کوشکی، یوز نری است که چندین سال در میاندشت جاجرم، در شرایط نیمه اسارت زیست داشت، اما پس از چند سال با هدف تکثیر گونه، به تهران منتقل شد اما اقدامات در این باره کارگر نیفتاد و پروژه آن بی‌اثر ماند و اخیرا در قالب طرحی دیگر از تهران به استان سمنان انتقال یافته است.  

کوشکی، بهمن ماه ۸۶،  در ۴ ماهگی به اسارت درآمد و در سال ۹۳، از میاندشت جاجرم به تهران منتقل شده بود.

دلبر و کوشکی، یوزپلنگ ماده و نری هستند که در ۶ سال گذشته، برای اجرای طرح تکثیر، در پارک پردیسان تهران به سر می بردند اما سازمان حفاظت محیط زیست، این ۲ یوزپلنگ را به همراه ایران، ماده یوز دیگر، به سمنان انتقال داده است.

دوستداران محیط زیست خراسان شمالی، با مخالفت با این اقدام، آن را عجولانه خوانده و خواستار پیگیری موضوع توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان شده اند.

آنان تمایل خود برای بازگشت کوشکی به میاندشت جاجرم در خراسان شمالی را پنهان نکرده و بر این باورند که کوشکی، سال ها در میاندشت جاجرم، در شرایط نیمه اسارت زندگی می کرده و اگر انتقال آن برای اجرای طرح تکثیر در تهران موفقیت آمیز نبوده است، دلیلی ندارد که سر از جایی دیگر درآورد و باید به خراسان شمالی بازگردانده می شد.

کوشکی و رونق گردشگری

مدیرکل اسبق حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفت: سایت میاندشت جاجرم، از همان ابتدا، با هدف تکثیر و پرورش گونه در حال انقراض یوزپلنگ اجرا شد و البته یکی از رویکردها، توسعه صنعت گردشگری و افزایش حضور گردشگران در منطقه بود.

سایت میاندشت جاجرم، از همان ابتدا، با هدف تکثیر و پرورش یوزپلنگ، این گونه در حال انقراض اجرا شد و البته یکی از رویکردها، توسعه صنعت گردشگری و افزایش حضور گردشگران بود

محسن شهریاری اظهار داشت: در مدتی که کوشکی در خراسان شمالی در شرایط نیمه اسارت نگهداری می شد، شمار زیادی از گردشگران، از شهرها، مناطق و کشورهای مختلف، با مجوز حفاظت محیط زیست، از این سایت بازدید داشتند و این امر، کمک زیادی به توسعه گردشگری منطقه بود اما سازمان حفاظت محیط زیست، برای تکثیر این گونه ارزشمند، کوشکی را به تهران منتقل کرد.

وی افزود: میاندشت جاجرم، به عنوان زیستگاه مولد یوزپلنگ در کشور شناخته شده است و شرایط برای زادآوری  این حیوان در میاندشت جاجرم از بسیاری دیگر از مناطق بیشتر فراهم است، از این رو درخواست ما این است که این یوز به خراسان شمالی بازگردانده شود.

وی اظهار داشت: شرایط بسته، برای زادآوری این گونه ارزشمند، جوابگو نیست و حیوان در اسارت، زادآوری ندارد و اگر قرار است کوشکی و دلبر، در شرایط نیمه اسارت و آزادتر همچون میاندشت نگهداری شوند، می تواند کمکی مفید به زادآوری آنها باشد وگرنه بهتر آن است که به جاجرم منتقل شوند.

شهریاری افزود: اگر غیر از این باشد، انتقال آنها به سمنان، تنها در اسارت نگه داشتن این جانوران است.

یک دوستدار محیط زیست خراسان شمالی هم از بلااستفاده ماندن زیرساخت ها در میاندشت جاجرم انتقاد کرد و گفت: این زیرساخت ها سال های سال است که بدون استفاده مانده است.  

علیرضا باغچقی اظهار داشت: در سایت میاندشت جاجرم، ۵۰ هکتار زمین، فنس کشی و امکانات خوبی نیز فراهم شده است.  این زیرساخت ها در این مدت بلااستفاده مانده است و برای طرح های دیگر نیز مورد استفاده قرار نگرفته است.

این عضو شورای اسلامی شهر بجنورد تصریح کرد: اعتبارات زیادی از بیت المال برای این ایجاد این زیرساخت ها هزینه شده است، البته میاندشت جاجرم از برجسته ترین زیستگاه های یوز در کشور است و با انتقال یوزها به سمنان، فرصت گردشگری در این منطقه هم از دست رفته است.  

انتقال یوزها کارشناسی بوده است

در این میان مسوولان سازمان محیط زیست اعلام کرده اند که سمنان، زیستگاه این یوزها است و ماندن این حیوانات در تهران و خارج از زیستگاه خود، امری غیر کارشناسی بوده،  بر این اساس بازگشت آنها به زیستگاه اصلی خودشان اقدامی کارشناسی بوده است.

این سازمان اعلام کرده است که برای جابه جایی این حیوانات تیمی کارشناسی از مدت ها قبل مطالعاتی را انجام داده و انتقال بهترین راه حل برای آنها بوده است، البته پروژه تکثیر هم پایان نیافته است و همه مطالعات و برنامه های تکثیر این گونه در زیستگاه طبیعی آنها قابل اجرا است.

مسوول روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: این اداره کل خواستار انتقال یوزها به این استان بوده است و در مکاتباتی در آذر و بهمن ماه سال گذشته، اعلام آمادگی کرده است که این گونه ارزشمند به استان آورده شود.

حسن پهلوان اظهار داشت: البته تصمیم گیری برای جابه جایی و انتقال یوزها، بر عهده سازمان مرکزی حفاظت محیط زیست است.

تصمیم جابه جایی و انتقال یوزها، بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست کشور است

وی افزود: این اداره کل بر احیای مجدد زیست یوزپلنگ های مجموعه میاندشت به صورت طبیعی اهتمام دارد.

مسوول روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی خاطرنشان کرد: بر اساس گزارش ها و بازدیدها، در ماه های گذشته، رد پای یوزپلنگ در منطقه میاندشت جاجرم ثبت شده است و با پیگیری برای تجهیز منطقه به دوربین های حسگر و دید در شب، حضور یوزپلنگ در منطقه میاندشت و سایر زیستگاه های مستعد استان به صورت طبیعی تثبیت خواهد شد.  

حفاظت و تکثیر یوزپلنگ پروژه ای ملی است

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی هم گفت: انتقال‌ این سه قلاده یوزپلنگ به استان سمنان یک تصمیم ملی سازمانی و البته کارشناسی شده است.  

مهدی اله پور اظهار داشت: یوزپلنگ، گونه در معرض خطر انقراض بوده و انتقال آن با هدف کمک به زادآوری و افزایش جمعیت این گونه در زیستگاه‌ طبیعی و با توجه به ملاحظات خاص از جمله کوتاهی مسیر، کاهش زمان انتقال و وارد آمدن کمترین استرس به این جانوران انجام شده است.

وی افزود: دلبر و کوشکی که حدود ۱۲ سال سن دارند چندین سال در شرایط محدود شده نگهداری شده اند که باوجود اجرای طرح های مختلف، توان زادآوری نداشته اند، از این رو اانتقال آنها به عنوان یک روش موثر برای جلب سایر یوزها و کمک به زادآوری «ایران»، یوز جوان منتقل شده، انجام شده و به نظر می رسد ایران که حدود چهار سال سن دارد، شرایط بهتری برای زادآوری نسبت به دلبر داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: حضور کوشکی و دلبر می تواند در نزدیک شدن سایر یوزپلنگ های منطقه به محل نگهداری ایران موثر بوده و سبب افزایش ارتباط و جمعیت این گونه باارزش شود.

حضور کوشکی و دلبر می تواند در نزدیک شدن سایر یوزپلنگ های منطقه به محل نگهداری ایران کمک کرده و سب افزایش ارتباط و افزایش جمعیت این گونه باارزش شوند

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: در سال های حضور کوشکی در سایت میاندشت، به طور میانگین سالانه کمتر از هزار نفر، از جمله سه گردشگر خارجی از این منطقه بازدید کرده اند که اکثر این بازدیدها توسط جوامع محلی و بومی انجام شده و بقیه جنبه مطالعاتی و ثبت تصویر داشته است.

اله پور گفت: با توجه به لزوم اعمال حساسیت های جمعیتی و زیستی گونه و محدودیت های اکوسیستمی در زیستگاه‌های زیر مدیریت، امکان درآمدزایی از حضور یوزها در منطقه متصور نیست زیرا تمرکز و اولویت در زیستگاه‌های یوزخیز، حفظ گونه، احیای زیستگاه و ایجاد شرایط زیستی مناسب برای زادآوری و افزایش جمعیت یوزپلنگ است.

کوشکی، یوز نری است که در میاندشت جاجرم، در شرایط نیمه اسارت نگهداری می شد و در آذرماه ۹۳، بر اساس تصمیم مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست برای تکمیل پروژه تکثیر یوزپلنگ، به پردیسان تهران منتقل شد.

دلبر، هم یوزپلنگی ماده در سایت توران سمنان بود که به تهران منتقل شد، توله یوزپلنگ ماده ای به نام ایران نیز در سال ۹۶ توسط یگان حفاظت محیط زیست و فرماندهی انتظامی استان تهران از متخلفان گرفته شد که از تهران به سمنان منتقل شده است.

کوشکی باید به میاندشت بازگردد

رییس مجمع نمایندگان مردم خراسان شمالی در مجلس شورای اسلامی هم در این باره به خبرنگار پردیسان نوین گفت: متاسفانه یوزپلنگ ها از تهران به سمنان منتقل شدند که مورد انتقاد ما است و خواستار این هستیم که این گونه های ارزشمند به میاندشت جاجرم در خراسان شمالی بازگردند.  

هادی قوامی اظهار داشت: یوزپلنگ ها در حالی به سمنان منتقل شده اند که شرایط نگهداری آنها در توران، خیلی مناسب نیست، شرایط برای نگهداری این گونه ارزشمند، در میاندشت جاجرم بسیار بهتر از استان سمنان فراهم است.  

یوزپلنگ ها در حالی به سمنان منتقل شده اند که شرایط نگهداری آنان در توران، خیلی مناسب نیست، شرایط برای نگهداری این گونه ارزشمند، در میاندشت جاجرم بسیار بهتر از استان سمنان است

وی افزود: زمینی با وسعت زیاد در میاندشت جاجرم، مهیا شده است و بسترهای خوبی در این زمینه آماده شده است که این شرایط در سمنان فراهم نشده است.  

نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: جاجرم، مهد یوزپلنگ است، البته دلیل انتقال یوزپلنگ ها، نزدیک بودن سمنان به تهران و در دسترس بودن دامپزشک عنوان شده است اما ما عقیده داریم که خراسان شمالی، شرایط بهتری برای نگهداری این گونه ارزشمند دارد.

میاندشت جاجرم، زایشگاه یوزپلنگ

منطقه میاندشت یکی از زیستگاه های مهم یوز در کشور است که بر اساس برآوردهای انجام شده، هفت تا هشت قلاده از این گونه کمیاب در این زیستگاه مشاهده شده است.

بیشترین شمار یوزپلنگ کشور در واحد سطح مربوط به خراسان شمالی است.  منطقه حفاظت شده میاندشت بهترین زیستگاه برای زیست گونه ارزشمند یوزپلنگ ایرانی است که البته تنها زیستگاه مولد این گونه نیز به شمار می رود.

میاندشت جاجرم، به گفته مسوولان منطقه، زایشگاه این گونه در حال انقراض به شمار می رود و توله یوزهای متولد شده در این منطقه پس از بربالیدن و رشد نسبی برای افزایش قلمرو خود، به خوار توران شاهرود در استان سمنان می روند.

بیشترین شمار یوزپلنگ کشور در واحد سطح مربوط به خراسان شمالی است،  منطقه حفاظت شده میاندشت بهترین زیستگاه برای زیست گونه ارزشمند یوزپلنگ ایرانی است که البته تنها زیستگاه مولد این گونه نیز به شمار می رود

منطقه حفاظت شده میاندشت، ۸۵ هزار هکتار وسعت دارد و از امن ترین زیستگاه های یوز ایرانی محسوب می شود.

منطقه میاندشت جاجرم که در سال ۱۳۵۲ زیر حفاظت قرار گرفته، پوشیده از دشت های وسیع با اقلیمی خشک، نیمه خشک و تراکم گیاهی نسبتا مطلوب است.

وجود رودخانه کال شور سبب شده تا منطقه حتی در زمان خشکسالی هم چندان با مشکل کم آبی روبه رو نباشد.