اشاره: در دنیای امروز فضای مجازی به یکی از اصلی‌ترین بستر‌های ارتباطی و اطلاعاتی تبدیل شده و این فضا نه تنها محلی برای تبادل اطلاعات صحیح و مفید بلکه بستری برای انتشار شایعات و اطلاعات نادرست تبدیل شده است و یکی از اصلی‌ترین اهداف دشمن از شایعه‌سازی تضعیف اعتماد عمومی نسبت به نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف است و با انتشار شایعات و اخبار نادرست مردم را به تدریج بی اعتماد نسبت به رسانه‌ها، دولت و سایر نهاد‌های اجتماعی می‌کند و این کاهش اعتماد می‌تواند به ناپایداری اجتماعی و سیاسی منجر شود؛ شایعات می‌توانند به سرعت باعث ایجاد نفاق و تفرقه در میان گروه‌های مختلف اجتماعی شوند و با انتشار اطلاعات نادرست و خلاف واقع دشمن می‌تواند اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی را تشدید کرده و همبستگی اجتماعی را تضعیف کند؛ بعضی از شایعات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که افراد را به خشونت و آشوب تحریک می‌کنند و این نوع شایعات معمولاً با هدف ایجاد بی‌ثباتی و هرج و مرج در جامعه منتشر می‌شوند به عنوان مثال شایعاتی که به غلط ادعا می‌کنند یک گروه خاص مسئول مشکلات امنیتی، اقتصادی یا اجتماعی است می‌توانند به تنش‌ها و درگیری‌های اجتماعی منجر شوند.

دشمنان ممکن است از شایعه‌سازی برای تغییر نگرش‌ها و باور‌های عمومی استفاده کنند و با انتشار مداوم اطلاعات نادرست و تحریف‌شده می‌توانند به تدریج دیدگاه‌های مردم را نسبت به مسائل مختلف تغییر دهند و این تغییر نگرش‌ها می‌تواند به نفع منافع دشمن باشد و شایعات می‌توانند به عنوان ابزاری در جنگ روانی استفاده شوند و با انتشار اخبار نادرست و نگرانی‌آور، دشمن می‌تواند روحیه عمومی را کاهش داده و مردم را به احساس ناامیدی و ترس وادار کند و این کاهش روحیه می‌تواند به کاهش مقاومت و ایستادگی مردم در برابر تهدیدات مختلف منجر شود؛ برخی از گروه‌ها و افراد دشمن از شایعه‌سازی برای جذب مخاطبان و افزایش نفوذ خود در فضای مجازی استفاده می‌کنند و با انتشار اطلاعات جذاب و نادرست می‌توانند تعداد زیادی از کاربران را به خود جذب کرده و از این طریق نفوذ خود را در فضای مجازی افزایش دهند؛ شایعه‌سازی در فضای مجازی یکی از ابزار‌های قدرتمند دشمن برای ایجاد بی‌ثباتی و تفرقه در جوامع است و این شایعات می‌توانند به تضعیف اعتماد عمومی، تحریک به خشونت، تغییر نگرش‌ها و کاهش روحیه منجر شوند و برای مقابله با این تهدیدات نیاز به آگاهی‌بخشی عمومی، تقویت رسانه‌های معتبر و افزایش سواد رسانه‌ای مردم داریم.

در همین راستا خبرنگار پردیسان آنلاین؛گفت‌وگویی با کمال اکبری رئیس دانشکده دین و رسانه انجام داده که در ادامه خواهد آمد.

رسا ـ اهداف دشمن از شایعه سازی چیست؟

در خصوص اینکه اهداف دشمن از شایع‌سازی در این حوزه‌های رسانه‌ای که اتفاق می‌افتد چیست باید گفت این قضیه نه امر جدیدی است و نه اولین و نه آخرین بار است که اتفاق می‌افتد، قطعاً نظام رسانه‌ای و نظام امپریالیستی خبری همچنان در پی شکستن روایت‌های اصلی خبری است و اول ایجاد تردید در روایت‌ها و گفتمان‌های طرف مقابل می‌کند و به صورت جدی تلاش می‌کند که هیچ روایت سالمی را برای مخاطبان خود باقی نگذارد، لذا شایعه سازی و ایجاد تردید در اخباری که منتشر می‌شود به صورت جدی یکی از کارکرد‌های دستگاه دیپلماسی رسانه‌ای امپریالیستی است.

رسا ـ با بر هم زنندگان امنیت روانی جامعه باید چه برخوردی صورت گیرد؟

اینکه بگوییم چگونه باید با این موضوع برخورد کنیم، برخورد اولیه در واقع روایت اول شدن در خبر است و ما باید بتوانیم خبری که به ما ربط دارد و در حوزه سرزمینی ما و یا در مجاورت و نزدیکی اطلاعاتی اخباری ما اتفاق افتاده را به صورت روایت اول در دست داشته باشیم و همواره این روایت را به صورت جدی‌تر و با ارائه گزارش‌ها و خبر‌ها به جامعه منتقل کنیم؛ به این دلیل که اگرچه بعضی مسائل به دلیل مباحث امنیتی ممکن است مسئولین امر نتوانند سرعت اطلاع رسانی و خبررسانی داشته باشند ولی باید بتوانند اذهان جامعه را تا حدی که معقول و منطقی است روشن کنند تا بتوانند روایت اول در خبر را برای خودشان داشته باشند و این مهم‌ترین امری است که باعث می‌شود ما در حوزه رسانه خبری غالب شویم و در واقع امنیت روانی جامعه را حفظ کنیم.

رسا ـ چه راهکاری برای جلوگیری از شایعه سازی در جامعه باید انجام گیرد؟

در مورد اینکه با آنهایی که امنیت روانی جامعه را به هم می‌زنند چگونه برخورد می‌کنیم لازم است بگوییم آنچه در حوزه جغرافیایی ما وجود دارد بر اساس اصول و قوانین خبری، رسیدگی‌هایی لازم دارد و نظام رسانه‌ای کشور بر اساس قانون مطبوعات می‌تواند رسیدگی کند و با سرعت در این امر دخالت کند و نظام قضایی بر اساس همان قانون مطبوعات می‌تواند برخورد کند و با توجه به تمام این موارد ما قوانین از پیش تعیین شده داریم و تقریبا نیازی به تحلیل در این زمینه نداریم بلکه بایستی در هر موضوعی برخورد به موقع و قاطع داشته باشیم.

رسا ـ کدام نهاد یا سازمان باید متولی بحث‌های فرهنگی و امنیت جامعه شود؟

در مورد اینکه چه نهادی باید این کار را انجام دهد باید توجه شود که مهمترین نهاد در حوزه‌های خبری، بحث‌های خبری رسانه‌ای و تکنیک استفاده از تکنیک‌های دقیق خبری است تا بتوانیم روایت را از دشمنان بگیریم و خبررسانی را خود داشته باشیم، اگرچه در گوشه و کنار خبر‌هایی گفته خواهد شد و رسانه‌های معاند حرف‌های خودشان را خواهند زد ولی وقتی ما روایت اصلی را داشته باشیم، جامعه همراه ما خواهد شد.

من اعتقاد بر این دارم که نباید از طریق رسانه‌های خودی شایعه‌هایی که دشمنان اعلام می‌کنند و جامعه نیز از آن خبر ندارد را از طرق دیگر و با تحلیل و نقد و خبررسانی‌های موازی منتشر کنیم بلکه بایستی خبر خود را تقویت کنیم و حتی در این زمینه برخورد‌هایی که اتفاق می افتد، نباید منجر به برجسته شدن خبر مقابل که خبری دروغین هست شود و در این زمینه بایستی یک مقدار برخورد تکنیکی با خبر کرد و به جای اینکه برخورد امنیتی قضایی با خبر کرد و این نکته‌ای است که حالا به اعتقاد من مهم است و ما باید در همه حوزه‌های خبری به ویژه اخباری که در حوزه‌های امنیتی اتفاق می‌افتد توجه داشته باشیم و برخورد کنیم.

مهدی الهی