آسیه پناهی ۵۵ ساله و بی سرپرست، ۶ فرزند داشت اما همچنان «بی پناه» بود و بی‌خانمان. حال و روز برادرش بسامان بود اما همانند بسیاری از خانواده‌های فرودست که هرگز به آرزوی داشتن سرپناه نمی رسند، او نیز در دوران کهنسالی مجبور به کپرنشینی شد.

خانم پناهی اما مسیر خطرناکی را در پیش گرفت و آلونک ۱۰ متری خود را در جایی بنا کرد که مدعیان آن زیاد بودند؛ انتهای شهرک سجادیه شهر کرمانشاه که حریم آن فضای سبز و در مجاورت برق فشار قوی بود و شهرداری و اوقاف بر سر مالکیت زمین آن در کشمکش بودند.

البته فقط آسیه پناهی نبود که در این محوطه ساکن شده بود، در نزدیکی آلونک او خانه های زیادی ساخته شده بودند؛ خانه هایی که به اعتقاد شهرداری «غیرقانونی» سربرآورده‌اند و باید جای خود را به فضای سبز بدهند.

روز سیاهِ آسیه

سرانجام روز سیاهِ آسیه فرا رسید؛ نیروهای اجراییات شهرداری ۳۰ اردیبهشت ۹۸ با لودر به جان تعدادی از خانه های شهرک سجادیه افتادند؛ صاحبان خانه های کوچک آنجا برای حفظ سرپناه خود گرچه مقاومت کردند اما در مقابل نیروهای مجهز شهرداری راه به جایی نبردند.

ویدیویی از یکی از این خانواده ها منتشر شده که یک زن بی سرپناه در کنار اثاثیه آسیب دیده‌اش ایستاده و می گوید، آن روز در خواب بوده است که ناگهان گاز اشک آور به داخل خانه زده شده و آنها مجبور به خروج از منزل شده اند. دقایقی بعد لودر شهرداری خانه آنها را با خاک یکسان کرده است.

آسیه اما مقاومت بیشتری کرد و با پای برهنه و داد و بیداد کوشید تا لودر را متوقف کند؛ حتی خودش را در دهانه لودر انداخت تا شاهد ویران شدن آلونک‌اش نباشد اما سیاه‌پوشان اجراییات هرگز کوتاه نیامدند.

تصویر معروف آسیه پناهی و تلاش او برای حفظ سرپناهش – ساعاتی پیش از مرگ

پس از تخریب کپر، ماموران اجراییات خانم پناهی را برای انتقال به کمپ «چشمه سفید» در جنوب شهر، سوار خودروی خود کردند اما دقایقی بعد و پیش از رسیدن به مقصد قلبش از کار افتاد و همانند خانه‌اش نقش زمین شد و تمام.

سکوت یک هفته ای شهرداری

شهرداری در ابتدا حاضر نشد استفاده از گاز اشک آور را تایید کند اما در نهایت امیر همایون دولتشاهی، مدیرکل روابط عمومی شهرداری کرمانشاه ۱۰ خرداد در گفت‌وگو با پردیسان نوین استفاده از گاز اشک‌آور در این ماجرا را تأیید کرد اما گفت اینکه اسپری گاز اشک‌آور علت فوت این خانم بوده یا خیر هنوز معلوم نیست و منتظر اعلام نتایج پزشک قانونی و مراجع قضایی هستیم.

فیلم تخریب خانه آسیه پناهی و تقلاهای او را خود ماموران اجراییات گرفتند؛ تصاویر دردناکی که چند روز بعد به یکی از پربازدیدترین خبرهای فضای مجازی استان سپس کشور تبدیل شد و احساسات عمومی را بشدت جریحه دار کرد.

از همان زمان موجی از ابهام و سوال های بی جواب در فضای عمومی مطرح شد اما مدیران شهرداری کرمانشاه تا چند روز فقط سکوت کردند؛ با داغ تر شدن فضا سرانجام غلامرضا شهبازی، مدیر اجراییات شهرداری کرمانشاه پنجم خرداد در پاسخ به سوال پردیسان نوین خبر تخریب خانه و مرگ آسیه پناهی را تایید کرد.

او به صورت غیرمستقیم خانم پناهی را متهم به اعتیاد هم کرد و گفت: ماموران اجراییات شهرداری کرمانشاه برای تخریب خانه ها حکم قضایی داشتند.

فشار افکار عمومی و ورود مسوولان

شهبازی البته در اقدامی تعجب برانگیز همین مصاحبه ساده را نیز تکذیب کرد اما تصاویر و نوع برخورد شهرداری و مرگ آسیه پناهی آنقدر تاثربرانگیز بود که این توضیحات هم هرگز برای افکار عمومی قانع کننده نبود و مطالبه گری ها از مسوولان برای رسیدگی به موضوع ادامه پیدا کرد.

دادستان عمومی و انقلاب مرکز کرمانشاه که چند روز پیش تر به ماجرا ورود کرده، روز پنجم خرداد به شبکه خبر گفت که ماموران شهرداری برای قلع بنا مجوز قضایی نداشته اند اما هیچ گونه آثار ضرب و جرحی هم روی بدن متوفی نبوده است.

شهرام کرمی در عین حال افزود: ما منتظر نتبجه نهایی بررسی پزشکی قانونی هستیم تا تصمیم لازم را بگیریم.

تا روز ۱۰ خرداد شهرداری همچنان حاضر به عذرخواهی و قبول پیامدهای اشتباه خود نبود و تنها کاری که مدیران آن کردند، حضور در خانه بزرگ و زیبای برادر آسیه پناهی برای عرض تسلیت بود!

۱۰ خرداد اما ماجرا ابعاد بزرگتری پیدا کرد. رییس کل دادگستری و مسوولان قضایی استان کرمانشاه در این روز از محل خانه تخریب شده خانم پناهی بازدید کردند.

پرویز توسلی زاده در آنجا با تاکید بر اینکه اعمال قانون باید با کمترین هزینه باشد، درباره تخریب خانه خانم پناهی گفت: بررسی‌هایی که تاکنون صورت گرفته نشان می‌دهد تخریب این مکان غیرقانونی نبوده اما اکنون سوال این است که آیا ماموران شهرداری می توانستند بهتر از این عمل کنند که اقدام آنان به نتیجه فعلی نرسد؛ در این باره دادسرای مرکز استان با جدیت در حال پیگیری است و بدون هیچ اغماضی با عوامل ناقض قانون برخورد می کند و بزودی نتیجه این موضوع را به اطلاع عموم می رسانیم.

ساعتی بعد مرکز رسانه قوه قضاییه گزارش داد که سازمان بازرسی کل کشور هم به موضوع عملکرد شهرداری کرمانشاه در موضوع خراب کردن خانه خانم پناهی و درگذشت وی ورود کرده است و نتیجه تحقیقات و گزارش آن را اعلام می کند.

بازدید مسئولان قضایی استان کرمانشاه از آلونک تخریب شده آسیه پناهی 

آغاز برکناری و بازداشت‌ها

در این روز خبرهای مهمتری هم در راه بود. در پی دستور هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه و براساس گزارش تیم بازرسی استانداری از حادثه مرگ زن حاشیه نشین، رییس اداره اجراییات و قایم مقام وی، مسوول امور حقوقی شهرداری منطقه سه و شهردار منطقه سه برکنار شدند.

در نامه استاندار «بی تدبیری و سومدیریت در رفع آثار تخلف» دلیل برکناری این چند نفر عنوان و تلویحا استفاده از رفتار خشونت آمیز و روش های غیرقانونی توسط ماموران شهرداری تایید شد.

این در حالی بود که همزمان دادگستری استان کرمانشاه از بازداشت رییس و قایم مقام اجراییات شهرداری کرمانشاه خبر داد.

برای اعلام نتیجه یک ماه صبر کنید

گرچه نزدیکان خانم پناهی علت سکته و مرگ او را استنشاق گاز اشک آور می دانند اما پزشکی قانونی هنوز در این باره هیچ گزارشی نداده و نتیجه بررسی ها را به یک ماه دیگر موکول کرده است.

عباس مسجدی، رییس پزشکی قانونی کشور ۱۱ خرداد اظهارنظر این سازمان در خصوص پرونده خانم پناهی را بر مبنای استانداردهای علمی و فنی دانست و به پردیسان نوین گفت: بعد از انجام معاینات، سم‌شناسی، پاتولوژی و آزمایش‌های مربوطه در یک ماه آینده و حتی کمتر از این زمان، علت مرگ خانم «آسیه پناهی» مشخص می‌شود.

گسترش آتش تا خیابان فاطمی تهران

برکناری و بازداشت چند مدیر پایین رتبه شهرداری اما سبب نشده که آتش مرگ آسیه پناهی فروکش کند. دامنه آتش حتی از بهارستان به ساختمان وزارت کشور در خیابان فاطمی هم کشیده شد و هشت نماینده به وزیر کشور تذکر دادند موضوع را پیگیری کند.

این نمایندگان که البته نام هیچ یک از هشت منتخب استان کرمانشاه در بین آنها نیست، در تذکر خود تاکید کردند: چنین برخوردهایی نه با مستضعفان بی سرپناه بلکه باید با آقازاده هایی که در شمال تهران کوه خواری و ویلاسازی غیرقانونی می کنند انجام شود.

تذکر قاضی القضات

در همین راستا حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه ۱۲ خرداد با تاکید بر اینکه جهادکشاورزی و شهرداری‌ها در اجرای قانون به اولویت‌ها توجه کنند، گفت: نتیجه بی‌توجهی به اولویت‌ها در اجرای قانون، تخریب آلونک‌ها به جای برخورد با کاخ‌سازی‌های غیرقانونی در مناطق خوش آب و هوای کشور است.

آلونک تخریب شده آسیه پناهی 

علت آتش خشم مردم

این نکته، حرف دل بسیاری از شهروندان بود چنانچه پس از مرگ خانم پناهی، در فضای مجازی و رسانه ای کشور بویژه در پیام رسان تلگرام همین موضوع هم پیش کشیده شده است؛ موضوع هایی که بررسی آنها علت ناراحتی و تاثر افکار عمومی از این حادثه را روشن می کند.

برخی کاربران فضای مجازی برخورد خشونت بار با یک زن بی سرپناه و حتی متخلف را با مماشات و تسامح شهرداری با برج سازان و سرمایه داران متخلف مقایسه و این اتفاق را «نماد بزرگ تبعیض» توصیف می کنند و کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری را سردمدار آن.

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری کرمانشاه همان جایی است که پرونده فساد بزرگ آن هنوز هم در دادگستری باز است. در این پرونده یک شبکه دلالی، ارتشا و سوءاستفاده گسترده مالی در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری کرمانشاه کشف شد و بیش از ۴۰ نفر در این ارتباط شناسایی، دستگیر و تحت بازجویی قرار گرفتند. متخلفانی که در ازای دریافت پول، چشم خود را به روی قد کشیدن آسمانخراش ها می بستند اما در مقابل اقشار کم درآمد، ژست قانونمداری می گرفتند و با لودر به جان آلونک های آنها می افتادند.

زنده شدن داغ حاشیه‌ها

عده ای دیگر از شهروندان موضوع حاشیه نشینی را زنده می کنند؛ معضلی که یک سوم کرمانشاهی ها گرفتار آن هستند و مشکل مسکن مناسب فقط یکی از گرفتاری های آنان است. حاشیه نشینانی که در مرکز استان زندگی می کنند اما از کمترین خدمات شهری بهره مند هستند و بهداشت، امنیت، زیرساخت های شهری و تفریح در آنجا در سطح حداقلی است.

فراموشی حقوق شهروندی

«حقوق شهروندی» دیگر کلیدواژه‌ای است که به بهانه مرگ خانم پناهی موضوع بحث و مطالبه گری جدی مردم شده است؛ کیمیایی که در بسیاری از شهرداری‌ها گم شده و درباره بخش زیادی از شهروندان رعایت نمی شود.

گویی شهرداری ها بیشتر از آنکه حقوق مردم را پاس بدارند و شهری پاک، سالم، زیبا و با خیابان ها و پارک های مناسب در اختیار شهروندان بگذارند، این مهم است که از مردم عوارض بگیرند و تا سوخت ماشین عریض و طویل شهرداری را تامین کنند حتی اگر آسیه پناهی‌ها زیر چرخ های این خودرو پرمصرف و کم‌بازده لِه شوند.

باید از اجراییات حمایت شود اما…

حامیان اجراییات شهرداری اما در روزهای اخیر تبلیغات زیادی در فضای مجازی به راه انداخته اند که در غیاب مدیران بازداشتی این مرکز، تخلفات و ساخت و سازهای غیرقانونی رونق گرفته و متخلفان در حال سوءاستفاده از فضای کنونی هستند.

این افراد خواهان حمایت دستگاه قضایی از مدیران متهم اجراییات شده اند اما بعید به نظر می رسد مدیران ارشد دستگاه قضایی و اجرایی استان تمایلی به دفاع از روش های پرهزینه در اجرای قانون داشته باشند.

بی شک اجراییات باید به وظیفه خود در حفظ حقوق بیت المال و جلوگیری از تصرف زمین و آسمان شهر به درستی و به موقع عمل کند اما در اجرای این وظیفه نباید سایر حقوق مردم تضییع و چندین قانون دیگر پایمال شود.

اولویت ها را دریابید

مهمتر از آن اینکه شهرداری ها و اجراییات باید اولویت ها را به درستی در نظر بگیرند و همه چیز را فدای کسب درآمد شهرداری نکنند و شاید منافع شخصی و گروهی نکنند.

در واقع انتظار مردم کرمانشاه این است که از این پس قاطعیت شهرداری نه فقط برای مردم فرودست و کم‌بضاعت بلکه ابتدا و بیشتر برای تخلف های میلیاردی سرمایه داران و برج سازان نمایان شود و اتفاقا این قاطعیت درآمد و پول بیشتری هم به جیب شهرداری سرازیر می کند؛ البته در آن صورت رشوه بگیران روزگار خوبی نخواهند داشت.