پردیسان آنلاین – گروه حوزه و دانشگاه؛ خوابگاه دانشجویی به‌عنوان خانه دوم دانشجو اهمیت ویژه‌ای در ارتقا نشاط معنوی، حفظ آرامش روحی و جسمی، توسعه فکر و اندیشه، اعتلای شخصیت و افزایش کیفیت تحصیلی دانشجویان دارد.

امور خوابگاه‌ها در دانشگاه‌ها وظایف متعددی از جمله تأمین خوابگاه مورد نیاز دانشجویان در حد امکانات، ایجاد فضایی امن و آرام جهت سکونت دانشجویان، تعیین اولویت‌های واگذاری خوابگاه، ثبت نام دانشجویان متقاضی خوابگاه و واگذاری خوابگاه به دانشجویان غیر بومی واجد شرایط بر اساس اولویت‌های تعیین شده و رسیدگی به مشکلات دانشجویان ساکن خوابگاه برابر مقررات و در حد اختیارات دارند.

بر اساس آمار وزارت علوم تعداد خوابگاه‌های کشور در حوزه دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم ۹۸۰ بلوک خوابگاهی با ظرفیت ۲۰۲ هزار نفر و با متوسط پوشش خوابگاهی ۳۷ درصد است. در این میان تعداد خوابگاه‌های متاهلی در کشور ۸۰۰ واحد است یعنی حدود ۳ درصد از جمعیت دانشجویان متأهل از این خوابگاه‌ها بهره‌مند هستند.

همچنین بر اساس آمار وزارت بهداشت، در حال حاضر مجموعاً ۴۵۵ باب خوابگاه دانشجویی مجردی و متأهلی با ظرفیت ۸۴ هزار و ۷۰۰ نفر (به تفکیک تعداد ۴۲۹ باب خوابگاه دانشجویی مجردی با ظرفیت ۸۳ هزار و ۹۰۱ نفر و به متراژ یک میلیون و ۷۰۴ هزار و ۱۷۳ مترمربع و تعداد ۲۶ خوابگاه متأهلی با ظرفیت ۷۹۹ واحد / سوئیت) در دانشگاه / دانشکده‌های علوم پزشکی کشور وجود دارد. از حدود ۶۰ دانشکده و دانشگاه علوم پزشکی تعداد ۲۱ دانشگاه خوابگاه متاهلی دارند.

در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور مصوب (۲۵ اسفند ۱۴۰۰۱) و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، بر اساس تبصره ۹ – آموزش، پژوهش و فرهنگ آمده است:

الف – به دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزشی و پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری اجازه داده می‌شود با تصویب هیأت امنای خود تا سقف عملکرد درآمد اختصاصی سال ۱۴۰۰ نسبت به اخذ تسهیلات از بانک‌ها از محل توثیق اموال در اختیار خود اقدام کنند و در جهت تکمیل طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خود با اولویت ساخت، خرید و تکمیل خوابگاه‌های متأهلین به ویژه مناطق کمتر توسعه یافته موضوع بند (پ) ماده (۱۰۳) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران استفاده و نسبت به بازپرداخت اقساط از محل درآمد اختصاصی خود اقدام کنند.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی که در سال ۱۴۰۰ دارای ردیف مستقل بوده اند و دارای ردیف درآمدی اختصاصی و جاری یا تملک مستقل بوده اند، کماکان مستقل خواهند بود.

صندوق‌های رفاه دانشجویان مکلفند نسبت به پیش بینی اعتبار لازم در فعالیت‌های خود به منظور پرداخت یارانه سود و کارمزد تسهیلات با اولویت تسهیلات مربوط به احداث و تکمیل خوابگاه‌های متأهلین اقدام کنند.

۱۰ درصد از درآمد اختصاصی و ۱۰ درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سالانه مقرر در بودجه سنواتی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهت احداث و تکمیل و تجهیز خوابگاه‌های متأهلین به استثنای موارد دارای مصرف شرعی مشخص اختصاص می‌یابد.

همچنین در تبصره ۳ – تأمین مالی خارجی (فاینانس) آمده است:

۱ – مبلغ دو میلیارد یورو از تسهیلات تأمین مالی خارجی (فاینانس) موضوع این بند برای استفاده از منابع بانک‌ها و مؤسسات مالی و توسعه‌ای بین المللی به منظور تعمیر و تجهیز خوابگاه‌های دانشگاه‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی، مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی و خوابگاه‌های وزارت آموزش و پرورش با تضمین و بازپرداخت دولت و از محل اعتبارات بودجه عمومی اختصاص می‌یابد.

در روزهای اخیر و پس از اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ انتخاب رشته برای انتخاب محل تحصیل و رشته‌های مورد علاقه داوطلبان کنکور سراسری ۱۴۰۱ آغاز شده است. اما نکته‌ای که شاید کمتر کنکوری‌ها به آن توجه می‌کنند شرایط اعلامی از سوی دانشگاه‌ها است.

بسیاری از دانشگاه‌ها در بخش پیوست‌های دفترچه انتخاب رشته شرایط خوابگاهی خود را اعلام کرده اند و یادآور شده اند که داوطلبان شرایط خوابگاهی را مشاهده کنند و بر اساس امکانات دانشگاه نسبت به انتخاب رشته اقدام کنند. دانشگاه‌ها و مرکز آموزش عالی در ۳۰ استان کشور، شرایط خوابگاهی خود را اعلام کرده اند. داوطلبان برای انتخاب رشته بهتر و آشنایی با دانشگاه مربوطه بهتر است که شرایط ارائه خوابگاه یا عدم ارائه آن را از سایت دانشگاه جویا شوند.

اما موضوع کمبود خوابگاه‌های دولتی در دفترچه انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۱ نیز مورد توجه قرار گرفته است و صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرده است که با توجه به کمبود خوابگاه‌های دولتی اقدام به ساماندهی خوابگاه‌های غیردولتی کشور از طریق شوراهای نظارت و ارزیابی و دانشگاه‌های منتخب هر استان کرده و متقاضیان خوابگاه، جهت کسب اطلاعات بیشتر و بهره گیری از خوابگاه‌های غیردولتی دارای مجوز، به سامانه خوابگاه‌های غیردولتی این صندوق مراجعه کنند.

به این ترتیب تاکید شده است که دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی از ارائه خوابگاه به دانشجویان خود معذور هستند و دانشگاه‌های دولتی نیز محدودیت بسیار زیادی در ارائه خوابگاه قائل شده اند.

وضعیت ارائه خوابگاه، محدودیت‌ها و یا شرایط ارائه خوابگاه در ۳۰ استان کشور به طور خلاصه در این جدول قابل مشاهده است. منظور از کل مراکز آموزش عالی یک استان تعداد آموزشکده‌های فنی حرفه‌ای، دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی و مراکز آموزش عالی وابسته به سایر دستگاه‌ها است.

جدول وضعیت ارائه خوابگاهی دانشجویی در مراکز آموزش عالی ۳۰ استان کشور

ادامه جدول وضعیت ارائه خوابگاهی دانشجویی در مراکز آموزش عالی ۳۰ استان کشور

ادامه جدول وضعیت ارائه خوابگاهی دانشجویی در مراکز آموزش عالی ۳۰ استان کشور

الزام دانشگاه‌های سراسر کشور به ساخت خوابگاهی متاهلی

در شرایط اعلام شده از سوی دانشگاه‌ها برای پذیرش پردیسان آنلاینماه سال ۱۴۰۱ اعلام شده است که اکثریت دانشگاه‌ها خوابگاه متاهلی ندارند و این در حالی است که بر اساس ماده ۷ و ۸ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دانشگاه‌ها موظف شده اند که خوابگاه متاهلی بسازند.

در ماده قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت (مصوب ۱۹ آبان ۱۴۰۰) آمده است:

ماده ۷ در اجرای بند «پ» ماده (۱۰۳) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی مکلفند متناسب با برآورد نیاز دانشجویان متأهل اعم از بومی و غیربومی، زن و مرد، نسبت به هزینه کرد حداقل ۱۰ درصد از درآمد اختصاصی و ۱۰ درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سالانه مقرر در بودجه سنواتی خود به استثنای مواردی که از لحاظ شرعی مصارف مشخصی دارند جهت احداث، تکمیل، تأمین و تجهیز خوابگاه‌های متأهلین اقدام کنند.

تبصره ۱ در اجرای بند «پ» ماده (۱۰۳) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به دولت اجازه داده می‌شود سالانه مطابق قوانین بودجه سنواتی تا پنجسال مبلغ ۲۰ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی منتشر کند تا به منظور احداث، تکمیل، تجهیز و تأمین خوابگاه‌های دانشجویی متأهل به مصرف برسد.

تبصره ۲ کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مکلفند، اراضی و ساختمان‌های مازاد خود را با مشارکت خیرین و سایر دستگاه‌ها به تأمین خوابگاه‌ها و یا منازل مسکونی مورد نیاز دانشجویان متأهل اختصاص دهند. اراضی و ساختمان‌هایی که از لحاظ شرعی شرایط و مصارف خاصی دارند از شمول این حکم مستثنی هستند.

تبصره ۳ وزارت راه و شهرسازی مکلف است اراضی مازاد با کاربری آموزشی، تحقیقات و فناوری در اختیار خود را مطابق با ضوابط شهرسازی و به میزان سرانه‌های مصوب، برای جبران کسری احداث خوابگاه‌های دانشجویی و طلاب متأهل به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و حوزه‌های علمیه با حفظ مالکیت دولت به صورت اجاره ۹۹ ساله و غیرقابل تغییر کاربری واگذار کند.

تبصره ۴ کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری مکلفند متناسب با تعداد دانشجویان متأهل، خوابگاه‌های موجود را جهت اختصاص به خوابگاه‌های متأهلین بهسازی و تجهیز کنند و در احداث خوابگاه‌های جدید، خوابگاه‌های متأهلین را در اولویت قرار دهند.

تبصره ۵ وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلفند ظرف شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این قانون پیوست‌های فرهنگی احداث خوابگاه‌های متأهلین را مبتنی بر نظامنامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور مصوب ۱۳۹۲/۱/۲۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تهیه و با تصویب وزیر مربوط به دانشگاه‌های مرتبط ابلاغ کنند.

تبصره ۶ دانشگاه‌های غیردولتی و حوزه‌های علمیه در صورتی که اقدام به ساخت خوابگاه‌های متأهلین کنند از تسهیلات تبصره‌های (۱) و (۳) در چهارچوب تبصره (۵) برخوردار خواهند بود.

تبصره ۷ سازمان اوقاف و امور خیریه و تولیت آستان های مقدسه با رعایت نوع وقف و ترویج «فرهنگ وقف و تعالی خانواده» مکلفند با همکاری وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راه و شهرسازی و همچنین مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ضمن استفاده از ظرفیت‌های مردمی، به احداث «خوابگاه متأهلین ویژه دانشجویان و طلاب» اقدام کنند.

ماده ۸ صندوق‌های رفاه دانشجویی و مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه مکلفند پس از لازم الاجراء شدن این قانون، برای دانشجویان و طلاب متأهل فاقد مسکن نسبت به پرداخت ودیعه مسکن (قرض الحسنه ضمن اجاره)، مشروط به ارائه اجاره نامه دارای شناسه رهگیری از مشاوران املاک به نحوی اقدام کند که هرساله حداقل ۵۰ درصد متوسط قیمت ودیعه اجاره مسکن (۷۰) متری در شهرهای بیش از پانصدهزار نفر جمعیت و مسکن (۱۰۰) متری در سایر شهرهای محل تحصیل پوشش داده شود.

همچنین نکته دیگر در اعلام این شرایط این است که بر اساس قانون دوره روزانه در دانشگاه‌های دولتی دوره‌ای رایگان است و دانشگاه‌ها موظف هستند که خوابگاه برای دانشجویان پذیرفته شده در این دوره را تأمین کنند اما با اینکه ظرفیت اصلی پذیرش در این دانشگاه‌ها از طریق دوره روزانه است با این وجود اعلام کرده اند که تعهدی نسبت به تأمین خوابگاه ندارد.

این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که دانش آموزان با رتبه‌های بالا قصد دارند رشته‌های پرطرفدار دانشگاه‌های دولتی را انتخاب کنند و با این شرایط، انتخاب این دانشگاه‌ها از سوی داوطلبان سخت خواهد شد.