محکوم شده است. خندقجی درباره او می‌گوید: «برغوثی مرد بزرگی است. اگر آزاد شود، می‌تواند به نماد وحدت ملی فلسطین تبدیل شود.»
بازگشت ناتمام به آزادی
خندقجی در اکتبر سال جاری، در جریان توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل، از زندان آزاد شد. با این حال، آزادی‌اش ناتمام بود: «وقتی دیدم اتوبوس به جای شمال به سمت جنوب می‌رود، فهمیدم تبعید در انتظارم است.»
او اکنون در مصر به‌سر می‌برد، در حالی که خانواده‌اش هنوز نتوانسته‌اند به او بپیوندند. می‌گوید: «تبعید از وطن دردی سوزان است. نخستین شادی، نخستین اندوه و نخستین رؤیاهایم همه در نابلس بود. فلسطینی‌ها در وطنشان زندگی نمی‌کنند، وطن در وجودشان زندگی می‌کند.»
ادامه راه با قلم
خندقجی که در زندان موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در مطالعات اسرائیل شده، قصد دارد تحصیل در مقطع دکتری را ادامه دهد و رمان تازه‌ای منتشر کند؛ اثری که در ذهنش در آخرین سال زندان نوشته است.
او در پایان گفت: «امید دارم روزی بتوانم مادرم را در آغوش بگیرم؛ نه به‌عنوان یک زندانی آزادشده، بلکه تنها به‌عنوان کودکی که دنبال بوی کودکی‌اش در آغوش مادر است.»
