خبر انفجار یکی از تونل‌های زمستان یورت آزادشهر گلستان با گذشت چند سال، هنوز از حافظه مردم این استان شمالی پاک نشده و شنیدن نام این معدن، کوهی از مصیبت و اندوه را در یاد آن ها زنده می کند.

مرگ مظلومانه ۴۳ کارگر که به دلیل حبس شدن در تونل و بسته شدن راه خروجی، آرام آرام تسلیم مرگ شدند، موضوعی نیست که به آسانی بتوان به یادها سپرد و زخمی دیگر را بر جای آن نشاند.

کمبود وسایل ایمنی در این معدن، موضوعی بود که ۷ ماه پس از این حادثه توسط رییس دادگستری کل گلستان اعلام شد.

هادی هاشمیان گفته بود که بر اساس جمع بندی و گزارش کمیته حقیقت یاب، کارفرمای معدن به سبب فراهم نکردن الزامات قانونی برای ایمنی معدن از جمله “نبود سیستم تهویه مناسب و کافی در تونل، نبود مسیرهای کمکی برای تهویه تونل، ندادن آموزش‌های لازم و کافی و نبودن نظارت بر کارگران برای جلوگیری از ایجاد هرگونه شعله یا جرقه داخل تونل، مجهز نبودن لوکوموتیوها به تجهیزات رادیاتور اگزوز و نبود تشکیلات امداد و نجات و مدیریت بحران در معدن”، صد درصد مقصر است.

به دنبال این حادثه که مردم ایران اسلامی و گلستان را غم‌زده و دهها خانواده معدنچیان را سوگوار کرد، ۳ روز عزای عمومی در این استان اعلام شد تا مرهمی بر درد خانواده مصیبت‌زدگان باشد.

صدور پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب همراه با دستور بررسی علت حادثه و رسیدگی به امور کارگران و خانواده‌های جانباختگان، موجب آرامش خاطر خانواده جان باختگان و تسریع در روند حل مشکلات آنان شد.

متن پیام مقام معظم رهبری که در ۱۴ اردیبهشت ۹۶ صادر شد به این شرح بود:

“حادثه‌ی دلخراش و مصیبت‌بار معدن در گلستان که به جان‌باختن جمعی از کارگران زحمتکش و رنج‌دیده و گرفتاری جمعی دیگر از آن عزیزان انجامیده است، اینجانب را داغدار و مصیبت‌زده کرد. لازم است همه‌ی اقدام‌های ممکن برای نجات گرفتاران انجام گیرد. حادثه بسیار تلخ است و امیدواریم خداوند نظر عنایتی بفرماید. به خانواده‌های همه‌ی آن عزیزان تسلیت میگویم و برای آنان صبر و آرامش و برای گرفتاران فرج الهی را مسألت میکنم. تلاش دستگاههای گوناگون مأجور است، هر چه می‌توانند این تلاش را افزایش دهند.”

پس از پیام تسلیت مقام معظم رهبری و با وجود دستور رییس جمهوری در همان ساعات اولیه حادثه برای بررسی موضوع، دکتر “حسن روحانی” رییس جمهوری در محل معدن زمستان یورت آزادشهر حضور یافت و علاوه بر دیدار با کارگران و خانواده معدنچیان، دستور بررسی علت حادثه و برخورد با خاطیان را صادر کرد.

سفر رییس جمهوری به زمستان یورت

رییس جمهوری در سفر ۱۷ اردیبهشت ۹۶ به  معدن زمستان یورت آزادشهر در جمع کارگران این معدن گفت: مقصران و خاطیان حادثه انفجار معدن آزادشهر باید محاکمه و در صورت اثبات تقصیر یا قصور به اشد مجازات محکوم شوند و نام آنها هم پس از صدور حکم قضایی به مردم معرفی خواهند گردد.

دکتر حسن روحانی با تصریح بر اینکه خسارت مالی قابل جبران است اما موضوع جان افراد متفاوت است، افزود: هیچ کس در قبال وارد شدن آسیب به جان مردم استثنا نیست و نباید از کنار این قصورها که به وارد شدن تلفات جبران ناپذیر منجر شد به آسانی گذشت.

پس از حضور ریییس جمهوری و دستورات او برای بررسی مسائل و مشکلات خانواده معدنچیان جانباخته، استاندار وقت گلستان به پردیسان نوین گفته بود: هرچند جان عزیز افراد قابل جبران نیست اما دولت تلاش می‌کند در کنار مردم داغدار منطقه، خود را شریک غم آنها بداند و از رنج و آلام آنها بکاهد.

حسن صادقلو اظهار داشت: با وجود قصور شرکت خصوصی طرف قرارداد، کارگران تمام حقوق و مزایا و مستمری اعم از جان باختگان و بیکار شدگان به اولیای دم و خودشان پرداخت می‌شود.

همچنین در همان زمان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده بود که تمام کارگران معدن زمستان یورت آزادشهر تحت پوشش بیمه با ضریب مشاغل سخت و زیان آور بودند و در ۶ ماه آینده و با تعطیلی کارگاه از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند می‌شوند.

پرداخت حقوق معوق کارگران معدن زغال سنگ زمستان یورت آزادشهر، پرداخت تسهیلات مسکن و برگزاری مراسم‌های متمرکز ختم برای جانباختگان، از دیگر خدمات دولت و مسوولان به کارگران و خانواده‌های داغدیده این حادثه تلخ بود.

زمستان یورت آزادشهر پس از انفجار

معدن زغال سنگ زمستان یورت آزادشهر بخشی از معادن زغال سنگ البرز شرقی به شمار می‌رود که به گفته مدیرعامل شرکت زغال سنگ شمال شرق و تا قبل از زمان وقوع حادثه، سالانه ۱۰۰ هزار تن سنگ خام “کُک‌شو” از آن استخراج می‌شد و نیاز بخشی از صنایع فولاد کشور و کوره‌های آجرپزی را تامین می‌کرد.

ذخیره پیش بینی شده این معدن معادل ۶۰ سال با استخراج سالانه ۱۰۰ هزار تن است.

علی نصیری بیان کرد: این معدن تا قبل از وقوع حادثه دارای ۵ تونل استخراج بود که انفجار در تونل شماره سه آن با ۲ هزار و ۵۰۰ متر طول، سبب جان باختن ۴۳ نفر از ۳۷۰ کارگر و کارمند آن شد.

به گفته وی، ۷۲ درصد سهام معدن زمستان یورت آزادشهر که از ابتدای تاسیس تاکنون خصوصی بوده، متعلق به ۵ هزار و ۵۰۰ بازنشسته‌ معادن زغال سنگ ایران و ۲۸ درصد بقیه سهام نیز متعلق به گروه “تکادو” متعلق به بازنشستگان ذوب آهن و توسعه معدن روی ایران (سهامی عام) است.

با این حال ۸ ماه پس از وقوع حادثه، این معدن با ایمن سازی و نصب سیستم‌های ایمنی و تهویه در آن دوباره فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون با ۳۵۰ کارگر و مهندس، مشغول استخراج ماهانه ۳ هزار تن زغال سنگ است.

مدیرعامل شرکت زغال سنگ شمال شرق در گفت و گو با خبرنگار پردیسان نوین اظهار داشت: در همه جای دنیا معادن زغال سنگ از حساسیت و ضریب خطر بالایی برخوردار بوده و با حادثه عجین هستند که در اغلب موارد به دلیل خطای انسانی حتی در مقیاس بسیار کوچک نیز حادثه رخ می‌دهد.

نصیری یادآور شد: در حادثه انفجار معدن زمستان یورت، ۴۳ نفر ۲ مهندس، ۴ تکنسین و ۳۷ کارگر جان خود را از دست دادند که غم بزرگی در یاد و خاطره ما و خانواده‌هایشان باقی گذاشت.

وی افزود: فعالان بخش معادن زغال سنگ می‌دانند که در معادن زیرزمینی اولویت اول با ایمنی است بنابراین هم اکنون به جز آموزشی هفتگی و مستمر به کارگران و مهندسان، رعایت ضوابط ایمنی و سختگیرانه در معدن اعمال می‌شود.

به گفته وی، وقوع حادثه بزرگ انفجار معدن زمستان یورت آزادشهر سبب شد تا ایمنی همه معادن کشور ارتقا یابد.

نصیری بابیان اینکه درحال حاضر هیچ معوقه حقوقی و بیمه‌ای نداریم افزود: از ۵ سال قبل هم بخشی از حقوق کارگران معدن زمستان یورت در قالب سنوات خدمت برای آنها ذخیره می‌شود تا هنگام بازنشستگی یا ترک از کار به آنها پرداخت گردد.

در همین پیوند سیدرسول حسینی فرماندار آزادشهر از اقدامات ایمنی انجام شده در معدن زمستان یورت و پرداخت به‌موقع حقوق و مزایای کارگران قدردانی کرده و آن‌را در افزایش روحیه امید و نشاط در جامعه کارگری موثر دانست.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان هم با مساعد دانستن شرایط ایمنی کار در معدن زمستان یورت آزادشهر گفت: چند ماه پس از واقعه انفجار این معدن، بازرسی‌های مشترک از سوی سه دستگاه ذیربط شامل صنعت، معدن و تجارت، بهداشت و درمان و تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شد.

سعید مازندرانی به پردیسان نوین افزود: پس از این بازدیدها و توسط کارفرما، سیستم‌های ایمنی و تهویه مصنوعی استاندارد مطابق با شرایط سخت کار در معدن مستقر شد و هم اکنون زمستان یورت از لحاظ ایمنی و تهویه گاز از استاندارد قابل قبول برخوردار است و چند تونل فرعی تهویه هوا برای ارتقای ایمنی تونل‌های اصلی احداث شد.

وی اضافه کرد: از زمان آغاز مجدد فعالیت معدن زمستان یورت آزادشهر، علاوه بر انجام بازرسی‌های مستمر ماهانه توسط بهداشت و درمان، صنعت، معدن و تجارت و تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آموزش‌های ایمنی لازم به کارگران شاغل در این معدن داده می‌شود.

مازندرانی با بیان اینکه از زمان آغاز فعالیت مجدد این معدن تاکنون هیچ حادثه و مشکلی ایجاد نشده، افزود: با شیوع کرونا نیز علاوه بر ضدعفونی مستمر محیط کار و ابزار و ادوات کارگران و دادن آموزش‌های بهداشتی به آنها، اقلام بهداشتی مانند ماسک و دستکش و مایع ضدعفونی کننده دست هم بین آنها توزیع می‌شود.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان درخصوص پرداخت حقوق کارگران معدن زمستان یورت گفت: درحال حاضر حقوق و مزایای کارگران مطابق با استاندارد حقوقی معادن به آنها پرداخت و حق بیمه آنها هم توسط کارفرما و پیمانکاران به صورت ماهانه به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود.

وی افزود: برخی کارگران از پرداخت نشدن حق بیمه برخی ماه‌های کاری سال‌های ۸۴ تا ۹۲ گلایه دارند که پس از بررسی‌های انجام شده و تایید صحت موضوع، با همکاری کارفرما و تامین اجتماعی این معوقات در حال پرداخت است و جزو سوابق بیمه‌ای کارگران لحاظ می شود.

مازندرانی همچنین از پرداخت کامل خسارت بیمه و دیه جان باختگان و کمک ۵۰۰ میلیون ریالی به خانواده آنها برای تهیه مسکن خبر داد و گفت: مجموعه این خسارت‌ها به همراه برخی کمک‌های معیشتی نیکوکاران و ارگان‌ها در ماه‌های اول پس از حادثه تحویل بازماندگان شد.

وی در مورد گله‌مندی خانواده‌ برخی معدنچیان جان باخته زمستان یورت از پایین بودن مستمری ماهانه نیز گفت: مستمری این خانواده ها مشمول افزایش و همسان سازی حقوق بازنشستگان درسال جاری می‌شود اما هنوز دستورالعمل اجرایی آن برای بازنشستگان ابلاغ نشده است.

با وجود فعالیت مجدد معدن زمستان یورت آزادشهر پس از واقعه انفجار ۱۳ اردیبهشت ۹۶ و رضایت کارگران شاغل در این معدن، خانواده برخی جانباختگان این معدن در گفت و گو با پردیسان نوین، مبلغ  ۱۶ میلیون ریال مستمری ماهانه پرداختی تامین اجتماعی و دولت به خانواده‌ها را با توجه به شرایط اقتصادی کشور پایین دانسته و خواستار افزایش آن شدند.

معدن زمستان یورت آزادشهر در منطقه‌ای به همین نام واقع در ۲۵ کیلومتری جنوب شرق این شهر واقع است و نام این معدن که به معنای چادر قشلاقی است، از نام روستایی در نزدیکی معدن گرفته شده است.

شهرستان آزادشهر با حدود ۱۰۰ هزار نفر جمعیت درشرق گلستان و درفاصله ۷۵ کیلومتر از مرکز استان واقع است.