امید یوسفی روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین اظهار داشت: منطقه کوهستانی «سارده‌کویستان» بوکان، «قلات‌شای» مهاباد، «خرپاپ» سردشت، «پردانان» پیرانشهر و «تالجار» اشنویه مهمترین زیستگاه‌های سمندر در آذربایجان‌غربی هستند، که باید به یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت حفاظت محیط زیست ارتقا یابد.

 وی اضافه کرد: زیستگاه «سارده‌کویستان» بوکان به سبب داشتن بیشترین تعداد سمندر کُردستانی و زیستگاه «تالجار» اشنویه به سبب زیست ۲ گونه کُردستانی و آذربایجانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

وی افزود: برای حفاظت بیشتر از این گونه در حال انقراض، باید در مرحله نخست این ۲ زیستگاه به منطقه شکار ممنوع معرفی شده و سپس با همکاری سایر ارگان‌ها از جمله منابع طبیعی و آبخیزداری، جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت به مناطق چهارگانه تحت مدیریت حفاظت محیط زیست ارتقا پیدا کند.

رییس اداره حیات وحش محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: ارتقای زیستگاه‌های سمندر در آذربایجان‌غربی، نیازمند همکاری و هماهنگی سایر ارگان‌ها، بررسی و مطالعه میدانی و در یک پروسه ۲ تا سه ساله انجام می‌شود.

«یوسفی» اظهار داشت: پس از تبدیل شدن زیستگاه‌های سمندر به منطقه شکار ممنوع، در مرحله دوم به یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت حفاظت محیط زیست شامل منطقه حفاظت شده، پارک ملی، اثر طبیعی و یا پناهگاه حیات وحش ارتقا پیدا کند.

وی با بیان اینکه این گونه به دلیل حساس بودن به شرایط محیطی، همواره با آسیب‌های بسیار جزئی و آلودگی بسیار کم منابع آبی از بین می‌روند، افزود: در سال‌های گذشته به دلیل خشک شدن چشمه‌ها و تغییر کاربری آنها و شکار آنها توسط پرندگان و مارها این گونه نادر بسیاری از زیستگاه‌های خود را از دست داده و در شمار گونه‌های در حال انقراض قرار گرفته است.

وی با اشاره به مرحله علامت‌گذاری سمندر در زیستگاه‌های آذربایجان‌غربی گفت: مرحله نخست که شامل علامت‌گذاری بود، به پایان رسیده و مرحله دوم که سرشماری این گونه در حال انقراض است حدود ۱۰ روز دیگر در زیستگاه‌های استان انجام می‌شود.

وی افزود: در این پایش، جویبارهای منطقه مورد بررسی می‌گیرد و بعد از جمع‌آوری آمار، برنامه‌ریزی‌های لازم برای حفاظت از سمندرها توسط سازمان مرکزی و اداره نظارت بر حیات وحش استان انجام می‌گیرد.

رییس اداره حیات وحش محیط زیست آذربایجان‌غربی گفت: در گذشته ناآگاهی جوامع بومی و محلی از وضع سمندرهای ایران باعث کاهش جمعیت این گونه جانوری شد بنابراین آموزش و اطلاع‌رسانی می‌تواند در حفاظت بیشتر از این گونه‌های ارزشمند نقش مثبتی داشته باشد.

سمندر از راسته دوزیستان دُمدار و خانواده سالاماندریده (سمندرها) بوده که در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در دسته به‌شدت در معرض خطر انقراض طبقه‌بندی شده و زیستگاه آن چشمه‌سارها، جویبارها و آب‌های روان و زلال است.

این‌گونه دارای سر پهن، طول سر با عرض آن تقریباً برابر، پوزه گرد، چشم‌های برجسته، بدن و دم قوی، فاقد تاج پشتی و به رنگ سیاه براق همراه با لکه‌های زرد رنگ روشن به اشکال حلقه‌ایی، قلابی و نیم دایره است و خال‌های زرد این گونه به طور غیر منظم در پشت بدن قرار دارند.

در اصطلاح محلی به این گونه جانوری «بوکه کانیله» و «کانی‌بوک» گفته می‌شود که به معنی عروس چشمه است و این نامگذاری حاکی از آن است که تنها در چشمه‌های با آب روان و صاف قابل مشاهده است.

تاکنون، هفت گونه سمندر به نام‌های سمندر غارزی، سمندر کوهستانی لرستانی (امپراطور)، سمندر کوهستانی کردستانی (خال زرد)، سمندر کوهستانی آذربایجانی، سمندر آتشین، سمندر تاج‌دار جنوبی و سمندر جویباری ایرانی در کشورمان شناسایی و نامگذاری شده است.