شیوع بیماری کرونا ضروت توسعه خدمات دولت الکترونیک را بیش از پیش به اثبات رساند، برنامه‌ای که دولت از ابتدای سال ۹۲ بر آن تاکید داشته و بر همین اساس زیرساخت‌های آن را پیریزی کرده است تا قوانین شفاف، سریع و رایگان در اختیار همه مردم و متقاضیان قرار گیرد.

بررسی خلاء‌های قانونی، اصلاح و بروزرسانی قوانین، تسریع فرایند تدوین لوایح در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و زیربخش‌های آن و همچنین تدوین و تصویب قوانین در دولت یک بعد اثربخش برای دولت‌داری  و حکمرانی مطلوب است.

پاسخ به این که نیاز مردم برای گذران زیست انفرادی و اجتماعی خود چگونه شکل می‌گیرد و مسائل آنها به چه شکلی حل و فصل می شود یک وجه از وظایف دولت است، اما این که قوانین به آسانی در دسترس مردم باشد تا بدانند قانون درباره مسایل پیش روی آنها چه می‌گوید و چه راهکاری ارائه می دهد، موضوع دیگری است.

هزاران قوانین ساده و مرکب و پیچیده و هزاران جلد کتاب قانون در حوزه‌های مختلف، و بی‌تردید هزینه‌های گزاف برای تدوین، تولید و انتشار و خرید آن و البته یافتن قانون مورد نظر در میان این حجم از مصوبات، گاهی هر جوینده‌ای را تا مرز ناامیدی و خستگی پیش می‌برد.

از طرف دیگر اکنون که شرایط حضور در جامعه با محدودیت‌هایی مواجه شده است و اقشار مختلف مردم بر اساس نیازمندی‌های روزمره خود نمی‌توانند به بازارهای نشر و کتاب مراجعه کنند،  معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری برای تحقق دسترسی آسان و ارزان مردم به قوانین مختلف، نسخه‌های «کتابخانه دیجیتال قوانین و مقررات» و «لوح جامع قوانین و مقررات کشور» را به صورت رایگان منتشر کرده است.

۲۰ قانون در کتابخانه دیجیتال قوانین و مقررات

آمارها نشان می‌دهد مطالعه اعم از نسخه‌های الکترونیکی و یا مکتوب در شرایط محدودیت‌های حضور در فضاهای اجتماعی جایگاه و جاذبه بیشتری نیز پیدا کرده است، اما اهمیت و پیوند کتاب دیجیتال و کتاب سنتی ضرورتی اجتناب ناپذیر است و البته تسهیل برای عرضه هر دو نوع کتاب همچنان مهم است.

حجم زیاد قوانین و مقررات مصوب از مهمترین مشکلات سر راه انتشار هر دو نوع کتاب دیجیتال و سنتی در این حوزه است و  همین امر  موجب شده قوانین به سرعت منتشر نشوند و دستیابی سریع و ارزان مردم را نیز با مشکلاتی مواجه شود.

از طرفی وقتی مردم فرصت کافی برای آشنایی کامل با این قوانین را پیدا نکنند همین عدم آگاهی از قوانین و بروز رسانی  باعث می‌شود برخی شهروندان ناخواسته گرفتار تخلف ‌شوند یا مشکلات جزایی و حقوقی پیدا ‌کنند.

اگر چه طراحی و رونمایی نرم‌افزار «کتابخانه دیجیتال قوانین و مقررات» به سال ۹۶ باز می‌گردد و در دوره‌های مختلف کتاب‌های قوانین برای خریداری در این کتابخانه بارگذاری می‌شد اما اکنون نسخه رایگان سازی شده این نرم افزار گامی ارزشمند از سوی معاونت حقوقی ریاست جمهوری است.

نسخه جدید کتابخانه دیجیتال قوانین و مقررات نرم افزاری تحت سیستم عامل اندروید است که ۲۰ مجموعه برگزیده را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده است و افراد می‌توانند با بارگذاری و نصب رایگان این نرم افزار، این قوانین را بر روی گوشی‌های هوشمند خود مطالعه و بهره برداری کنند.

از قابلیت‌های این کتابخانه دیجیتال می‌توان به امکان دریافت و مطالعه کتاب‌های معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات و امکان جستجو در متن کتاب‌های مورد مطالعه و همه کتاب‌های دریافت‌شد و همچنین امکان مطالعه تمامی پاورقی‌های کتاب‌ها اشاره کرد.

کتاب‌های منتشر شده همچنین از نمایش صفحه‌ای و یکپارچه متن قوانین و مقررات و همچنین امکان ارسال و به اشتراک گذاری هم برخوردار هستند و کاربران در این نرم افزار می‌توانند از تازه‌های نشر، در دست انتشار، در دست تهیه و کتاب‌های فروشگاه معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری آگاهی پیدا کنند.

مجموعه تنقیحی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (چاپ پنجم) مجموعه تنقیحی قانون مجازات اسلامی (چاپ چهارم) و همچنین کتاب قانون مدنی (چاپ ششم) و کتاب قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی (چاپ سوم) مجموعه قوانینی است که از این طریق منتشر شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است.

همچنین قانون آیین دادرسی کیفری و مقررات آن (چاپ نهم) و کتاب قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی (چاپ پنجم)، مجموعه های تنقیحی قانون تجارت (چاپ ششم)، قانون حمایت خانواده (چاپ ششم) و قانون کار (چاپ سوم) بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه (چاپ چهارم) را نیز به صورت دیجیتالی و رایگان در اختیار کاربران به ویژه حقوق دانان و وکلا و افرادی که در زمینه مسائل حقوقی به قوانین مصوب و بروز نیاز بیشتری دارند، قرار گرفته است.

معاونت حقوقی ریاست جمهوری علاوه بر مجموعه قانون تملک آپارتمان‌ها و آیین‌نامه اجرایی آن (چاپ سوم)، قوانین مدیریت خدمات کشوری (چاپ هفتم)، مجموعه قوانین مالیاتی (چاپ دوم) و مجموعه قوانین و مقررات تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و مقررات مرتبط (چاپ دوم) را نیز به صورت دیجیتالی آماده سازی کرده و بر روی این نرم افزار بارگذاری کرده است.

یکی از نیازمندی‌های اساسی مردم به ویژه صاحبان کسب و کار و تجارت دسترسی و آگاهی از قوانین تجارت و  صدور چک است که  در این نرم‌افزار به سادگی در اختیار کاربران قرار دارد؛ قانون صدور چک (چاپ سیزدهم)، روابط موجر و مستاجر و آیین‌نامه مربوط (چاپ چهارم)، امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن (چاپ پنجم) که در همین چهارچوب قرار می گیرد در کتابخانه دیجیتال در دسترس است.

معاونت حقوقی ریاست جمهوری همچنین مجموعه قوانین تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (چاپ چهارم)، و مجموعه برگزیده قوانین و مقررات مناطق آزاد تجاری – صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی (چاپ دوم) و مجموعه قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین (چاپ دوم) را در کتابخانه دیجیتال منتشر کرده است که کاربران به ویژه مدیران دولتی می توانند به سهولت از آن بهره برداری کنند.

معاونت حقوقی ریاست جمهوری همچنین نسخه لوح فشرده جامع قوانین و مقررات کشور (موضوعی و منقح)  را با بروزترین اطلاعات و به صورت رایگان در اختیار کاربران سیستم عامل ویندوز در رایانه‌های شخصی قرار داده است. این لوح فشرده منطبق با آخرین اطلاعات سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران از ابتدای قانونگذاری تا ۲۰ اسفند۹۸ است.

دولت الکترونیک ضرورتی اجتناب ناپذیر

کرونا و شرایطی که بر جامعه تحمیل کرد بیش از گذشته اهمیت دولت الکترونیک را عیان کرد، فضایی که بر مبنای زیرساخت ارتباطی و دیجیتال نشان داد میزان همراهی و همکاری دولت و مردم و عبور از شرایطی بحرانی، با دسترسی به اطلاعات و ارتباطات الکترونیک رابطه مستقیم دارد.

در شرایط کرونایی، نظام آموزشی کشور در مقاطع مختلف و اطلاع رسانی و مقابله با جنگ روانی در این دوران و صدها اقدام دیگر بر مبنای دولت الکترونیک، جلوه ای از خدمات برنامه‌ریزان و خدمتگزاران به مردم را به نمایش گذاشت و انتظار می‌رود با تسریع و سرمایه گذاری بیشتر در بخش های مختلف، دولت و مردم در سایر بحران های پیش رو که ممکن است در آینده مواجه شوند، با برقراری ارتباطی نزدیک‌تر و سریعتر از هر بحرانی و مساله ای با کمترین هزینه عبور کنند.