به گزارش پردیسان آنلاین، آب موجود در رودخانه‌ها یکی از بزرگترین سرمایه‌های هر کشور محسوب می‌شود، زیرا با وجود این آب انسان‌ها ادامه حیات می‌دهند، کشاورزی شکوفا می‌شود؛ چرخ صنایع مادر که احتیاج به آب زیاد دارند به گردش در می‌آید و تالاب‌ها، دریاچه‌ها و دریاها به حیات خود آماده می‌دهند که منشا خوبی جهت درآمد زائی برای افراد بومی است.

در فصولی که بارندگی شدید است به‌دلیل حجم بالای بارش باران در حوضه‌های آبریز هر رودخانه که موجب جاری شدن سیل‌های مخرب می‌شود، رودخانه‌ها مکان خوبی برای مهار سیلاب‌های مخرب از طریق سدسازی و سیل‌بند هستند، علاوه‌بر این جریان آب در رودخانه‌ها می‌تواند منبعی برای تولید انرژی پاک و برق ارزان‌قیمت باشد.

رودخانه‌ها، حوضه‌های آبریز و حریم آن‌ها دارای بالاترین تنوع زیستی در جهان هستند، همچنین بیشترین تمرکز جمعیت انسانی در حاشیه و نزدیک به رودخانه‌ها قرار دارد و جلوگیری از تغییرات آب‌وهوایی از دیگر مواردی است که بر اهمیت رودخانه‌ها می‌افزاید، به‌طوری که رودخانه‌ها از مهم‌ترین عوامل جلوگیری از تغییرات آب‌وهوایی و گرم شدن کره زمین به شمار می‌روند.

تغییرات آب‌وهوایی ناشی از گرم شدن کره زمین را می‌توان تغییر اقلیم تعریف کرد که مسئله‌ای متفاوت از خشک‌سالی است؛ بخشی از عوامل گرمایش زمین همچون انتشار گاز متان طبیعی است و بعضی دیگر همچون انتشار گاز دی‌اکسید کربن بیشتر منشاء انسانی دارد. انتشار این گازها موجب می‌شود اطراف کره زمین با هاله‌ای از گاز (همچون گلخانه) احاطه شود و با بروز اختلال تبادل هوا، به جای اینکه گرما در یک مرحله از زمین خارج شود، در چند مرحله خارج شود.

همین گرما با افزایش مصرف و نیز افزایش تبخیر آب همراه می‌شود، همچنین الگوی بارندگی‌ها تغییر می‌کند و این الگو به‌طور معمول از برف به باران تبدیل می‌شود، در همین راستا آب شدن یخ‌های قطبی بر اثر گرم شدن به شدت در اکوسیستم تاثیر می‌گذارد.

به گفته کارشناسان نخستین اثر آن در بخش آب این است که رژیم بارندگی‌ها تغییر می‌کند به این معنا که برف به بارش تبدیل و پیرو این امر تغذیه چشمه‌ها در ارتفاعات دچار اختلال شده و به همین دلیل دبی پایه‌های روخانه‌ها کم‌تر می‌شود و در بعضی مواقع مشاهده می‌شود که مرگ رودخانه رخ می‌دهد. در ایران به‌طور ویژه تغییرات اقلیمی با تداوم خشکسالی‌ها و در مقابل در بعضی از مناطق با ظهور سیلاب‌های سنگین همراه می‌شود.

در چنین شرایطی حفاظت و صاینت از منابع آب با به‌کارگیری تدابیری ویژه، کاربردی، مهندسی شده و عملیاتی از ارزش و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر این اساس “پاون” به بهانه روز جهانی رودخانه‌ها به نقش و اهمیت این شاهرگ‌های حیات در حفظ منابع طبیعی پرداخته است.

علیرضا الماسوندی، معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به روند صعودی تغییر اقلیم در سطح جهان اظهار کرد: تحلیل‌های صورت گرفته طی ۴۰ سال اخیر بر اساس مدل‌های جهانی، شدت تغییرات دما در ایران و کشورهای واقع در خاورمیانه را بیشتر کرده و پیش‌بینی شده طی ۲۰ سال آینده دمای هوا بین سه تا چهار درجه بیش از حد نرمال افزایش پیدا کند.

وی افزود: این شرایط علاوه‌بر اینکه بر رژیم بارش‌ها موثر خواهد بود، موجب می‌شود فرکانس‌های جوی به سیلاب تبدیل شوند و در ادامه با تداوم روند جریانات خشکسالی همراه می‌شود.

معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران موضوع سیلاب و خشکسالی را یکی از مباحث مهم تغییرات اقلیمی برشمرد و اظهار کرد: وقوع سیلاب در نقاط مختلف کشور طی سال‌های اخیر تشدید شده است، برای مثال سیلاب‌هایی در سال ۱۳۹۵ در حوضه دز و در سال ۱۳۹۸ به صورت فراگیر در حوضه‌های مختلف اعم از لرستان، گلستان و خوزستان رخ داد و مشکلات عدیده‌ای را برای معیشیت و زندگی مردم، دام‌ها، مزارع به وجود آورد.

الماسوندی در همین رابطه یادآور شد: کشورهای توسعه‌یافته از سال ۱۹۸۰ به سمت مدیریت جامع سیلاب رفتند؛ در این عرصه مطالعات کاملی در حوزه سازه‌ای و غیرسازه‌ای انجام و بر اساس مدل‌های تغییرات اقلیمی نوعی مدیریت تعریف شد؛ بر اساس این مدل مدیریتی، پیش‌بینی‌های لازم پیش از وقوع سیلاب صورت گرفت و در ادامه اقداماتی حین و پس از سیلاب انجام شد تا کم‌ترین خسارت را به بار آورد، اگر سد دز و کرخه نبود شهر اهواز در سیل ۱۳۹۸ به میزان شش متر زیر آب می‌رفت.

وی به تاثیر نقش سدسازی در نقاط مختلف کشور در مدیریت منابع حاصل از سیلاب اشاره کرد و افزود: در این زمینه می‌توان به تاثیر مثبت احداث سد چمشیر اشاره کرد، همچنین اگر سد دز و کرخه نبود بر اساس مدلی که تهیه شد اهواز در سال ۱۳۹۸ به میزان شش متر زیر آب می‌رفت.

معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران تصریح کرد: در سال ۱۳۹۵ در سد دز به میزان ۷.۸ میلیارد مترمکعب تخلیه سیلاب صورت گرفت که حجم آن بیشتر از ذخیره سد کرخه بود، این تخلیه علاوه‌بر اینکه موجب از دست دادن آب بود، سبب ورود خسارت به اراضی، دام، کشت شد.

الماسی در پاسخ به میزان تاثیر انجام مدل مدیریت جامع سیلاب در حفظ منابع آبی کشور گفت: در صورت تحقق این امر حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد منابع آبی کشور حفظ می‌شود و امکان استفاده از این منابع در مواقع خشکسالی کشور وجود خواهد داشت.