وقتی رویدادی یا حادثهای رخ میدهد به فاصله چند ثانیه، آن خبر در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بازتاب پیدا میکند و گستردگی آن به حدی است که دیگر نمیتوان جلوی آن را گرفت حتی اگر آن خبر از ریشه، صحت نداشته باشد!.
همین معضل موجب شده تا فضای شیر تو شیری در عرصه خبر شبکههای اجتماعی حاکم شود، وقتی خبر اولیه منتشر میشود هر کسی بخشی از آن را گرفته و با کمی دستکاری و زیر و رو کشیدن آن، به نام خود به خلق خدا قالب میکند و حجم انتشار خبر آن چنان وسیع میشود که کسی نمی تواند مدعی مالکیت آن گردد.
پای این اتفاق غیراخلاقی و نامبارک به شبکههای اجتماعی و کانالهای خبری استان یزد هم باز شده و سالهاست که بسیاری از این (مثلا) رسانههای فعال در فضای مجازی که برخی از آنها حتی مجور فعالیت هم ندارند با استفاده از اخبار رسانههای دیگر و بخصوص رسانه های مادر و فراگیر، خود را سرپا نگهداشته و بوسیله آن به اهداف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود دست پیدا می کنند.
نکته جالب توجهتر آنکه این دسته از کانالهای خبری که اخلاق رسانهای را زیر پا می گذارند، خود مدعی اخلاق شده و گاها دولت، مسوولان و گروههای سیاسی و اجتماعی را به پایبندی به اصول اخلاقی دعوت میکنند! و کم نیستند از این کانال های خبری در شهر یزد و شهرستان های دیگر استان .
متاسفانه سرقت خبری، روندی رو به افزایش دارد و با وجود برخی قوانین در این زمینه، به دلیل اجرا نشدن قانون کپی رایت در کشور، کسی به قوانین این حوزه اهمیتی نمی دهد.
سرقت در حوزه فرهنگی و خبری مانند بسیاری از بخش های دیگر وجود دارد و این مسئله آن چنان پر رنگ شده که دیگر به صورت عادت درآمده و برخی از رسانه ها و البته سایت های مجاز و غیرمجاز به ضد اخلاقی بودن آن اعتقادی نداشته و به آن اهمیتی نمی دهند.
البته قانون در این زمینه پیش بینی هایی کرده اما این قوانین به خاطر کلیگویی، چندان از جانب برخی رسانهها و سایتها مورد توجه قرار نمیگیرد.
طبق قانون جرائم رایانه ای، هر گونه کپی برداری بدون اجازه تهیه کننده خبر یا ذکر نام منبع ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد که برای این نوع سرقت خبر یا مقاله، جزای نقدی و حبس نیز تعیین شده است.
در طی سال های اخیر رفتار و عملکرد خارج از عرف و قانون برخی رسانه ها و سایت های خبری در استان یزد افزایش چشمگیری داشته و برخی سایت ها که قصد جذب مخاطب بیشتر را دارند با سوء استفاده از مطالب دیگر رسانهها بدون درج نام منبع اصلی، اقدام به بازنشر مطالب می کنند.
قانون و اخلاق در خصوص اصول خبرنویسی و خبرنگاری میگوید باید خبرهای رسانه ها با ذکر منبع بازنشر شود اما برخی در این زمینه خود را به ندیدن و ندانستن می زنند.
حتی اگر قانون هم در این زمینه نواقصی داشته باشد، اخلاق و وجدان حکم می کند که گردانندگان یک سایت یا رسانه، تولیدات رسانه دیگر را که با تلاش عوامل آن رسانه تولید شده به نام خود به خورد خواننده ندهند.
از گاف های این دسته از رسانهها این است که اگر اصل خبر دارای مشکلی باشد و مثلا نام مصاحبه شوند اشتباه ذکر شده باشد آنها خبر را با همان اشتباه منتشر می کنند و حتی زحمت خواندن خبر و اصلاحات اشتباهات موجود در آن را نیز به خود نمی دهند .
در این میان عدهای از سارقان خبری که کمی حرفهایتر هستند، خبر را با کمی تغییر در تیتر، لید و متن خبر، به جای اصل خبر قالب می کنند و یا با چند روز تاخیر منتشر میکنند.
جالب آنکه عدهای پا را از این هم فراتر نهاده و در اقدامی کاملا غیرحرفهای و غیراخلاقی، مصاحبه ای “صوری” را منتشر می کنند که مصاحبه شوند از آن اظهار بی اطلاعی می کند و معتقد است که اصلا گفت و گویی با آن کانال خبری انجام نداده است!.
نکته قابل تامل دیگر اینکه فضای شبکههای اجتماعی استان یزد آن چنان به هم ریخته و پیچیده شده که گاها برخی از کانالهای خبری یزد، خبری را از قول کانال دیگری منتشر می کنند که اصل این خبر متعلق به رسانه معتبر دیگریست اما چون فرصت کافی برای بررسی ندارند و یا نمی خواهند این فرصت را به خود بدهند، خبر را به نام کانالی منتشر می کنند که خودش این خبر را از رسانه دیگری سرقت کرده است!.
معضل سرقت خبری، آفتی است که گریبانگیر جامعه رسانهای استان یزد شده و نه فقط سایت های مجاز و غیرمجاز را شامل می شود بلکه حتی برخی از رسانه های کاغذی و خبرگزاری ها را نیز گرفتار خود کرده است.
از مسئولان فرهنگی استان انتظار می رود برای جلوگیری از این پدیده ناشایست در فضای رسانهای استان، تدابیری قانونی را اتخاذ کنند؛ نام این کانال ها محفوظ است و هر زمانی مسوولان فرهنگی استان قصد برخورد جدی با آنان را داشتند اعلام کنند تا در اختیار آنها قرار دهیم.