در این میان، از آنجا که زیرساخت‌های لازم برای صددرصد شدن ظرفیت آموزش الکترونیک در دانشگاه‌ها فراهم نبود، مشکلاتی برای آن‌ها و نیز استادان و دانشجویان ایجاد شد.

برخی از این مشکلات مستقیما به وزارت علوم مربوط نیست و نیازمند همکاری سایر نهادها و وزارتخانه‌هاست؛ برای مثال ایجاد تسهیلات برای در اختیار نهادن اینترنت رایگان یا افزایش سرعت آن؛ همچنین بهبود ارائه خدمات اینترنتی در کشور  به ویژه در نقاط دورافتاده، مرزی و سخت گذر در زمره وظایف وزارت ارتباطات جای می گیرد و نیاز است در این زمینه هرچه زودتر تصمیم‌گیری و اقدام شود.

فارغ از این مسائل زیرساختی، مشکلاتی نیز در حوزه آموزش پدید آمد که برخی از آن‌ها به علت ناآشنایی استادان و دانشجویان با سیستم آموزش مجازی بوده است.

دانشگاه شیراز پیشگام در آموزش مجازی

دانشگاه شیراز که در زمره دانشگاه‌های مادر قرار دارد، اولین دانشگاه کشور در ارائه آموزش‌های الکترونیکی بود و در سال ۱۳۸۲ نخستین دانشکده آموزش‌های الکترونیکی را تاسیس کرد.

سابقه دانشگاه شیراز در این مهم، با شیوع کرونا زمینه را برای سرعت‌بخشی به همگانی کردن آموزش مجازی فراهم کرد و هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد آموزش‌های این دانشگاه به صورت مجازی صورت می‌گیرد.

گرچه این رویداد چندان آسان میسر نشده است؛ ‌چراکه هم مشکلات به‌تدریج احصا شد و رفع آن‌ها به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌پذیرد.

کلاس‌های دانشگاه شیراز از سوم اسفند۹۸ با شیوع کرونا تعلیق شد و با حتمی شدن این تعطیلی تا مدت نامعلوم، آموزش مجازی جای آموزش حضوری را گرفت. دانشجویان در هفته‌های آغازین ارائه دروس به‌صورت مجازی با مشکلات بسیاری مواجه بودند، از کندی سرعت و قطع و وصلی‌های بسیار گرفته تا حتی نحوه ورود به کلاس‌ها. برخی دانشجویان از اینکه دروس اولیه‌ای که به‌صورت ضبط‌شده روی سایت قرار گرفته‌اند، در دسترس نیست گلایه داشتند و برخی دیگر نیز از کیفیت نامطلوب صدا در هنگام آموزش و استادمحور بودن کلاس‌ها.

از دیگر مسائلی که در این میان به عنوان یکی از گزینه‌ها برای سال تحصیلی آمیخته با کرونای دانشگاه‌ها ارائه شد، امکان حذف ترم بدون احتساب سنوات بود، ابتدا برخی دانشجویان گمان کردند که همه می‌توانند واجد این شرایط باشند؛ اما این موضوع تکذیب شد.

از سوی دیگر، با توجه به شرایط موجود، وزارت علوم اعلام کرد که بعید است کلاس‌ها تا پایان خردادماه نیز برگزار شود.

تعطیلی خوابگاه‌ها و نیز مسائلی که برای فارغ‌التحصیلی و دفاع دانشجویان تحصیلات تکمیلی دغدغه ایجاد کرده بود هم از مواردی است که دانشجویان دانشگاه شیراز خواستار رسیدگی به آن بودند؛ از جمله آنان که در رشته‌های علوم پایه تحصیل می‌کنند و نمونه‌های آزمایشگاهی‌شان با گذشت زمان طولانی از بین رفته و آن‌ها را دچار خسارت کرده که البته بنا بر اعلام وزارت علوم، بنا بر ضوابط تعریف‌شده امکان حضور دانشجویان دوره دکتری در دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها از یکم اردیبهشت‌ماه فراهم شده است.

بهبود کیفیت آموزش مجازی، مرحله‌ای است

رئیس کارگروه آموزش‌های الکترونیک وزارت علوم در گفت‌وگو با پردیسان نوین درباره روند توسعه آموزش‌های مجازی دانشگاه شیراز در دوران کرونا به پردیسان نوین گفت: دانشگاه شیراز در حوزه ارائه خدمات الکترونیکی در کشور پیشرو است. در دانشگاه‌های بزرگ کشور، تنها ۱۰درصد از کل آموزش به صورت الکترونیکی ارائه می‌شد؛ اما برای راه‌اندازی همان ۱۰درصد نیز تا دو سال برنامه‌ریزی شده بود.

دکتر سید علی‌اکبر صفوی عنوان کرد: در شرایط پیش‌آمده ناچار بر حسب ضرورت ظرف یک ماه، می‌بایست این ظرفیت را به ۹۰درصد باقیمانده تسری دهیم و به نقطه مطلوب برسانیم؛‌ بنابراین طبیعی است که در این زمینه اتفاقات به‌صورت مرحله‌ای رخ داده است.

وی با بیان اینکه باید به این واقعیت توجه کنیم که چنین جهش بسیار بزرگی انرژی‌بر، زمان‌بر و تدریجی است، گفت: در شیراز دو هفته پیش از آغاز سال نو، امکان برگزاری کلاس‌های مجازی را فراهم کردیم؛ در عین حال برخی از استادان آمادگی شروع کلاس‌ها را با توجه به ضرورت آشنایی با سیستم مجازی نداشتند و آموزش را از اواسط تعطیلات نوروز آغاز کردند. کارگاهی آموزشی نیز در ۱۵ فروردین‌ماه برای استادان ارائه شد.

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز بیان داشت: هم‌اکنون تمام دروس قابل ارائه به‌صورت مجازی تعریف شده است و نزدیک به صددرصد استادان نیز در حال برگزاری کلاس‌ها هستند.

صفوی با بیان اینکه تقریبا ۶ روز با اختلال در سیستم مواجه بودیم، افزود: در پی بروز برخی مشکلات، سرورها افزایش و پهنای باند نیز گسترش یافت.

استاد دانشگاه شیراز اظهار کرد: در سیستم آموزش مجازی واسطه‌های بسیاری وجود دارد تا اطلاعات از نقطه‌ای که استاد آموزش می‌دهد به خانه دانشجویان برسد، در این میان، ممکن است مشکلاتی هم پدید آید که باعث کندی سرعت یا قطعی شود، این موضوع حتی در یک کلاس واحد برای دانشجویان مختلف کیفیت متفاوتی دارد؛ بنابراین بعضی از مسائل که در این زمینه رخ می‌دهد مربوط به دانشگاه نیست؛ در این میان نوع اینترنتی که دانشجو یا استاد از آن استفاده می‌کند، قرار گرفتن در نقطه کور یا موارد مشابه هم بر آن تاثیرگذار است.

رئیس کارگروه آموزش‌های الکترونیک وزارت علوم درباره مشکل عدم دسترسی به فایل‌های ضبط‌شده دروس که برخی دانشجویان با آن مواجه بودند، گفت: با این موضوع در اوایل آغاز آموزش‌ها مواجه بودیم و ریشه‌یابی شد؛ هم‌اکنون تمام دروس ضبط شده برای استفاده دانشجویان در دسترس است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.  

وی با بیان اینکه محتوای کلاس‌های آنلاین برای استفاده دانشجویان به‌صورت ضبط‌شده در دسترس است و امکان پرسش و پاسخ نیز بعد از مطالعه دروس هم به‌صورت آفلاین و هم در کلاس‌های آنلاین فراهم است، اضافه کرد که دانشجویان نباید در این خصوص نگرانی داشته باشند.

دانشجویان پیش از حذف همه گزینه‌ها را بررسی کنند

صفوی ابراز داشت: در عین‌حال، درصورتی‌که دانشجویی به‌ هیچ وجه امکان شرکت در کلاس‌های آنلاین و دسترسی به فایل‌های ضبط‌شده را نداشته باشد، گزینه حذف روی میز است؛ اما بهتر است برای دانشجو محرز شود که امکان بهره‌مندی از کلاس به هیچ عنوان وجود ندارد.

این استاد دانشگاه با یادکرد از یکی از تجربیات خود درباره دسترسی دانشجو به کلاس، گفت: یکی از دانشجویان که در روستایی دورافتاده از توابع استان کرمان زندگی می‌کند، عنوان کرد که دسترسی به اینترنت برای او ناممکن است و نمی‌تواند از کلاس‌ها بهره ببرد در عین حال مایل به حذف نیست.

وی ادامه داد: پیشنهاد دادم از روستا یکی دو کیلومتر به سمت دیگر مناطق حرکت کند تا شاید بتواند با دسترسی بهتر کلاس‌ها را به صورت آفلاین دریافت کند، جالب اینکه دانشجو پس از طی یک و نیم کیلومتر در کنار معدنی تازه‌احداث در ناحیه، به اینترنت پرسرعت دست یافته بود و توانست از کلاس‌ها با سرعت بالا استفاده کند.

صفوی با تاکید بر اینکه دانشجویان باید گزینه‌های پیش روی دیگر را نیز مد نظر قرار دهند، افزود: تسهیلاتی برای دانشجویان فراهم شده است، از جمله افزایش دو برابری سقف دروس معرفی به استاد، برگزاری کلاس‌ها در تابستان برای ارائه دروس کارگاهی و آزمایشگاهی و دروس ناتمام یا دروس حذف شده نیمسال جاری.

رئیس کارگروه آموزش‌های الکترونیک وزارت علوم بیان کرد: هرگونه تمهیدی برای آنکه دانشجو بتواند سال تحصیلی را در شرایط فعلی با کمترین نگرانی به پایان برساند، اندیشیده شده است؛ به زودی امکان نظرسنجی برای دانشجویان، استادان و دانشگاه‌ها به‌منظور شناسایی خواسته‌ها و نقاط ضعف و قوت فراهم خواهد شد.

حذف ترم دانشجویان در کمیسیون موارد خاص راستی‌آزمایی می‌شود

همچنین معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز، درباره وضعیت آموزش الکترونیک در این دانشگاه عنوان کرد:در آغاز بحران کرونا، احتمال می‌رفت که تعطیلی دانشگاه‌ها موقت باشد و از شدت بیماری در آینده نزدیک کاسته شود؛ اما بعد مشخص شد اینچنین نیست، بنابراین دانشگاه شیراز به‌سرعت برقراری کلاس‌های مجازی را در دستو ر کار قرار داد.

علیرضا افشاری‌فر با اشاره به سابقه دانشگاه شیراز در ارائه آموزش مجازی، بیان داشت: با این حال، حجم و وسعت استفاده از این فضا برای پوشش صددرصدی کافی نبود و با مشکلاتی مواجه شدیم که با تلاش همکاران و تیم فناوری اطلاعات دانشگاه کمتر شد.

وی با بیان اینکه بخشنامه حذف ترم بدون احتساب سنوات که از سوی وزارت علوم ارائه شد، برای دانشگاه‌ها الزام‌آور نبوده است، گفت: در این بخشنامه سازوکارهایی براساس ظرفیت‌ها و شرایط موجود ارائه شده است و در حال حاضر تمام تلاش دانشگاه شیراز بر ادامه ترم است؛ تنها، درصورتی که دانشجویان با مشکلات ویژه‌ای مواجه باشند که به هیچ وجه امکان حضور آنان را در کلاس‌های مجازی فراهم نکند،‌ می‌توانند تقاضای حذف ترم کنند و این موضوع در کمیسیون موارد خاص دانشگاه و براساس راستی‌آزمایی رسیدگی خواهد شد.
قائم‌مقام رئیس دانشگاه شیراز در همین زمینه اضافه کرد: اول مهر با ورود دانشجویان جدید مواجه خواهیم بود و درصورتی که تعداد شایان توجهی از دانشجویان، حذف ترم کنند برای تامین خوابگاه دانشجویان جدیدالورود به مشکل برمی‌خوریم.

وی همچنین درخصوص نحوه برگزاری امتحانات گفت: اولویت دانشگاه شیراز برگزاری حضوری امتحانات پایان ترم است، درخصوص امتحانات میان‌ترم نیز توصیه دانشگاه به استادان ارزیابی براساس روش‌های دیگری جز امتحان است. 

افشاری‌فر اظهار داشت: درخصوص برگزاری کلاس‌های عملی دانشجویان، تاکید بر این است که کلاس‌ها ولو در تابستان به‌صورت حضوری برگزار شود، همچنین راهکار دیگر برای این موضوع تمدید نیم‌فصل است.

معاون آموزشی دانشگاه شیراز با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته درباره افزایش امکانات برای استفاده رایگان دانشجویان از اینترنت، این موضوع را به همکاری اپراتورهای خدمات‌دهنده وابسته دانست و گفت: وزارت علوم تاکنون نامه‌های متعددی در این باره نوشته و امیدواریم اپراتورها به زودی امکان تحقق این موضوع را فراهم کنند.

کفه آسیب‌زننده و ناگوار بیماری کرونا سنگین‌تر از کفه تبدیل تهدیدها به فرصت‌هاست؛ اما اینکه دانشگاه‌ها شرایط تغییر سیستم آموزشی را فراهم آورده‌اند و به گشایش‌هایی در این حوزه دست یافته‌اند، دستاوردی ارزشمند به‌شمار می‌رود که شاید بدون ایجاد اضطرار امکان اعمال صددرصدی آن وجود نداشت.

دانشجویان هم در این حوزه متحمل آسیب شدند و هم دچار نگرانی‌ها و اضطراب درباره نحوه به ادامه تحصیل در شرایط تعطیلی، درصورتی‌که امکانات بیشتری، به‌ویژه درخصوص ارائه خدمات اینترنتی از سوی اپراتورها برای دانشجویان فراهم شود، حجم عظیمی از نگرانی‌ها و دشواری‌ها خودبه‌خود رفع خواهد شد. آنچه مسلم است، کرونا دیر یا زود رخت برمی‌بندد، اما دشواری‌های گذران این روزها تنها با تعامل و همکاری تعدیل خواهد شد.

علاوه بر شیراز، در شهرستان‌های فسا، نی‌ریز، اقلید، خرم بید، استهبان، داراب، خفر، فراشبند، خرامه ، لامرد، ارسنجان، لارستان، کازرون، آباده، اوز، خنج، مرودشت، سپیدان، قیروکارزین، فیروزآباد، جهرم، گراش، بوانات، زرقان، بیضا و سرچهان بیماران مبتلای به کرونا شناسایی شده‌اند.

بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) و سه بیمارستان شهید چمران، شهید فقیهی و شهید بهشتی در شیراز به عنوان مراکز پشتیبان در کنار معرفی ۹ مرکز در شیراز و ۳۶ مرکز در دیگر شهرستان‌های استان فارس برای مراجعه افراد مشکوک به کرونا به این بیماران خدمات می‌دهند، همچنین نقاهتگاه بیماران مبتلا به کرونا با ظرفیت ۲۰۰ تخت نیز در ورزشگاه شهید آیت‌الله دستغیب شیراز تجهیز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وزرات بهداشت اعلام کرد: تا ظهر پنجم اردیبهشت ۹۹ شمار مبتلایان به کرونا در ایران ۸۸ هزار و ۱۹۴ نفر و افراد فوت شده بر اثر این بیماری ۵ هزار و ۵۷۴ نفر بود.