اردیبهشت سال گذشته بود که با انتشار تصاویری از فلامینگوها در تالاب بین‌المللی گاوخونی مشخص شد که این پرندگان مهاجر پس از ۲ سال غیبت، بازهم در این زیستگاه فرود آمدند و اردیبهشت امسال نیز فیلمی از حضور دسته‌ای از آنها در تالاب منتشر شد که روزنه‌های امیدی را برای بازگشت انواع پرندگان مهاجر ایجاد کرد.

تالاب گاوخونی که به‌عنوان مامن گونه‌های جانوری گوناگون از جمله پرندگان مهاجر در شرق شهرستان اصفهان محسوب می‌شود، در یک دهه گذشته با بحران خشکی و کاهش منابع آبی روبه‌رو بوده بطوریکه آخرین پایش‌ها نشان داده که تعداد پرندگان مهاجر در این تالاب بسیار کاهش یافته است.

سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط زیست اصفهان روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین با تایید حضور حدود یکصد قطعه فلامینگو در تالاب بین‌المللی گاوخونی، اظهار داشت: این پرندگان در قسمت شمالی تالاب و جایی که رودخانه زاینده‌رود از بند ” شاخ کنار” به تالاب می‌ریزد، مشاهده شدند و ممکن است تعداد بیشتری از آنها نیز در بخش‌های دیگر تالاب وجود داشته باشد.

حسین اکبری با بیان‌اینکه فلامینگوها در پایشی که اسفند سال گذشته از تالاب گاوخونی صورت گرفت، مشاهده نشدند، افزود: به احتمال زیاد آنها در فروردین و اردیبهشت امسال وارد تالاب شدند و تا پایان این ماه نیز مهمان تالاب خواهند بود.

وی خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته و قبل از خشک شدن تالاب گاوخونی، تعداد فلامینگوهایی که به این مکان می‌آمدند بسیار بیشتر بود و در سال ۸۶ که تالاب آب داشت هزاران فلامینگو در این زیستگاه مشاهده شدند.

اکبی با اشاره به اینکه امسال پرندگان دیگری مانند باکلان(قره غاز)، حواصیل(مرغ ماهی خوار)، کشیم و چوپا نیز به تالاب بین المللی گاوخونی آمده‌اند، تصریح کرد: اکنون فصل مهاجرت پرندگان آبزی از عرصه‌های شمالی و سردسیر به سمت جنوب است و هرچه تالاب گاوخونی آب بیشتری دریافت کند، پرندگان مهاجر نیز مدت زمان بیشتری را در آن می‌مانند.

سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط زیست اصفهان با بیان اینکه در زمان حاضر آبی از زاینده‌رود به تالاب گاوخونی نمی‌ریزد بلکه مقداری پساب و آب زهکشی اراضی کشاورزی به سمت آن می‌رود، تاکید کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان به جد به دنبال تامین حقابه این تالاب است.

تالاب گاوخونی واقع در شرق اصفهان از بزرگترین و مهمترین تالاب‌های ایران به شمار می‌رود و در طول تاریخ در کنار ایجاد فضایی فرح‌بخش، میزبان خوبی برای جانوران آبی، پرندگان مهاجر، برخی گونه‌های گیاهی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بوده است.

آخرین پایش ها نشان می‌دهد که حدود ۲۱ درصد از سطح تالاب گاوخونی مرطوب است و نیمه دوم سال گذشته حدود ۴۱ میلیون مترمکعب آب به تالاب بین‌المللی گاوخونی وارد شد که برابر ۲۳ درصد از حداقل نیاز آبی سالانه این تالاب در راستای حفظ کارکردهای اکولوژیک آن است.

حداقل نیاز آبی سالانه تالاب گاوخونی بر اساس مطالعات دانشگاهی ۱۷۶ میلیون مترمکعب است و با توجه به اینکه سالیان متمادی از دریافت حق‌آبه‌های زیست‌محیطی محروم بوده و حتی در سال ۱۳۹۷ به شرایط بحرانی و خشکی کامل رسیده، آب دریافتی در نیمه دوم سال ۱۳۹۸ بیشتر به لایه‌های زیرین آن نفوذ کرده است.

زمستان سال گذشته حدود ۳۵۵ قطعه پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی از ۹ گونه در این تالاب سرشماری شد که این تعداد با وجود رهاسازی آب و در  مقایسه با زمستان سال ۹۷ که ۲ هزار و ۱۵۱ قطعه پرنده آبزی و کنارآبزی در ۳۱ گونه از محدوده بند شاخ کنار(آخرین سازه سنگی در مسیر زاینده‌رود در شرق اصفهان) و سطح تالاب سرشماری شده بود، کاهش زیادی داشته است.

تعداد پرندگان مهاجر در زمستان سال‌هایی که تالاب گاوخونی پرآب بود و وضعیت نرمال داشت، به‌طور میانگین ۲۰ هزار قطعه بود و حتی در اوایل دهه ۷۰ به ۱۵۰ هزار قطعه نیز رسید.

کارشناسان معتقدند: کاهش تعداد پرندگان بر این حقیقت تاکید دارد که تامین نشدن حق‌آبه‌های زیست محیطی در سال‌های متمادی و خشک شدن تالاب بین‌المللی گاوخونی و قطع و وصل شدن جریان آب، موجب تاثیر گسترده و جدی در پایداری تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی این تالاب ارزشمند در فلات مرکزی ایران می‌شود.

تالاب گاوخونی که منطقه‌ای به وسعت ۴۷۶ کیلومترمربع، در ۱۶۷ کیلومتری جنوب شرق اصفهان در کنار شهر ورزنه و مجاور تپه‌های شنی قرار دارد.